Giá xăng có thể giảm 4.550 đồng/lít nếu không trích quỹ bình ổn

Từ 15h ngày 21/7, giá xăng E5 RON 92 trong nước giảm 2.710 đồng/lít còn 25.070 đồng/lít, xăng RON 95 giảm 3.600 đồng/lít còn 26.070 đồng/lít. Đây là lần giảm mạnh nhất của giá xăng từ đầu năm. So với đầu tháng, xăng RON 95 đã giảm hơn 6.690 đồng/lít; E5 RON 92 giảm 5.820 đồng/lít; dầu diesel giảm 5.560 đồng/lít...

Tính đến nay, giá mặt hàng này đã trải qua 19 lần điều chỉnh giá, trong đó có 13 lần tăng và 6 lần giảm. Hiện, giá xăng E5 RON 92 và RON 95 trong nước đã xuống quanh mức 25.000-26.000 đồng/lít, tương đương mức giá vào cuối tháng 2.

Trích lập gần 2.000 đồng/lít trong 2 kỳ điều chỉnh

Đáng chú ý, lần điều chỉnh giá này, liên Bộ Công Thương - Tài chính tiếp tục tiến hành trích lập quỹ bình ổn ở mức cao như kỳ trước. Cụ thể, 950 đồng/lít/kg đối với 2 mặt hàng xăng và dầu mazut; 700 đồng/lít đối với dầu hỏa, 550 đồng/lít với dầu diesel.

Tính chung cả 2 lần, cơ quan điều hành đã trích tới 1.900 đồng/lít/kg với mặt hàng xăng, dầu mazut; 1.500 đồng/lít với dầu hỏa và 1.100 với dầu diesel.

Nếu kỳ điều hành này, liên Bộ Công Thương - Tài chính không trích lập, giá xăng đã có thể giảm tới 3.660-4.550 đồng/lít và dầu diesel cũng có thể giảm tới 2.280 đồng/lít.

Như vậy, xăng E5 RON 92 đã giảm 9,75%; xăng RON 95 giảm 12,13%; dầu diesel giảm 6,5% ở lần điều chỉnh này. Việc tiếp tục trích quỹ bình ổn ở mức cao là một trong những nguyên nhân khiến mức giảm giá xăng trong nước thấp hơn so với thế giới.

Cơ quan điều hành lý giải quỹ bình ổn đã được sử dụng liên tục để bình ổn giá xăng dầu trong nước nên số dư hiện vẫn còn ở mức thấp, tại nhiều doanh nghiệp vẫn còn âm.

"Tuy nhiên, để hỗ trợ cho đời sống và sản xuất của người dân và doanh nghiệp sau dịch bệnh Covid-19, liên Bộ quyết định giữ nguyên mức trích lập quỹ đối với các mặt hàng xăng dầu, giảm mức trích lập đối với mặt hàng dầu hỏa để ưu tiên việc giảm mạnh giá xăng dầu trong nước", nhà điều hành lý giải.

Bên cạnh đó, theo liên Bộ việc này để bảo đảm góp phần thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát và bình ổn thị trường. Bên cạnh đó, tiếp tục duy trì mức chênh lệch giá giữa xăng sinh học E5 RON 92 và xăng khoáng RON 95 ở mức hợp lý...

Mặt bằng giá bán lẻ xăng trong nước đã về ngang với hồi cuối tháng 2 năm nay - tức thời điểm giá hàng hóa chưa điều chỉnh tăng. Ảnh: Quỳnh Danh.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu có còn cần thiết?

Bản chất của quỹ bình ổn xăng dầu chính là một khoản thu trước của người dân trích ra từ giá mặt hàng này để cơ quan điều hành sử dụng làm công cụ điều chỉnh giá. Song, thực tế khi giá xăng tăng, quỹ bình ổn phải chi mạnh khiến nhiều doanh nghiệp âm nặng; còn khi giá giảm, cơ quan điều hành phải trích quỹ, bù đắp cho phần âm trước dẫn đến mức giảm không sâu như kỳ vọng.

Tại dự thảo Luật Giá sửa đổi đang lấy ý kiến mới đây, Bộ Tài chính đã đề xuất bỏ Quỹ bình ổn giá xăng, dầu và điều tiết theo giá thị trường.

Trao đổi với Zing, TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) cho rằng quỹ bình ổn giá xăng được xây dựng và đã có nhiều giai đoạn phát huy hiệu quả tích cực là giúp bình ổn giá mặt hàng này, nhất là trong thời điểm Việt Nam chưa hội nhập sâu vào các nền kinh tế thế giới.

"Tuy nhiên, đến nay nước ta đã ký nhiều hiệp định thương mại và hội nhập sâu rộng vào các nền kinh tế thế giới. Đồng thời, giá xăng dầu thế giới cũng đang diễn biến thất thường mà quỹ bình ổn khó có thể điều hành kịp được trong bối cảnh giá biến động mạnh như thời gian qua", vị chuyên gia phân tích.

Và theo ông, đôi khi chính sự can thiệp này nó làm mất đi tính hiệu quả của quỹ bình ổn và dẫn đến tình trạng trục lợi như buôn lậu, găm hàng chờ tăng giá...

"Để tạo sự bình đẳng, tự chủ cho các thành phần kinh tế, thì tốt nhất nên để giá xăng dầu hoạt động theo cơ chế thị trường và để các chủ thể tự tính toán, tự chịu những rủi ro nhất định với giá thị trường bất luận là sử dụng xăng dầu vào mục đích gì", ông nói.

Ngoài ra, với các thành phần "dễ bị tổn thương" như người nghèo, người yếu thế hay đối tượng có tính chất sản xuất đặc thù thì vị chuyên gia này cho rằng cần thiết kế các chương trình hỗ trợ riêng.

Phía Hiệp hội xăng dầu Việt Nam cũng từng nhiều lần kiến nghị bỏ quỹ bình ổn xăng, dầu để giá mặt hàng này hoạt động theo cơ chế thị trường. Khi bỏ quỹ bình ổn, tính minh bạch công khai trong điều hành giá sẽ tốt hơn, tạo cơ hội bình đẳng trong hệ thống các doanh nghiệp đầu mối.

Thanh Thương