Giá trị độc nhất vô nhị của bạn là gì?

Rất nhiều người cho rằng xây dựng thương hiệu cá nhân chính là “xây dựng hình tượng”, nhưng tôi hoàn toàn không đồng ý với quan điểm đó.

Trước đây, tôi đã từng đào tạo một vị lãnh đạo cấp cao. Khi thực hiện phỏng vấn 360 độ với những người có liên quan đến lợi ích của anh ấy, có người nhận xét rằng “anh ấy rất nice” (con người tốt bụng, tốt tính), nói năng khéo léo. Nhưng cũng có người nói anh ấy tính tình khó ưa, lúc nào cũng cáu gắt trong các cuộc họp.

Mãi sau này tôi mới nhận ra, những người nói anh ấy “nice” đều là những người quan trọng đối với anh ấy, ví dụ như cấp trên hoặc những đồng nghiệp có cùng cấp bậc mà anh ấy không thể đắc tội. Còn những người nói anh ấy tính tình khó ưa lại là những người không quan trọng đối với anh ấy, ví dụ như cấp dưới không cần nể mặt hoặc đồng nghiệp ngang hàng mà anh ấy không ngại đối đầu.

Hóa ra, anh ấy cho rằng quản lý các mối quan hệ liên quan đến lợi ích chẳng qua chỉ là quản lý hình tượng của mình trong mắt họ, hay còn gọi là “xây dựng hình tượng”. Anh ấy biết rằng một hình tượng “nice” sẽ được sếp chào đón, cho nên đã tạo dựng cho mình hình tượng như vậy.

Kiểu “hình tượng” này được thiết kế nhằm mục đích lấy lòng người khác, chính vì được thiết kế lắp ghép mà ra nên nó luôn luôn hoàn hảo. Nhưng xét cho cùng, trên đời này chẳng có ai là hoàn hảo, vì thế chúng ta thường xuyên thấy tình trạng các ngôi sao bị “sụp đổ hình tượng”.

Thương hiệu cá nhân đến từ nhiều yếu tố. Ảnh: Shutterstock.

Trong khi đó, thương hiệu cá nhân có được là do cách sống. Từng lời ăn tiếng nói, cử chỉ hành động của bạn có thể khiến người khác cảm nhận “bạn là người như thế nào”. Thương hiệu cá nhân như vậy có thể không hoàn hảo, nhưng nó rất chân thực.

Trên thực tế, “thương hiệu” bao gồm hai phương diện.

Thứ nhất là sản phẩm. Dù bạn làm thuê hay mở công ty, nếu mỗi người chúng ta đều là một “sản phẩm” thì ông chủ và khách hàng chính là “người mua” sản phẩm ấy. Chúng ta dùng khả năng chuyên môn của mình để cung cấp giá trị cho họ.

Thứ hai là nhãn hiệu. Mỗi một sản phẩm đều có nhãn hiệu duy nhất thuộc về mình, nhãn hiệu càng lớn mạnh thì giá bán càng cao.

Hầu hết mọi người đều lo lắng khả năng và kinh nghiệm ít ỏi của mình vốn không đáng được nhắc tới, không có điểm nào chứng minh được bản lĩnh và cũng không có gì là đặc sắc cả.

Thực ra, hoàn toàn không nhất thiết phải tốt nhất, đẹp nhất hay xuất sắc mới có thể trở thành đặc trưng của bạn. Núi cao còn có núi cao hơn, vỏ quýt dày có móng tay nhọn. Dù bạn có tốt đến đâu, xuất sắc đến mức nào, nếu đặt bạn vào một thời gian và không gian lớn hơn, có thể đặc điểm đó của bạn cũng chẳng đáng là bao. Điều quan trọng không phải là bạn giỏi hơn ai, mà là trong tất cả các điểm đặc biệt của bản thân bạn, đâu là điểm nổi bật nhất. Hay nói cách khác, đặc điểm giá trị và cá tính đặc biệt mà bạn muốn người khác nhìn thấy được là gì.

Đặc điểm riêng của bạn không cần phải độc nhất vô nhị trên thế giới, chỉ cần là “duy nhất” trong lĩnh vực hoạt động hoặc môi trường sống xung quanh bạn cũng đủ để bạn nổi bật trước đám đông. Và điều đó cũng chính là yếu tố tạo nên “điểm đặc biệt” trong thương hiệu cá nhân.

Ví dụ: Tôi có một học viên đã từng làm việc ở 3 quốc gia và 4 thành phố. Thực ra, đây cũng không thể coi là kinh nghiệm có một không hai được, nhưng ở độ tuổi 28 và trong môi trường sống của cô ấy, nó lại trở nên khác biệt hoàn toàn.

“Điểm đặc biệt” cũng có thể là một cá tính rõ ràng, phong cách ăn mặc không giống ai hoặc lối nói chuyện hài hước... Ví dụ, tôi thường mặc trang phục màu đỏ trong những dịp trang trọng, bởi vì nó là màu sắc thương hiệu cá nhân của tôi. Giữa dòng người tấp nập, màu sắc bắt mắt ấy có thể giúp người khác nhìn thấy và ghi nhớ về tôi.

Một người bạn đã từng nói với tôi rằng ngay lần đầu gặp gỡ, cô ấy đã có ấn tượng sâu sắc về tôi rồi. Hôm đó tôi tham gia một buổi hội nghị thương mại ở Washington, ai nấy đều mặc comple và đi giày da, dáng vẻ nghiêm chỉnh đứng ở đó. Chỉ có một mình tôi khoác lên người chiếc đầm vest màu đỏ, rảo bước vào khuôn viên sự kiện. Cô ấy kể: “Trong những buổi hội nghị như thế này ở Washington, mọi người thường ăn mặc như đi dự tang lễ vậy, một thân đỏ rực của cô đã làm bừng sáng cả căn phòng.”

Một người có thể sở hữu rất nhiều điểm đặc biệt. Ở những hoàn cảnh khác nhau, gặp gỡ những đối tượng khác nhau, bạn cần thể hiện được những khía cạnh khác nhau. Chỉ có như vậy, thương hiệu cá nhân của bạn mới càng trở nên toàn diện hơn.

Chẳng hạn: Trong trường hợp cần thể hiện quyền uy, tôi cũng có thể để người khác biết đến những điểm sáng trong sự nghiệp của mình hoặc thân phận tiến sĩ. Còn trong trường hợp thoải mái hơn, nơi cần thể hiện sự tương tác thân thiện, tôi sẽ kể rằng điểm độc nhất vô nhị của tôi chính là tôi và chồng tôi từng là bạn cùng lớp khi học thạc sĩ và tiến sĩ. Chúng tôi quen nhau vào ngày đầu tiên học bằng MBA, kết hôn vào ngày thứ hai sau khi ra trường, con trai của chúng tôi cũng học cùng trường với bố mẹ.

Đương nhiên, chỉ có những điểm đặc biệt như vậy thì vẫn không đủ để hình thành nên “thương hiệu”. Nếu như điểm đặc biệt đó của bạn không mang tới bất cứ giá trị nào cho người khác, vậy thì nó chỉ đơn giản là “nhãn hiệu cá nhân” mà thôi. Do đó, bạn cần phải tự tạo nên “giá trị sản phẩm” của mình. Bạn hãy thử nghĩ xem:

Khi người khác gặp khó khăn, họ thường tới tìm bạn giúp đỡ vì bạn có sở trường gì? Nói cách khác, bạn sở hữu những giá trị đặc biệt nào có thể giúp ích cho người khác. Đó chính là giá trị sản phẩm của bạn.

Lấy ví dụ: Có một học viên của tôi rất giỏi vẽ sơ đồ tư duy, đó chính là giá trị của cô ấy. Mỗi khi tham gia lớp đào tạo online của tôi, cô ấy đều chủ động vẽ sơ đồ tư duy rồi gửi lên nhóm lớp. Sau này, chúng tôi đã quyết định trả tiền để thuê cô ấy thiết kế sơ đồ tư duy cho giáo trình của mình.

Tương tự như điểm “có một không hai”, bạn cũng có thể sở hữu rất nhiều “giá trị” ở những mức độ khác nhau, có thể về lĩnh vực chuyên môn, cũng có thể là lát cắt nào đó trong cuộc sống.

Điển hình là việc thường xuyên có người hỏi tôi về cách kể chuyện lôi cuốn, làm thế nào để trở thành một lãnh đạo giỏi, muốn trở thành một nhà đào tạo về kỹ năng công sở cần có những gì, phụ nữ trung niên giữ dáng bằng cách nào, làm sao để luôn tràn đầy tinh thần và năng lượng giống như tôi, v.v. Khi gặp phải những kiểu vấn đề như thế, mọi người sẽ tới tìm tôi, bởi vì họ biết tôi rất thành thạo trong lĩnh vực đó.

Cao Lâm/Bách Việt Books-NXB Văn học