Giấc mơ xuất khẩu văn hóa Việt ra thế giới từ sau 'dư chấn' của 'cơn bão' BLACKPINK

Câu chuyện xuất khẩu văn hóa thông qua âm nhạc tại Việt Nam là điều vẫn luôn trăn trở của các nhà hoạt động văn hóa nói chung, của các nghệ sĩ nói riêng. Nếu nhiều năm trước, vấn đề này có vẻ mơ hồ, ít thực tế thì giờ đây, với thế hệ nghệ sĩ trẻ đầy sáng tạo cùng sự rộng mở của nhiều nền tảng tiếp cận khán giả quốc tế, câu chuyện này đã trở nên khả thi hơn.

Trong 2 đêm diễn Born Pink tại sân vận động Mỹ Đình (Hà Nội) vừa qua, hình ảnh BLACK PINK biết đến và nhảy bài See tình của Hoàng Thùy Linh ‘viral’ khiến các fan Việt rất tự hào. BLACK PINK là nhóm nhạc nữ nổi tiếng nhất thế giới ở thời điểm này. Việc nhóm biết đến một ca khúc Việt và có thể nhảy theo vũ đạo bài hát đó, cho thấy độ nổi tiếng của See tình cũng "không phải dạng vừa".

Việc BLACKPINK nhảy một đoạn ca khúc Việt, hay đội những chiếc nón lá Việt ngay trên sân khấu tour diễn hàng đầu của mình, là một cách gửi lời chào đến các fan Việt. Nhưng mặt khác, điều này cũng góp phần đưa hình ảnh, văn hóa Việt Nam lan tỏa rộng hơn đến với lượng fan đông đảo của nhóm trên thế giới.

Ngoài See tình của Hoàng Thùy Linh, Chi Pu cũng là tên tuổi góp phần không nhỏ trong việc giới thiệu đến thị trường quốc tế về hình ảnh, văn hóa Việt. Chi Pu vừa tham gia show âm nhạc nổi tiếng của Trung Quốc mang tên Đạp gió 2023. Tại đây, nữ ca sĩ không chỉ hát tiếng Việt mà còn tranh thủ mang đến các món quà đậm chất Việt Nam gửi tặng các nghệ sĩ cùng tham gia.

Dù rằng, Chi Pu vẫn vấp nhiều tranh cãi khi xuất hiện tại show này nhưng không thể phủ nhận sự nỗ lực của cô khi cố gắng quảng bá văn hóa đất nước ngay trên sóng truyền hình của Trung Quốc. Sắp tới, Chi Pu vẫn còn nhiều hoạt động tại Trung Quốc nên hy vọng cô sẽ mang thêm nhiều yếu tố Việt để trình diễn trước khán giả đất nước tỷ dân này.

Nối gót Chi Pu, LyLy cũng đang là đại diện Việt Nam tại show The Next Stage của Trung Quốc. Bên cạnh các ngôi sao quốc tế, LyLy sẽ trình diễn, thể hiện tài năng của mình trước dàn giám khảo đình đám của làng giải trí Hoa ngữ.

Chỉ mới xuất hiện, LyLy đã nhận được nhiều phản hồi tích cực của Cnet, hứa hẹn sẽ còn có nhiều bất ngờ trong thời gian tới. Chi Pu và LyLy xuất hiện tại các chương trình lớn của Trung Quốc nhưng họ cũng cố gắng hát bằng tiếng Việt. Đó là một cách không thể tuyệt hơn để tiếng Việt lan tỏa.

Một cái tên cũng đáng chú ý không kém chính là Mỹ Anh, con gái cưng của ca sĩ Mỹ Linh. Giọng ca gen Z này giờ đã thể hiện được cá tính âm nhạc rất rõ ràng, đặc trưng của mình. Mỹ Anh có hình ảnh cá tính, tư duy âm nhạc mới mẻ, cùng khả năng sáng tác tiếng Việt lẫn tiếng Anh cực tốt.

Cô cũng từng đại diện Việt Nam trình diễn tại các lễ hội âm nhạc lớn của thế giới như Head in The Clouds, Round Music Festival. Mỹ Anh tự tin trình diễn, dõng dạc giới thiệu mình là người Việt Nam tại các sự kiện âm nhạc quốc tế này. Cô chính là thế hệ đầy tiềm năng dùng âm nhạc của mình quảng bá văn hóa đất nước đến bạn bè quốc tế.

Ngoài ra, nhạc Việt còn có cái tên Quang Hùng MasterD, vốn nổi tiếng với ca khúc Dễ đến dễ đi ở cả thị trường trong nước lẫn quốc tế. Trong đó, ca khúc này cực ‘viral’ tại Trung Quốc và Thái Lan. Thậm chí, anh chàng này còn sở hữu lượng fan đông đảo tại Thái Lan chỉ với thành công của bài hát này. Một ca khúc nhạc Việt được đón nhận ở thị trường Đông Nam Á thì vẫn có khả năng và Quang Hùng MasterD chính là minh chứng như thế.

Qua một loạt ví dụ điển hình trên thì liệu rằng câu chuyện xuất khẩu văn hóa Việt Nam thông qua các sản phẩm giải trí liệu có khả quan? Đó sẽ phải là sự cộng hưởng rất lớn không chỉ từ phía các nghệ sĩ, các cơ quan chức năng liên quan và sự tức thời khi sử dụng các công cụ mạng xã hội.

Hình ảnh, âm nhạc của các nghệ sĩ giờ đây ngày càng thu hẹp khoảng cách, chỉ còn gói gọn trong ‘cú lướt ngón tay’ trên màn hình smartphone. Sự tiếp cận và hỗ trợ đắc lực của mạng xã hội cũng góp phần làm cho câu hỏi xuất khẩu văn hóa sang nước bạn trở nên dễ dàng hơn.

Nhưng nhìn chung thì các nghệ sĩ Việt vẫn đang hoạt động riêng lẻ. Hãy nhìn sang K-pop, một thị trường xuất khẩu văn hóa thành công bậc nhất hiện nay để có thể thấy được nhiều ‘lỗ hổng’ mà chúng ta cần khắc phục. Họ không chỉ có một BLACK PINK hay BTS. Mà từ chục năm trước, làn sóng K-pop đã hình thành và tập trung "công phá" châu Á qua những S.E.S, H.O.T, rồi đến DBSK, Big Bang, SNSD, Super Junior, T-ara, 2NE1… Giờ, họ còn vươn tầm thị trường Mỹ, Anh và châu Âu, với những BTS, BLACK PINK...

Họ có một mục tiêu để cùng hướng đến – quảng bá văn hóa âm nhạc K-pop rất đặc thù của Hàn Quốc đến người nghe quốc tế. Rào cản ngôn ngữ dường như bị phủ lấp bằng rất nhiều yếu tố như giai điệu bắt tai, vũ đạo ‘gây bão’, thời trang ‘bắt trend’. Quan trọng là các nghệ sĩ, thần tượng K-pop cho thấy cá tính riêng biệt, không nhầm lẫn với nền âm nhạc của quốc gia nào. Điều đó làm K-pop trở nên thu hút, gây tò mò cho công chúng quốc tế.

Tác giả quyển sách Hàn Quốc sành điệu người Mỹ gốc Hàn Euny Hong đã viết về con đường đi lên thành cường quốc văn hóa của xứ sở nhân sâm. Có nhiều quốc gia đã vượt đói nghèo hóa giàu sang trong thế kỷ vừa rồi, nhưng trong số đó chỉ có Hàn Quốc là đủ "gan" để bứt phá trở thành quốc gia xuất khẩu "pop culture" hàng đầu thế giới. Người Hàn Quốc khi đó có thể không chắc Gangnam Style sẽ là bài hát đưa K-pop lên bản đồ thế giới.

Nhưng họ biết điều đó rồi sẽ đến. Họ đã chuẩn bị cả một cơ chế nhằm thống lĩnh "pop culture" từ những năm 1990. Khi bị dồn đến chân tường, những người trong ngành quyết định họ cần phải bán phim, show truyền hình và âm nhạc cho cả châu Á, mà không biết rằng họ đang gieo mầm cho một “cơn nghiện” mang tầm châu lục.

Và nếu chúng ta thực sự muốn quảng bá sâu rộng hơn giá trị văn hóa Việt Nam đến bạn bè thế giới thông qua âm nhạc nói riêng, các sản phẩm nghệ thuật nói chung thì giờ có lẽ là thời điểm để bắt đầu. V-pop không thiếu nghệ sĩ tài năng và sáng tạo, bằng chứng là chúng ta vẫn có những ca khúc thuần Việt ‘viral’ ở quốc tế. Chỉ là hiện tại, mọi thứ đang quá rời rạc và phụ thuộc vào… vận may.

Một ca khúc thành công, được đón nhận ở nước bạn thì khó nói tên tuổi ca sĩ cũng nổi tại quốc gia đó. Nhưng đó là điều đáng khích lệ để V-pop bắt đầu vươn tầm. Tin rằng, Việt Nam không chỉ có một bản 'siêu hit quốc tế' mang tên See tình.

Thuận Tùng