Giấc mơ an cư của người dân vùng lũ miền Tây xứ Nghệ

Người dân ở miền Tây của tỉnh Nghệ An mong mỏi được an cư sau khi thiên tai đi qua.

Trở thành người vô gia cư sau mưa lũ

Trận lũ lịch sử xảy ra vào những ngày cuối tháng 7/2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã để lại những hậu quả nặng nề. Gần 7.500 căn nhà bị sập, vùi lấp; hơn 6.800 ha lúa và rau màu bị mất trắng, 52km đường giao thông bị sạt lở… với tổng thiệt hại ước tính lên đến 3.635 tỷ đồng.

Mưa lũ gây thiệt hại tài sản, giao thông bị chia cắt tại xã Mỹ Lý.

Mỹ Lý là một trong những xã bị thiệt hại nặng nề nhất do mưa lũ. Theo ông Lương Văn Bảy, Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý, đợt mưa lũ lần này được đánh giá là một trong những thảm họa thiên tai khốc liệt nhất trong nhiều năm qua trên địa bàn.

Tính riêng về nhà ở, sau mưa lũ, toàn xã Mỹ Lý có 214 nhà bị sập, vùi lấp, cuốn trôi hoàn toàn; 135 nhà bị ngập sâu thiệt hại, tài sản bị trôi, hư hỏng sau khi nước rút và hàng trăm nhà khác bị hư hỏng, tốc mái dưới 70%. Đáng chú ý, nhiều căn nhà mới được xây dựng thông qua nguồn hỗ trợ từ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Những ngôi nhà bên dòng sông Nậm Nơn bị ảnh hưởng do mưa lũ.

Căn nhà sàn khang trang nằm bên tuyến Quốc lộ 16 từng là niềm tự hào, là tổ ấm của gia đình anh Lô Văn Phôn (32 tuổi, người dân tộc Thái tại bản Xốp Tụ, Mỹ Lý) sau mưa lũ giờ đây chỉ còn là một đống đổ nát.

Những cột gỗ chắc chắn bị gãy vụn, những vách tường kiên cố bị xé toạc, trơ ra những khoảng trống hoang tàn. Mái nhà, từng là nơi che mưa che nắng, giờ đã bị hư hỏng nặng nằm chênh vênh, chực chờ đổ sập xuống dòng Nậm Nơn.

Căn nhà của gia đình anh Phôn bị sụt lún, đổ nghiêng.

Anh Phôn kể, đêm ngày 22, rạng sáng 23/7/2025, trời có mưa rất to. Nước sông Nậm Nơn cũng theo đó mà dâng cao, ngập cả tuyến Quốc lộ 16. Sinh sống ở bản Xốp Tụ từ nhỏ, chưa bao giờ anh Phôn thấy nước sông dâng cao đến vậy.

Căn nhà của anh Phôn nằm ở đoạn gấp khúc của con sông nên bị dòng chảy xối thẳng vào. "Thấy nhà rung lắc, tôi chỉ kịp bế con thoát ra ngoài, di chuyển di ảnh của người thân, còn lại tài sản không cứu được thứ gì", anh Phôn nhớ lại.

Ít lâu sau, nền móng sụt lún, kéo theo căn nhà của anh Phôn gần như bị lật nghiêng, mọi đồ đạc, tài sản trong nhà bị cuốn theo dòng nước. Lâm vào cảnh "màn trời chiếu đất" chỉ sau 1 đêm, bố con anh Phôn phải thu thập bạt, gỗ, nứa lá để dựng túp lều tạm và sinh sống tại đây.

Túp lều tạm nơi gia đình anh Phôn đang sinh sống.

Hơn 1 tháng qua, mỗi khi bước chân ra khỏi túp lều tạm, thứ đầu tiên hiện ra trước mắt anh Phôn là ngôi nhà gỗ khang trang đang chực chờ đổ sập. Chưa tìm được mặt bằng mới, gia đình lại neo người nên anh Phôn chưa thể tháo dỡ gỗ để dựng lại nơi ở mới.

"Căn nhà tôi dựng đến nay được 4 năm. Ngoài tiền tích góp, tôi cũng phải vay mượn thêm người thân. Nhà đổ sập, chẳng biết đến bao giờ tôi mới có thể dựng lại được nơi ở mới", anh Phôn chua chát.

Bà Lữ Thị Duyên (52 tuổi) cũng là một trong số những người sinh sống tại bản Xốp Tụ bị mất nhà sau khi thiên tai đi qua. Hơn 1 tháng nay, 6 thành viên trong gia đình bà Duyên phải đi ở nhờ nhà một người họ hàng trong bản.

Bà Lữ Thị Duyên là người dân bị mất nhà sau bão lũ.

Mưa lũ, không thể đi nương, làm rẫy, hàng ngày, bà Duyên vẫn thường ra khu vực nhà cũ tìm kiếm những đồ vật còn sót lại sau mưa lũ hoặc đưa ánh mắt thấm buồn nhìn ngôi nhà trơ khung đã nghiêng quá nửa xuống dòng sông Nậm Nơn.

Để số gỗ ít ỏi ở cái xác nhà ấy không đổ sập xuống sông, vợ chồng bà Duyên phải mua dây thừng loại lớn, nhờ người chằng buộc xác nhà vào những cây to nằm cạnh Quốc lộ 16. Số gỗ đó sẽ là niềm hy vọng giúp vợ chồng bà bớt đi khó khăn khi dựng lại căn nhà sau này.

Căn nhà của gia đình bà Duyên được chằng buộc để ngăn đổ.

"Tối hôm lũ về, vợ chồng tôi chỉ kịp hô hoán rồi cùng người thân đưa được cậu con trai đang mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối thoát ra khỏi căn nhà, còn lại mọi đồ đạc, tiền vàng tích góp nhiều năm đều bị nước lũ cuốn trôi", bà Duyên nghẹn ngào.

Mơ an cư

Cách bản Xốp Tụ chừng 5km, bản Yên Hòa hiện tại là bản duy nhất bị cô lập của xã Mỹ Lý do cây cầu treo bắc qua sông Nậm Nơn nối bản với con đường dẫn vào trung tâm xã bị đổ sập. Để có thể mua lương thực, thực phẩm hay nhận đồ cứu trợ, người dân tại bản Yên Hòa buộc phải di chuyển bằng thuyền sang bờ bên kia.

Cả bản Yên Hòa có 19 căn nhà của người dân bị nước lũ cuốn trôi, và căn nhà của gia đình ông Kha Văn Năm (56 tuổi) là một trong số đó. Đau đớn hơn khi đó là căn nhà vợ chồng ông Năm bỏ ra đến gần 700 triệu đồng để xây dựng và mới chỉ hoàn thiện và vào ở cách đây được hơn 2 tuần. "Dọn vào ở chưa được bao lâu thì ngôi nhà bị nước lũ cuốn trôi, đau đớn vô cùng", ông Năm chua chát.

Dấu tích còn lại của ngôi nhà vợ chồng ông Năm mới xây dựng.

Cũng giống như nhiều người dân xã Mỹ Lý, chưa bao giờ ông Năm thấy nước sông Nậm Nơn dâng cao và hung dữ đến vậy. Nước lũ mang theo bùn đất, cây cối, rác thải phủ xô đổ ngôi nhà của gia đình ông Năm cũng như nhiều hộ dân khác ở bản Yên Hòa.

Bản Yên Hòa vốn được biết đến là một trong những bản đẹp và giàu có bậc nhất của xã Mỹ Lý. Nơi đây từng là điểm đến của nhiều khách du lịch. Nhưng giờ đây, tất cả chỉ còn là đống đổ nát. Những người dân nơi đây đang phải bắt đầu lại từ con số không, với một tương lai đầy bất định.

Ông Năm mong được hỗ trợ để ổn định cuộc sống.

Hơn ai hết, ông Năm cũng như nhiều hộ dân khác bị ảnh hưởng do thiên tai mong muốn Đảng, Nhà nước, chính quyền tỉnh Nghệ An chung tay hỗ trợ người dân có được nơi ở mới để bắt đầu lại cuộc sống.

Xác định hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà cửa bị hư hỏng, cuốn trôi cho nhân dân vùng lũ là nhiệm vụ cấp thiết, quan trọng, tỉnh Nghệ An đã phối hợp với Bộ Công an khẩn trương rà soát, khảo sát thực địa, nghiên cứu mẫu nhà mới và phương án sửa chữa nhà cũ, triển khai hỗ trợ trong thời gian sớm nhất để người dân nhanh chóng ổn định chỗ ở. Tỉnh Nghệ An cũng đặt mục tiêu hoàn thành xây dựng lại nhà cho các hộ mất, hư hỏng nhà do mưa lũ chậm nhất trong tháng 9.

Trước khi được hỗ trợ, người dân tại xã Mỹ Lý vẫn đang phải sống trong những túp lều tạm.

Về nguồn kinh phí, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã thông qua Bộ Công an cấp 65 tỷ đồng cho Nghệ An, gồm 50 tỷ đồng xây mới 500 căn nhà (mỗi căn 100 triệu đồng) và 15 tỷ đồng sửa chữa 500 căn hư hỏng nặng (mỗi căn 30 triệu đồng).

Bộ Công an cũng đã phối hợp với tỉnh Nghệ An phát động cao điểm 40 ngày đêm khởi công xây dựng nhà ở và các điểm trường vừa bị ảnh hưởng nặng nề sau mưa lũ tại xã Mỹ Lý.

Ngọc Ánh