Giải bài toán xử lý rác thải tại Cần Thơ

Rác thải ứ đọng tại một khu dân cư ở Cần Thơ.

Theo thống kê, lượng chất thải sinh hoạt phát sinh trên địa bàn thành phố Cần Thơ trung bình khoảng 650-700 tấn/ngày. Con số này sẽ tiếp tục tăng hằng năm do Cần Thơ là đô thị loại I, dân số đông, tốc độ đô thị hóa nhanh và hoạt động thương mại, du lịch phát triển mạnh mẽ.

Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ cho biết, nhờ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp quản lý, kiểm soát ô nhiễm và thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, các nguồn thải, khu vực có nguy cơ ô nhiễm và các điểm nóng môi trường được giám sát chặt chẽ.

Việc đầu tư, nâng cấp hạ tầng thu gom và xử lý rác thải được thành phố quan tâm triển khai. Hiện nay, các trạm trung chuyển rác được quy hoạch lại, hạn chế tình trạng tập kết gần khu dân cư, trường học. Hệ thống phương tiện vận chuyển được bổ sung bảo đảm rác được đưa về nhà máy xử lý nhanh hơn, hạn chế ứ đọng.

Một nhà máy xử lý rác thải tại thành phố Cần Thơ.

Thành phố cũng có nhiều kế hoạch kêu gọi xã hội hóa trong lĩnh vực môi trường, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xử lý hiện đại như đốt rác phát điện, tái chế, chế biến phân compost từ rác hữu cơ.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ, hiện nay thành phố có bốn nhà máy xử lý rác sinh hoạt với nhiều công nghệ khác nhau. Trong đó, Nhà máy EB Cần Thơ có công suất xử lý khoảng 400 tấn/ngày với công nghệ đốt rác phát điện hiện đại, đóng vai trò quan trọng trong xử lý lượng rác phát sinh.

Bên cạnh các nhà máy được đầu tư, những mô hình phân loại rác tại nguồn tại Cần Thơ đang được đẩy mạnh triển khai. Các chiến dịch tuyên truyền cộng đồng được tổ chức thường xuyên, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của rác thải nhựa, khuyến khích thói quen tái sử dụng, hạn chế túi ni-lông dùng một lần.

Nhờ những giải pháp đồng bộ, tỷ lệ chất thải nguy hại được thu gom, xử lý của thành phố đạt 98,42%; chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom, xử lý đạt 96,06% theo tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Một mô hình phân loại rác tại nguồn ở Cần Thơ.

Mặc dù chính quyền Cần Thơ đã có nhiều giải pháp hạn chế ô nhiễm nhưng nhìn chung, thành phố vẫn đang phải đối mặt với sức ép ngày càng lớn từ rác thải sinh hoạt.

Ghi nhận của phóng viên, tại nhiều khu vực, khu dân cư vẫn còn tình trạng tồn đọng lượng rác chưa được xử lý. Tại các bãi rác ở Cái Răng và Ô Môn đã chất chứa hàng chục nghìn tấn rác. Rác chôn lấp lâu ngày gây rỉ nước, phát tán mùi hôi, ảnh hưởng đến nguồn nước ngầm và đời sống người dân chung quanh.

Một số hộ dân cho biết, họ vẫn loay hoay trong việc phân loại rác tại nguồn. Một số mô hình thí điểm ở trường học, khu dân cư chưa được nhân rộng, khiến thói quen phân loại của người dân chưa hình thành rõ rệt.

Bên cạnh đó, Cần Thơ cũng đang đối mặt tình trạng rác thải vứt bừa bãi xuống kênh rạch, sông ngòi. Hình ảnh kênh, rạch với dòng nước đen kịt, bốc mùi hôi thối, rác sinh hoạt nổi lềnh bềnh vốn không phải là hiếm. Cuộc sống người dân thành phố Cần Thơ gắn liền với sông nước, vì vậy, việc ô nhiễm kênh, rạch trở thành vấn đề không nhỏ.

Rác thải gây ô nhiễm tại kênh rạch ở Cần Thơ.

Nhiều người dân bày tỏ lo ngại liên quan vấn đề rác thải nguy hại và rác thải y tế. Với sự phát triển của các khu công nghiệp, bệnh viện và phòng khám, lượng chất thải y tế, hóa chất công nghiệp ngày càng tăng. Vì vậy, nếu không có cơ chế xử lý sẽ tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm lớn.

Vấn đề lớn nhất mà Cần Thơ đang đối mặt là tình trạng quá tải ở các nhà máy xử lý rác. Mặc dù thành phố đã có những dự án hiện đại như nhà máy đốt rác phát điện, nhưng công suất vẫn chỉ đáp ứng một phần lượng chất thải phát sinh.

Tại Nhà máy đốt rác phát điện EB, dù công suất thiết kế khoảng 400 tấn/ngày, nhưng thực tế nhà máy đang tiếp nhận lên đến hơn 500 tấn/ngày.

Tại lò đốt rác Đông Thắng (xã Cờ Đỏ) có công suất 100 tấn/ngày nhưng cũng phải tiếp nhận khoảng 120 tấn/ngày. Riêng nhà máy xử lý chất thải rắn của thành phố Sóc Trăng (tỉnh Sóc Trăng cũ), dù có công suất 315 tấn/ngày nhưng công nghệ rất lạc hậu. Phương pháp xử lý chủ yếu là phân loại, chôn lấp và ủ phân.

Người dân tự đốt rác để hạn chế ô nhiễm.

Nguyên nhân được các cơ quan chức năng chỉ ra là do lượng rác phát sinh mỗi ngày rất lớn, vượt quá khả năng thiết kế xử lý của các nhà máy hiện có. Hạ tầng thu gom và vận chuyển chưa đáp ứng kịp. Một số trạm, bãi rác dùng công nghệ cũ, hiệu suất thấp. Có nhà máy không đạt chất lượng dẫn đến xử lý chưa triệt để.

Khi rác không được xử lý kịp thời, các chất ô nhiễm, độc hại sẽ thấm vào đất và chảy ra môi trường chung quanh, ảnh hưởng nguồn nước ngầm. Chưa kể, khói bụi từ việc đốt rác thủ công hay rác phân hủy ngoài trời cũng sẽ tác động tiêu cực đến môi trường.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Cần Thơ Ngô Thái Chân, hiện nay có bốn nhà máy xử lý rác, tuy nhiên hạ tầng thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt chưa đáp ứng yêu cầu. Việc tổ chức thu gom chất thải sau phân loại còn lúng túng.

Có thể thấy, vấn đề xử lý rác thải đang là thách thức không nhỏ tại Cần Thơ. Mặc dù nhiều giải pháp được triển khai nhưng sức ép từ lượng rác phát sinh ngày một tăng, cộng với sự thiếu đồng bộ trong công nghệ và khâu thu gom trở thành rào cản không nhỏ.

Vì thế, để giải quyết vấn đề nổi cộm này, thời gian tới, Cần Thơ không chỉ đầu tư nâng cao năng lực xử lý bằng các nhà máy công nghệ cao mà còn phải hình thành thói quen phân loại rác ngay từ mỗi hộ gia đình. Bên cạnh đó, sự chung tay của doanh nghiệp, cộng đồng và chính quyền sẽ sẽ là yếu tố quan trọng để bảo đảm một môi trường sống trong lành, bền vững.

HOÀNG PHAN