Giải bài toán chung cư cũ ở TP Hồ Chí Minh: Người dân bất an trong những chung cư 'chờ sập' (Bài 1)
Hàng trăm chung cư cũ được xây dựng từ trước năm 1975 trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đang xuống cấp; trong đó, nhiều chung cư được đánh giá ở cấp độ D (xuống cấp nghiêm trọng) đoe dọa trực tiếp đến an toàn tính mạng và chất lượng sống của hàng chục nghìn cư dân. Dù chính quyền TP Hồ Chí Minh đã có chủ trương cải tạo, di dời hoặc xây mới nhưng tiến độ thực hiện vẫn chậm chạp. Những vướng mắc về pháp lý, cơ chế bồi thường chưa thỏa đáng và sự thiếu đồng thuận từ người dân đang khiến bài toán cải tạo chung cư cũ tiếp tục rơi vào vòng luẩn quẩn và kéo dài.
Bài 1: Người dân bất an trong những chung cư 'chờ sập'
Nhiều chung cư đã được đánh giá ở cấp độ D (xuống cấp nghiêm trọng), tiềm ẩn nguy cơ sập đổ bất cứ lúc nào, đe dọa đến tính mạng và tài sản của nhiều người dân nhưng vẫn chưa thống nhất được phương án di dời.
Kết cấu “già nua”, môi trường ô nhiễm
Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, hiện Thành phố có 474 chung cư với 573 lô được xây dựng trước năm 1975 đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, mất an toàn. Kết quả kiểm định chất lượng của ngành chức năng cho thấy có 16 chung cư cấp D, 116 chung cư cấp C và chung cư 332 cấp B.
Trong 16 chung cư có kết quả kiểm định cấp D (cấp hư hỏng nặng, gây nguy hiểm cho người dân sinh sống) cần được di dời, tháo dỡ, đảm bảo an toàn và tính mạng cho nhân dân thì đã có 9 chung cư hoàn tất di dời với 534 hộ dân; 3/16 chung cư đang di dời dở dang và 4 chung cư còn lại chưa thực hiện di dời.
Chung cư Vĩnh Hội ở phường Khánh Hội (TP Hồ Chí Minh) có kết quả kiểm định ở cấp độ D (hư hỏng nặng, nguy hiểm).
Chung cư Vĩnh Hội (phường Khánh Hội, TP Hồ Chí Minh) có quy mô 4 tầng, được xác định cấp D nhiều năm qua, nhiều mảng tường đã bong tróc, lộ rõ những thanh sắt hoen gỉ, hệ thống thoát nước cũ kỹ thường xuyên gây tắc nghẽn, bốc mùi khó chịu. Bà Đỗ Thị Hồng Xuân, cư dân đã gắn bó lâu năm với chung cư chia sẻ: "Xung quanh chung cư xuất hiện nhiều vết nứt lớn, mảng bê tông vỡ lộ cả cốt thép bên trong; ban công, cầu thang, cột nhà cũng đã rỉ sét... không biết nó sập lúc nào. Đêm nằm ngủ mà thấy lo, đặc biệt là khi có gió lớn".
Tương tự, chung cư Thanh Đa (phường Bình Quới) hiện cũng đã xuống cấp và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nghiêm trọng. Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh đã tiến hành kiểm định chất lượng tại chung cư, bước đầu cho thấy các khối nhà này đều không còn đáp ứng được khả năng chịu lực, kết cấu nguy hiểm cục bộ, hệ thống kỹ thuật lạc hậu và không bảo đảm an toàn vận hành.
“Tôi cũng không nhớ rõ chung cư này xây dựng từ năm nào, nhưng chắc cũng nhỏ hơn tuổi tôi khoảng 5 - 10 năm. Nhiều khi cũng hồi hộp lắm, lâu lâu cũng có vài mảng xi măng rơi ra chắn cả lối đi. Nhất là khi có mưa lớn, dột khắp nơi, rồi hệ thống thoát nước thỉnh thoảng cũng bị sự cố, làm đảo lộn cuộc sống của các cư dân”, bà Nguyễn Thị Mai, 70 tuổi, ngụ chung cư Phạm Thế Hiển (phường Chánh Hưng, TP Hồ Chí Minh) cũng lo lắng cho biết.
Bà Võ Thị Tuyết sống lâu năm tại chung cư 42 Nguyễn Huệ (phường Sài Gòn) khi được hỏi đến cũng bày tỏ sự lo lắng. “Nhiều khi đi làm về khuya, tôi cứ lo mảnh tường nào đó có thể bất ngờ rơi xuống, nhà cửa ẩm thấp quanh năm. Tôi lớn tuổi rồi, sống trong điều kiện thế này không đảm bảo sức khỏe. Vừa rồi trên ti vi tôi xem nghe nói có động đất, tôi nghe mà thấy run", bà Tuyết cho biết.
Nguy cơ cháy nổ thường trực
Vụ hỏa hoạn kinh hoàng mới đây xảy ra tại chung cư Độc Lập (phường Phú Thọ Hòa, TP Hồ Chí Minh) khiến tám người tử vong cũng là hồi chuông cảnh báo về mức độ mất an toàn cháy nổ tại các chung cư cũ ở TP Hồ Chí Minh.
Theo các cơ quan chức năng, nguyên nhân ban đầu của vụ cháy được xác định là do chập điện đường dây dẫn ra thiết bị máy sấy quần áo và tủ lạnh. Đây cũng là tình trạng khá phổ biến tại các chung cư cũ với hệ thống điện đã xuống cấp, quá tải và không được bảo trì thường xuyên.
Nhiều vật dụng dễ cháy chắn ngang lối đi chung của các cư dân của chung cư 42 Nguyễn Huệ, phường Sài Gòn.
Mặt khác, các chung cư cũ tại TP Hồ Chí Minh hầu hết đều có tuổi đời hơn 50 năm, được xây dựng theo tiêu chuẩn cũ, không có hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động hoặc nếu có thì đã hư hỏng, không hoạt động hiệu quả. Trong khi đó, lối thoát hiểm thường chật hẹp, dễ bị cản trở bởi đồ đạc, vật dụng sinh hoạt của cư dân chất đống ở hành lang, cầu thang.
Đặc biệt, tình trạng người dân tự ý lắp đặt khung sắt, bịt kín ban công, cửa sổ tại các chung cư cũ đang trở thành vấn đề nan giải, gây mất an toàn nghiêm trọng. Ông Cao Minh Anh, sinh sống tại chung cư Thanh Đa, chia sẻ: “Ngày xưa, vì lý do an ninh, mọi người đều làm khung sắt ngoài ban công, chủ yếu để chống trộm, an toàn cho trẻ nhỏ. Vừa qua, tôi có xem báo về vụ cháy tại chung cư Độc Lập làm nhiều người tử vong, tôi và các cư dân sống tại chung cư cũng thấy không yên. Vì vậy, khi phường Bình Quới thông báo, vận động các cư dân tháo dỡ thì tôi đồng ý ngay”.
"Việc lắp đặt khung sắt tràn lan không chỉ làm mất mỹ quan đô thị mà còn cản trở nghiêm trọng công tác cứu nạn cứu hộ khi có sự cố cháy nổ. Khi hỏa hoạn xảy ra, những lồng sắt này cản trở lực lượng chức năng khó tiếp cận để dập lửa hay đưa nạn nhân ra ngoài. Nhiều trường hợp người dân muốn thoát thân cũng bị chặn lại bởi chính rào chắn an toàn mà họ đã tạo ra", ông Mai Quang, Phó Chủ tịch UBND phường Bình Quới nhận định.
Trước tình trạng các chung cư xuống cấp trầm trọng này, mặc dù chính quyền TP Hồ Chí Minh đã nhiều lần đưa ra các chủ trương, đề án cải tạo, di dời hoặc xây mới các chung cư cũ, thậm chí ban hành nhiều kế hoạch, chương trình hành động cụ thể, nhưng tiến độ thực hiện vẫn hết sức chậm chạp. Nhiều dự án vẫn đang trong giai đoạn khảo sát, lập quy hoạch hoặc chờ ý kiến đồng thuận từ người dân.
Bài 2: Vì sao vẫn mãi bế tắc?
