Giải mật tài liệu tiết lộ lý do Mỹ không coi Nga là 'đồng minh'

Tổng thống Mỹ Bush (bên phải) và Tổng thống Nga Yeltsin (bên trái) gặp nhau vào tháng 2/1992 (ảnh: RT)

Trong cuộc gặp thượng đỉnh tổ chức hồi tháng 2/1992, Tổng thống Mỹ đã từ chối đề nghị của người đồng cấp Nga về việc mô tả quan hệ giữa 2 nước là “đồng minh”, RT hôm 2/2 dẫn tài liệu được giải mật từ Cục Lưu trữ An Ninh Quốc gia Mỹ cho hay.

Tổng thống Mỹ khi đó – ông George H.W. Bush – đã giải thích với Tổng thống Nga Boris Yeltsin rằng, ông không muốn dùng từ “đồng minh” bởi nhiều vấn đề giữa 2 nước còn chưa được giải quyết.

“Chúng ta có còn là đối thủ hay không?”, tài liệu giải mật dẫn câu hỏi của ông Yeltsin vào gần cuối cuộc gặp.

“Không, chúng ta không phải”, ông Bush trả lời và nói thêm rằng, một thông điệp đã được chuẩn bị để đưa quan hệ Mỹ - Nga “ra khỏi kỷ nguyên cũ”.

Ông Bush cũng đề nghị Tổng thống Nga xem qua bản thông điệp.

“Không có gì ở đây nói rằng chúng ta không còn là đối thủ nữa và đang tiến tới quan hệ đồng minh”, ông Yeltsin nhận xét về bản thông điệp.

“Nó nói lên tình bạn”, Ngoại trưởng Mỹ khi đó, ông James A. Baker, trả lời ông Yeltsin.

Tuy nhiên, ông Yeltsin cho rằng, thông điệp của Mỹ nên nêu rõ Washington và Moscow “đang chuyển từ đối thủ sang đồng minh”. Theo Tổng thống Nga, cách diễn đạt này sẽ đưa “chất lượng mới” vào thông điệp.

Đáp lại, ông Bush nói rằng Mỹ sẽ không thay đổi câu chữ bởi “chúng tôi không muốn hành động như thể mọi vấn đề giữa chúng ta đã được giải quyết”.

Ông Bush và ông Yeltsin cùng chơi trò chơi (ảnh: CNN)

Cuộc gặp giữa 2 nhà lãnh đạo diễn ra vào ngày 2/1992 tại bang Maryland. Đây là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên của nhà lãnh đạo Nga – ông Yeltsin – tới Mỹ. Lúc này, Liên Xô đã tan rã và quan hệ Mỹ - Nga có nhiều thay đổi tích cực.

Theo tài liệu được giải mật, trong cuộc gặp, ông Yeltsin đã đưa ra đề xuất cắt giảm vũ khí hạt nhân nhưng ông Bush không chấp nhận. Ông Bush cũng từ chối loại bỏ một số tên lửa phóng từ tàu ngầm, vốn là cốt lõi trong bộ 3 hạt nhân chiến lược của Mỹ.

Ý tưởng của ông Yeltsin về việc tạo ra một hệ thống phòng thủ tên lửa chung toàn cầu cũng không được Tổng thống Mỹ đón nhận.

Trong cuộc gặp, ông Yeltsin cũng nói với ông Bush rằng, Nga đang cải cách nền kinh tế thị trường và gặp một số khó khăn. Ông Yeltsin đề nghị Mỹ hỗ trợ cho các nước từng thuộc Liên Xô, bao gồm cả Nga. Không rõ ông Bush đã trả lời thế nào về vấn đề này, theo RT.

Bất chấp nhiều khác biệt về quan điểm, cả ông Yeltsin và ông Bush đều ca ngợi cuộc gặp năm 1992 là rất tích cực.

Vương Nam – RT