Giá trị cốt lõi của chuyển đổi số phải đặt trên nền tảng bảo đảm quyền con người

Ngày 25/10, trong khuôn khổ Lễ mở ký Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh có bài phát biểu tại phiên thảo luận chuyên sâu với chủ đề "Bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số - góc nhìn từ Việt Nam".

Theo Bộ trưởng Tư pháp, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên Cách mạng công nghiệp 4.0, được định hình bởi các công nghệ đột phá như Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), Chuỗi khối (Blockchain) và Internet vạn vật (IoT).

Trong đó, dữ liệu trở thành nguồn tài nguyên chiến lược, mang lại những giá trị kinh tế và xã hội to lớn, mở ra một kỷ nguyên phát triển mới, nơi mỗi cá nhân đều có thể kết nối, học hỏi và sáng tạo không biên giới. Tuy nhiên, song hành với những thành tựu công nghệ là sự gia tăng nhanh chóng của tội phạm mạng với quy mô toàn cầu và phương thức hoạt động ngày càng phức tạp.

"Những mối đe dọa này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn trực tiếp đe dọa an ninh quốc gia, quyền con người và quyền công dân. Trong bối cảnh đó, Lễ mở ký Công ước Hà Nội có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là diễn đàn để cộng đồng quốc tế cùng thể hiện cam kết, thống nhất hành động trong cuộc chiến chống tội phạm mạng xuyên biên giới", Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho hay.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tại phiên thảo luận.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, quan điểm của Việt Nam là giá trị cốt lõi của chuyển đổi số và công nghệ phải được xây dựng trên nền tảng bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong môi trường số.

Để hiện thực hóa quan điểm này, Bộ Tư pháp Việt Nam đề xuất một số giải pháp trọng tâm. Trong đó, giải pháp hàng đầu là chú trọng hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ quyền con người, quyền công dân trên môi trường số, dựa trên nền tảng là các điều ước quốc tế về quyền con người.

Giải pháp tiếp theo Bộ trưởng đề cập là bảo đảm sự hài hòa giữa pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế, gắn kết giữa nguyên tắc của luật pháp quốc tế và điều kiện đặc thù của mỗi quốc gia.

Trong những năm qua, Việt Nam nỗ lực hoàn thiện khuôn khổ pháp lý thông qua việc sửa đổi, bổ sung và ban hành mới nhiều văn bản quy phạm pháp luật, thiết lập hành lang pháp lý chặt chẽ và chế tài xử phạt nhằm ngăn chặn, xử lý nghiêm minh hành vi xâm phạm quyền con người, quyền công dân trên môi trường số ở cả ba cấp độ: hình sự, hành chính và dân sự. Trong đó, nổi bật là các văn bản quan trọng như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự và Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Đặc biệt, Việt Nam đã ban hành nhiều đạo luật chuyên ngành như Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo... cho thấy cách tiếp cận toàn diện của Việt Nam trong việc thiết lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc cho không gian số; đồng thời, khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc bảo đảm an toàn, an ninh và thúc đẩy, bảo vệ các quyền con người trong kỷ nguyên số.

Để tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới, Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trọng tâm là sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính; xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo để quy định những nguyên tắc tôn trọng và bảo vệ quyền con người trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, đặc biệt là công nghệ trí tuệ nhân tạo…

Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập và thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế; đồng thời, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Quang cảnh phiên thảo luận.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân cần gắn với việc bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, bảo vệ quyền con người cần được thực hiện song hành với việc bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn trật tự xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của kinh tế - xã hội.

Báo cáo mới nhất của Công ty An ninh mạng Viettel (thuộc Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội) cho thấy một bức tranh đáng báo động: chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận hơn 8,5 triệu tài khoản cá nhân bị đánh cắp (chiếm 1,7% toàn cầu), gần 4.500 tên miền lừa đảo, 1.000 trang web giả mạo và 528.000 cuộc tấn công từ chối dịch vụ phân tán. Những con số này phản ánh một cách chân thực và trực diện mức độ nghiêm trọng của các rủi ro an ninh mạng mà mọi cơ quan, tổ chức và cá nhân đang phải đối mặt.

Do vậy, cần một cách tiếp cận tổng thể, toàn diện, đặt nhiệm vụ bảo vệ công dân trong mối quan hệ với bảo vệ an ninh mạng, an toàn thông tin trong môi trường mạng, từ nâng cao năng lực cảnh báo sớm, hoàn thiện khung pháp lý, đến việc đẩy mạnh đầu tư cho các giải pháp kỹ thuật hiện đại và nâng cao ý thức bảo mật cho mọi cá nhân, tổ chức.

Vấn đề tiếp theo được Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh lưu ý là bảo vệ công dân trên không gian mạng không chỉ có vai trò nòng cốt của Nhà nước mà còn là trách nhiệm của từng cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức và của toàn xã hội.

"Trong kỷ nguyên số, khi mỗi dữ liệu cá nhân đều có thể trở thành mục tiêu tấn công, thì sự thờ ơ chính là tiếp tay cho các hành vi vi phạm. Do đó, bảo vệ không gian mạng phải được xem là một nghĩa vụ đạo đức và pháp lý không thể tách rời của mọi chủ thể trong xã hội; quyền con người trên không gian số chỉ được bảo vệ và tôn trọng thực sự khi mọi chủ thể cùng chủ động, đồng hành và chia sẻ trách nhiệm", Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Minh Tuệ