Giá trị con người trị giá bao nhiêu?

Giá trị của một danh tính số

Tôi là một trong số ít những người Việt có tick xanh Facebook đầu tiên. Khi đó, Facebook mới chỉ cung cấp tick xanh cho các fanpage chứ chưa cung cấp cho trang cá nhân. Việc có một chiếc tick xanh bên cạnh tên tài khoản của mình khi đó đúng là oai oách. Bởi như thông báo công khai của Facebook, chỉ có những doanh nghiệp, cá nhân nổi tiếng, có lượng người theo dõi cao và chất lượng mới được cấp tick xanh. Điều đó có nghĩa là giá trị của fanpage có tick xanh khi đó có thể bán được cả trăm triệu. Đồng nghĩa với điều đó, người có tick xanh trở nên uy tín hơn bao giờ hết.

Theo thời gian, việc người ta bỏ ra hàng chục triệu đồng chỉ để có một chiếc tick xanh là có thật. Bởi giá trị của chiếc tick xanh đó không chỉ là giải quyết khâu oai mà nó còn có thể... ra tiền vì những quy định của Facebook (như tick xanh mới được chạy quảng cáo khi livestream, khiến việc các trang tick xanh cho thuê nở rộ). Nó còn mang ý nghĩa chính chủ, đáng tin cậy sau rất nhiều vụ lập nick Facebook y hệt nick người nổi tiếng, giả mạo cả từ ảnh bìa đến ảnh đại diện. Cuộc chạy đua có tick xanh vì thế nóng hơn bao giờ hết. Giá trị của một danh tính số trong một thời đại số vì thế gắn liền với dấu tick xanh.

Mark Zuckerberg và dịch vụ Meta Verified. Ảnh: ST

Cho đến hôm nay, khi Mark Zuckerberg niêm yết giá một tick xanh 11,99 USD/tháng, chỉ với chưa đầy 300 ngàn đồng mỗi tháng, mọi tài khoản trên mạng đều đã có thể trở nên đáng tin cậy, chính chủ cũng như được công nhận bởi chính Facebook. Một cái giá quá rẻ để làm giá cho danh tính số của chúng ta trên mạng xã hội. Nhưng, liệu một chiếc tick xanh có làm nên một người có giá trị trên mạng xã hội không?

Thời của mạng xã hội, bên cạnh một dấu tick xanh, giá trị của một danh tính số cũng được đo đếm bằng số lượng người theo dõi, số lượng like, comment ở mỗi status. Nó khơi nguồn cho cuộc đua like ảo, mua bán like, share, comment khắp cõi mạng. Thời của việc trở thành người nổi tiếng trên mạng xã hội không cần đến tài năng hay tạo ra giá trị xã hội nữa. Mà chỉ cần anh có cái tick xanh, anh có ngàn like, trăm share, hàng trăm bình luận mỗi status anh đưa lên. Nên mới có cảnh một hot facebook-er giật status nhõn một chữ “buồn” cũng có hàng ngàn like, hàng trăm share, hàng trăm bình luận hỏi han.

Giá trị của một người trị giá bao nhiêu?

Tôi không có ý kiến với việc ai đó bỏ ra 11,99 USD mỗi tháng mua dấu tick xanh vì xét cho cùng họ có thể mua bất cứ thứ gì họ còn đang thiếu. Kinh doanh là bán thứ người ta cần, Mark Zuckerberg cũng chẳng sai khi rao bán sự bảo chứng với giá 11,99 USD. Ai thiếu hoặc cần thì có thể mua thôi. Chỉ là tôi cứ lẩn thẩn nghĩ ngợi về việc một cái tick xanh có thể mang đến giá trị con người của chúng ta trên mạng xã hội chăng?

Chúng ta đang sống ở thời đại số hóa khi ngoài con người thật bằng xương bằng thịt ngoài đời, chúng ta còn có một danh phận trên mạng xã hội. Con người ngoài đời và con người trên mạng nhiều khi không phải là một. Như một tấm danh thiếp trước đây, nhìn vào nó, chúng ta không thể biết và hiểu con người đó ngoài những chức danh của họ. Thậm chí, nhiều người sống với bạn cùng giường đầu gối tay ấp cũng đâu hiểu hết về nhau? Nên giá trị của một con người đôi khi cũng ảo như một dấu tick xanh, một chức danh, một bộ mặt diễn đạt. Đâu là giá trị của một con người? Ai biết? “Họa hổ họa bì nan họa cốt/ Tri nhân tri diện bất tri tâm” là thế.

Tôi vẫn nghĩ về giá trị của mỗi con người vốn không phải từ nhãn mác mà họ tự gắn lên hoặc do người khác gắn cho, như bỏ ra 11,99 USD để mua sự tin cậy, chính chủ vậy. Không! Nếu giá trị của một con người có thể mua được bằng tiền thì xét cho cùng nó chỉ còn là trị giá. Giá trị của một con người được tính bằng sự đóng góp của anh ta với xã hội, cộng đồng nơi anh ta đang sinh sống, trong phạm vi lan tỏa của anh ta. Là anh ta ở trong tâm trí người khác thế nào? Là anh ta có giá trị với họ ra sao? Anh ta là MỘT hay anh ta là MỘT SỐ người trong lòng họ. Giá trị của một con người nếu chỉ là những giá trị ảo thì nó luôn gắn kèm hạn sử dụng. Như 11,99 USD cho 1 tháng. Như những chức danh cũng chỉ theo nhiệm kỳ. Còn giá trị thật thì dài hơn, có khi theo hết cuộc đời, nếu như không phải bạn tự tay hủy hoại nó đi.

Giá trị của một con người, ai cũng có. Chỉ là chúng ta có nhận ra nó không hay chúng ta cố tạo ra giá trị bằng nhãn mác. Như khoác lên mình những bộ đồ hiệu để cố chứng tỏ trị giá con người, mức lương hay chỉ đơn giản là chứng tỏ bản thân. Mua một tick xanh để người khác nhìn vào mình, tin tưởng vào mình, khẳng định đẳng cấp của mình. Mà quên rằng những gì bạn làm, đóng góp cho xã hội, cộng đồng, những người xung quanh bạn mới là thứ duy nhất tạo ra giá trị con người của bạn.

Và nó cần được nuôi dưỡng, xây đắp, bảo vệ, gìn giữ nó mỗi ngày bạn sống.

Dấu tick xanh có thể mang đến giá trị con người của chúng ta trên mạng xã hội? Ảnh: ST

Ai có thể phá hủy giá trị của bạn?

Nếu đó là một giá trị ảo, nhãn mác thì ai cũng có thể phá hủy giá trị ấy. Như câu nói vui trên mạng: Bạn hot, có người còn hot hơn. Nhưng, giá trị thật thì không ai có thể phá hủy nó, ngoài bạn. Thế nên tôi mới nói: Giá trị của mỗi con người cần được nuôi dưỡng, xây đắp, bảo vệ, gìn giữ nó mỗi ngày bạn sống.

Nhiều người tạo nên những giá trị của bản thân nhưng rồi không biết giữ gìn nó, không biết nuôi dưỡng nó, không biết bảo vệ nó để nó nhạt dần rồi hết giá trị lúc nào không hay. Là khi bạn chỉ còn là một người năm xưa trong mắt những người hôm nay. Là khi chẳng ai còn cần việc sử dụng bạn nữa. Và, cả khi, bạn cho phép người khác coi thường bạn, rẻ rúng bạn. Bạn bán rẻ giá trị thật của bản thân để chạy theo những giá trị ảo do xã hội gắn mác.

Làm người là một hành trình chứ không phải chỉ là thời điểm này hay cột mốc nọ. Nó quả thực là một hành trình khó khăn chứ không dễ dàng có được. Giá trị của một con người là tổng hợp những gì họ đã làm, đang làm chứ không phải những thứ họ nói là họ sẽ làm. Là tốt hơn chính mình của hôm qua hoặc là bị quên lãng, bị bỏ xó. Nên có nhiều người chết năm 25 tuổi và được đem chôn năm 75 tuổi là vậy.

Hoàng Anh Tú