Giải mã tuyên bố của ông Putin về dầu mỏ

Trước thềm chuyến thăm Ấn Độ, Tổng thống Vladimir Putin đã có cuộc phỏng vấn dài 100 phút với kênh truyền hình India Today Group tại Điện Kremlin. (Ảnh: RT)

Trong chuyến thăm Ấn Độ tuần trước để dự Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Ấn lần thứ 23 tại New Delhi, Tổng thống Vladimir Putin gửi đi một thông điệp rõ ràng tới phương Tây khi tuyên bố: “Nga sẵn sàng cung cấp các lô nhiên liệu ổn định, không gián đoạn cho Ấn Độ”.

Trả lời phỏng vấn một kênh truyền hình Ấn Độ, ông đặt câu hỏi: “Nếu Mỹ có quyền mua nhiên liệu của chúng tôi, vì sao Ấn Độ lại không được hưởng đặc quyền tương tự? Câu hỏi này cần được xem xét nghiêm túc và chúng tôi sẵn sàng trao đổi, kể cả với Tổng thống Trump”.

Rõ ràng ông không né tránh mà muốn truyền đi thông điệp cả về chính trị lẫn kinh tế.

Theo Umud Shokri, chuyên gia năng lượng và nghiên cứu viên cao cấp tại Đại học George Mason, phát biểu của ông Putin trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Narendra Modi ngày 5/12 thể hiện mong muốn của Moscow trong việc khẳng định Nga là đối tác năng lượng lâu dài và đáng tin cậy của Ấn Độ.

Ông Putin nhấn mạnh Nga cam kết duy trì nguồn cung ổn định dầu khí, than và nhiên liệu hạt nhân cho Ấn Độ, coi đây là nền tảng giúp quan hệ song phương đủ sức vượt qua các sức ép địa chính trị.

Không khó để thấy Nga muốn bán thêm dầu thô cho Ấn Độ - điều mang lại lợi thế cho Nayara Energy, công ty mà Rosneft, Kesani Enterprises và quỹ UCP của Nga đều có cổ phần. Nayara vẫn khẳng định họ mua dầu linh hoạt và tuân thủ định hướng chính sách chung của chính phủ Ấn Độ.

Nhưng Nga không dễ dàng đảm bảo dòng chảy “không gián đoạn” trong bối cảnh đội tàu “bí mật” bị siết chặt, vấn đề bảo hiểm - thanh toán vẫn khó khăn, nguy cơ trừng phạt tăng và cả các vụ tấn công drone vào hạ tầng dầu khí.

Theo Sumit Ritolia, chuyên gia phân tích tại Kpler, phát biểu của ông Putin về “nguồn cung không gián đoạn” nên được hiểu như tín hiệu trấn an chiến lược, hơn là cam kết tuyệt đối. Moscow muốn chứng minh họ vẫn là nhà cung cấp đáng tin cậy cho một trong những thị trường lớn còn lại, nhất là khi trừng phạt, áp lực vận tải và gián đoạn ở các nhà máy lọc dầu đang gây nhiều rủi ro cho dòng xuất khẩu của Nga.

Dù vậy, ông Ritolia cũng nhấn mạnh Nga đã cho thấy khả năng thích ứng đáng kể: “Sau các lệnh trừng phạt, hệ thống xuất khẩu của Nga nhanh chóng được tái cấu trúc với chuỗi cung ứng mới, các trung gian ngoài khơi và những mô hình giao dịch sáng tạo. Tuyến vận chuyển thay đổi, nhiều người chơi mới xuất hiện và các phương án logistics thay thế dần trở thành thông lệ - cho thấy hệ sinh thái dầu thô Nga thích ứng rất nhanh để duy trì dòng xuất khẩu bất chấp áp lực”.

Với Ấn Độ, việc Nga khẳng định muốn ưu tiên New Delhi như khách hàng quan trọng là tín hiệu tích cực, nhưng “khó khiến Ấn Độ thay đổi cách mua hàng vốn dựa trên giá và sự linh hoạt nguồn cung hơn là những thông điệp mang tính chính trị”, ông Ritolia nhận định.

Vấn đề địa chính trị

Theo ông Shokri, lời trấn an của Nga là phản ứng trực tiếp trước những chỉ trích từ Mỹ, trong đó có việc Tổng thống Trump áp thuế lên hàng hóa Ấn Độ với lý do New Delhi mua dầu Nga đồng nghĩa gián tiếp hỗ trợ Moscow trong cuộc chiến ở Ukraine.

Tracy Shuchart, chuyên gia kinh tế cấp cao tại NinjaTrader Live, cho rằng đây vừa là tín hiệu chính trị, vừa là thông điệp kinh tế. Bà nhận định: Việc Moscow tuyên bố tiếp tục cung cấp lượng lớn nhiên liệu cho Ấn Độ, không gián đoạn về sản lượng và thời gian giao hàng, là cách Nga tự khẳng định mình là đối tác năng lượng ổn định, lâu dài của một nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh. Đồng thời, đó cũng là lời nhắn gửi tới Washington rằng mối quan hệ năng lượng giữa Nga và Ấn Độ sẽ không dễ bị phá vỡ, bất chấp thuế quan hay chỉ trích từ Mỹ.

Trong lúc tranh luận còn nóng, hãy nhìn vào dòng dầu Nga đang chảy vào Ấn Độ giữa bối cảnh căng thẳng địa chính trị.

Ông Ritolia cho biết lượng dầu Nga cập cảng Ấn Độ trong tháng 11 vẫn ở mức cao, trung bình khoảng 1,83 triệu thùng/ngày, chiếm hơn 35% tổng nhập khẩu dầu thô của nước này - mức cao nhất trong 5 tháng kể từ tháng 6/2025. Trước ngày 21/11, các nhà nhập khẩu còn tranh thủ nhận thêm hàng, đẩy mức nhập khẩu lên 1,9-2 triệu thùng/ngày, trước khi lệnh trừng phạt có hiệu lực. Sau mốc đó, dòng chảy bắt đầu chững lại. Các nhà máy lọc dầu dường như đã trữ đủ dầu để xử lý dần trong thời gian quy định mới được áp dụng.

Theo ông Ritolia, từ sau khi OFAC công bố lệnh trừng phạt vào ngày 23/10, xu hướng giảm trong lượng dầu Nga sang Ấn Độ đang thể hiện rõ. Dựa trên lượng hàng đang bốc xếp và hoạt động của đội tàu, ông dự báo dầu Nga cập bến Ấn Độ trong tháng 12 chỉ còn khoảng 1,1-1,2 triệu thùng/ngày.

Trong trung hạn, các nhà máy lọc dầu đã bắt đầu thích ứng. Ông Ritolia cho biết họ đang chuyển sang giao dịch với các thực thể Nga không bị trừng phạt, tăng sử dụng những kênh khó truy vết và đẩy mạnh nhập khẩu từ Trung Đông, Tây Phi và châu Mỹ.

Ấn Độ có thể làm gì?

Ông Ritolia nhận định rằng nếu nhập khẩu dầu Nga có giảm sau ngày 21/11 thì đó nhiều khả năng chỉ là bước điều chỉnh ngắn hạn của chuỗi cung ứng. Trừ khi Mỹ áp lệnh trừng phạt thứ cấp rộng hơn, Ấn Độ sẽ tiếp tục mua dầu từ những nhà cung cấp Nga chưa bị đưa vào danh sách cấm.

Lý do rất rõ ràng: Cả yếu tố địa chính trị lẫn kinh tế đều đóng vai trò quan trọng. Giới lãnh đạo Ấn Độ không muốn bị xem là nhượng bộ sức ép của Mỹ, trong khi dầu Nga vẫn rẻ hơn đáng kể. Những phương thức “né luật” để giữ dòng chảy cũng có khả năng xuất hiện mạnh hơn. Đặc biệt, các nhà nhập khẩu có xu hướng chuyển sang giao dịch với những thực thể Nga chưa bị trừng phạt và sử dụng các kênh giao dịch mờ để giảm rủi ro.

Về phía Nga, giữ được Ấn Độ như một khách hàng ổn định là điều sống còn trong bối cảnh những tập đoàn lớn như Rosneft chịu áp lực trừng phạt. Còn đối với Ấn Độ, nguồn cung ổn định từ Nga giúp duy trì đà tăng trưởng kinh tế và giảm bớt rủi ro gián đoạn từ khu vực Trung Đông.

Quan trọng nhất, Ấn Độ phải bảo đảm an ninh năng lượng. Trong ngắn hạn, các nhà máy lọc dầu của nước này đang đa dạng hóa nguồn nhập khẩu. Nhưng như ông Shuchart nhận xét, mỗi quốc gia đều phải tự lo cho lợi ích của mình. Với Ấn Độ, duy trì quan hệ với Nga còn là cách tạo đối trọng với Trung Quốc trong khu vực, trong khi Mỹ ở cách xa nửa vòng Trái đất.

Nh.Thạch

AFP