Giải ngân đầu tư công: Địa phương loay hoay sau sáp nhập

Thực hiện chế độ báo nhanh theo tuần gửi Thủ tướng về tình hình phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công, Bộ Tài chính cho biết, đến hết ngày 30/10, cả nước mới giải ngân được hơn 476.000 tỷ đồng, đạt 52,8% kế hoạch; 29 bộ, ngành và 17 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn bình quân cả nước; 5 đơn vị chưa giải ngân vốn đầu tư công.

Sau 10 tháng, giải ngân vốn đầu tư công mới đạt hơn 52% kế hoạch.

Theo Bộ Tài chính, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chậm có nguyên nhân từ việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Nhiều địa phương sau sáp nhập chưa kịp kiện toàn bộ máy, thiếu ban quản lý dự án chuyên trách. Một số xã mới hình thành hoặc hợp nhất chưa có cán bộ phụ trách đầu tư công, người làm phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ, trong khi nhiều công trình chưa được chuyển giao chủ đầu tư, hồ sơ bàn giao còn chậm.

Việc sáp nhập các tỉnh dẫn tới tình trạng cùng một địa phương có nhiều bảng giá đất khác nhau, gây khó khăn cho việc xác định phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến khiến nhiều dự án trọng điểm bị chậm tiến độ.

Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách liên quan tổ chức thực hiện vẫn còn vướng mắc, trong khi một số vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn chưa được hướng dẫn kịp thời. Những bất cập này làm chậm tiến độ triển khai và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công tại nhiều bộ, ngành, địa phương.

Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng tiếp tục là điểm nghẽn lớn. Dù nhiều địa phương đã tập trung đẩy mạnh công tác này, song ở nhiều nơi vẫn kéo dài do khó xác định giá đất, chưa đạt được thỏa thuận với người dân, thủ tục xác định giá đất còn phức tạp, dẫn tới chậm bàn giao mặt bằng và ảnh hưởng dây chuyền đến tiến độ thi công.

Đối với các dự án ODA, việc đàm phán, ký kết, thanh toán quốc tế gặp nhiều khó khăn. Thời gian phê duyệt hiệp định vay thường kéo dài từ 12-18 tháng do phải tuân thủ cả quy định của bên cho vay, trong khi một số dự án phải tạm dừng do thay đổi nhà tài trợ hoặc nguyên nhân khách quan khác.

Ngoài ra, năng lực của một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án và nhà thầu còn hạn chế. Việc tổ chức thi công thiếu quyết liệt, chưa bố trí đủ nhân lực, thiết bị; công tác lập dự toán, tiến độ chưa sát thực tế; sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị còn thiếu gắn kết. Tình trạng e ngại, sợ sai, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm vẫn tồn tại ở nhiều nơi.

Yếu tố thời tiết bất lợi cũng khiến nhiều dự án bị đình trệ. Trong 4 tháng gần đây, nhiều cơn bão lớn liên tiếp đổ bộ, riêng tháng 9 có tới bốn cơn, trong đó bão số 10 gây thiệt hại nghiêm trọng nhất. Mưa lớn, sạt lở và lũ lụt đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công, đặc biệt là các công trình giao thông trọng điểm.

Trước tình hình hiện nay, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương chủ động hơn trong việc rà soát, đánh giá tiến độ từng dự án, đồng thời xây dựng kế hoạch giải ngân theo tuần để dễ kiểm soát và xử lý kịp thời vướng mắc.

Trường hợp giải ngân chậm cần kịp thời điểm chuyển ngay vốn nội bộ sang các dự án giải ngân tốt; lập hồ sơ thanh toán ngay đối với khối lượng hoàn thành đã được nghiệm thu tránh dồn vào thời điểm cuối tháng.

Cùng với đó, các địa phương cần sớm hoàn thiện tổ chức bộ máy chính quyền sau sáp nhập, bố trí đủ cán bộ có năng lực chuyên môn, đặc biệt trong công tác giải phóng mặt bằng và quản lý dự án.

Việt Linh