'Giải cứu' anh em nghèo thoát vòng lao lý vì đánh người do mâu thuẫn nhỏ

Đối mặt với pháp luật vì mâu thuẫn rất nhỏ

Chi nhánh số 4 (thuộc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước Tp.Hà Nội) trên nằm trên tầng 2 Khu liên cơ quan (số 2, ngõ 1, đường Liên Cơ, phường Từ Liêm, Hà Nội) chỉ vài chục mét vuông nhưng luôn đầy ắp tiếng trao đổi, tiếng gõ bàn phím, tiếng điện thoại reo. Ở đó, mỗi năm, hàng trăm người dân tìm đến với sự bỡ ngỡ, lo âu và mong có ai đó giúp họ trước những khúc mắc pháp lý không thể tự mình vượt qua.

Chiều hôm ấy, PV gặp chị Nguyễn Thị Thanh Xuân - Trưởng Chi nhánh số 4 khi chị vừa từ tòa án trở về sau một phiên trợ giúp. Ánh mắt chị vẫn sáng, nụ cười tươi tắn, chị nói với giọng nhanh và chắc như đã quen đối mặt với áp lực của nghề: "Mỗi vụ việc đều là một câu chuyện đời. Chỉ cần hướng dẫn đúng, người dân sẽ hiểu luật và tự bảo vệ mình".

Chị Nguyễn Thị Thanh Xuân đã có hơn 15 năm gắn bó với công tác Trợ giúp pháp lý.

Hơn 15 năm làm Trợ giúp viên pháp lý, chị Xuân đã đi cùng hàng nghìn vụ tranh chấp, từ dân sự, lao động, đất đai đến hình sự. Nhưng những vụ việc liên quan đến trẻ em và người chưa thành niên luôn để lại trong chị nhiều trăn trở.

"Nhìn các em còn trẻ, lỡ dại và thiếu hiểu biết mà bị cuốn vào vòng tố tụng, tôi thực sự đau lòng. Nếu không có ai đồng hành thì cái giá phải trả với các em có thể rất nặng", chị tâm sự. Vụ án mới xảy ra tại làng Phú Đô (phường Từ Liêm, Tp.Hà Nội) mà chị vừa tham gia là một minh chứng.

Theo đó, 2 anh em ruột quê Phú Thọ (người em chưa đủ tuổi thành niên) có mẹ bị bệnh hiểm nghèo, bố mất sớm nên ra Hà Nội làm thuê. Họ sống cùng người anh họ trong một phòng trọ nhỏ.

Rồi một đêm, biến cố xảy ra khi một thanh niên say rượu đi vệ sinh trước cửa phòng trọ. Người anh họ ra can ngăn thì bị tấn công, hai em trong nhà trọ phản ứng, một cầm điếu, một cầm dao xông ra và đã gây thương tích nhẹ cho đối phương.

Để "trả đũa" nam thanh niên cũng gọi thêm người quay lại và có hành vi chửi bới, đập phá trước cửa phòng trọ. Hậu quả, 2 anh em quê Phú Thọ bị khởi tố về tội Cố ý gây thương tích, phía nhóm thanh niên Phú Đô bị khởi tố về tội Gây rối trật tự công cộng.

Nhận thấy vụ án thuộc trường hợp chỉ khởi tố khi bị hại yêu cầu, chị Xuân động viên gia đình hai em phải chủ động sang phía bên kia xin lỗi, bồi thường thiệt hại. Nhưng điều khó nhất là thuyết phục gia đình người bị thương. Bởi lúc đó, họ cũng đang rất bức xúc, không muốn "bỏ qua".

"Không phải sang gặp là được mà phải chọn đúng thời điểm, đúng câu nói, đúng cách tiếp cận thì họ mới chịu lắng nghe", chị nói. Cuối cùng trước khi phiên tòa diễn ra, bằng những lý lẽ "thấu tình đạt lý" chạm đến trái tim của 2 phía. Mục đích nhân văn của nữ trợ giúp viên pháp lý đã đạt được.

Những tệp hồ sơ dày cộm được chị Xuân nghiên cứu kỹ lưỡng.

Nhờ sự đồng hành của chị, khi phiên tòa diễn ra và kết thúc đã mang lại kết quả tốt nhất cho cả 2 bên. Hai anh em quê Phú Thọ được đình chỉ vụ án do phía gia đình Phú Đô rút đơn, ngược lại phía con em họ cũng nhận được đơn xin giảm nhẹ và được hưởng án treo.

Từ những ngày cùng các em đi qua từng bước tố tụng, từ hòa giải với phía bị hại đến phiên tòa giúp chị cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của nghề. Niềm vui khi các gia đình đồng ý bồi thường, rút đơn khởi tố, và các em được giải quyết hài hòa không chỉ là một thắng lợi pháp lý mà còn là một thắng lợi tinh thần.

Chính trải nghiệm như vậy đã giúp chị quyết tâm gắn bó với nghề – một nghề vừa thử thách, vừa đòi hỏi tâm huyết và mang lại giá trị nhân văn khi giúp đỡ người dân thực sự.

Ngăn chặn lầm lỗi, phòng ngừa từ sớm

Chị Xuân chia sẻ, công việc không chỉ là giải quyết vụ việc trước mắt mà còn là phòng ngừa từ xa. "Nhiều em phạm tội vì xốc nổi, thiếu hiểu biết. Nếu không đồng hành, các em sẽ lặp lại sai lầm. Chính vì thế, Chi nhánh không chỉ tư vấn mà còn giáo dục, truyền thông để các em hiểu và tránh lầm lỗi", chị nói.

Do đó, Chi nhánh cùng thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương, đặc biệt là các trường học trên địa bàn tổ chức truyền thông pháp luật để các em hiểu rõ những nguy cơ, rồi hệ lụy to lớn nếu vi phạm phạm pháp luật và các em và gia đình phải chịu.

Chi nhánh số 4 đặc biệt quan tâm đến công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật tại trường học trên địa bàn.

Những câu chuyện thực tế được chị kể lại, những tình huống pháp lý gần gũi mà chị phân tích, giúp pháp luật đi sâu vào đời sống, không còn là những điều khoản khô khan trên giấy.

Chị kể nhiều trường hợp học sinh bị bắt nạt, cãi vã hay xung đột nhỏ trên mạng xã hội, thông qua tư vấn, hướng dẫn, đã nhận ra hậu quả pháp lý của hành vi, học cách tự bảo vệ mình và không vi phạm pháp luật. Qua những buổi tư vấn, nhiều em học sinh cũng mạnh dạn chia sẻ những câu chuyện riêng, qua đó chị nắm bắt và tham mưu nhà trường hướng giải quyết phù hợp.

Trong khi đó, nhiều trường hợp người dân ban đầu bức xúc, nhưng khi được hướng dẫn, phân tích rõ rằng luật pháp và quyền lợi, họ bình tĩnh hơn, giảm căng thẳng và không khiếu kiện vô lý. "Chúng tôi giúp pháp luật gần gũi với dân và giúp dân hiểu rằng họ luôn được quan tâm, tôn trọng và lắng nghe," chị nói.

Công việc của chị Xuân dù vất vả, nhưng mỗi vụ việc thành công, mỗi nụ cười của người dân khi được hỗ trợ chính là động lực để chị tiếp tục cống hiến. Chị thường xuyên tự đào tạo, cập nhật luật mới, trao đổi chuyên môn với đồng nghiệp, để đảm bảo mỗi lời tư vấn không chỉ chính xác mà còn kịp thời.

"Nghề này không cho phép mình hời hợt. Không có chuyện sáng cắp cặp đi, chiều cắp cặp về, bởi mỗi vụ việc đều là một phận người, một cuộc đời", chị Xuân đúc kết.

Có lẽ đó chính là ý nghĩa của nghề Trợ giúp pháp lý khi mang pháp luật tới gần dân, giúp họ được lắng nghe, được bảo vệ và quan trọng nhất là được hy vọng. Và với những người như chị Xuân, hành trình ấy vẫn sẽ tiếp tục, bằng sự kiên nhẫn, tử tế và một trái tim ấm áp dành cho cộng đồng.

Đặng Ngọc Thủy