Giải Nobel Hòa bình năm 2019 vinh danh Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed

Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed. Ảnh: AP

Ủy ban Nobel Na Uy, đơn vị bầu chọn giải Nobel Hòa bình, tuyên bố Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed được vinh danh nhờ những nỗ lực và đóng góp không mệt mỏi của ông cho hòa bình-hòa giải, cũng như vai trò quan trọng mà ông đã đóng góp vào việc chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 20 năm với quốc gia láng giềng Eritrea.

Phát biểu tại buổi lễ trao giải, Chủ tịch Viện Nobel Na Uy Berit Reiss-Andersen tuyên bố: “Ủy ban Nobel Na Uy đã quyết định trao giải Nobel Hòa bình năm 2019 cho Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed vì những nỗ lực của ông nhằm kiến tạo hòa bình và hợp tác quốc tế, cũng như vì sáng kiến mang tính quyết định của ông nhằm giải quyết cuộc xung đột biên giới với quốc gia láng giềng Eritrea”.

Thủ tướng Ethiopia Ahmed là người đã ký kết "Tuyên bố chung về hòa bình và hữu nghị" với Eritrea, qua đó mở ra chương mới bình thường hóa quan hệ giữa hai nước láng giềng này sau hai thập kỷ thù địch. Hai nước chính thức nối lại quan hệ tháng 7/2018.

Theo Ủy ban Nobel Na Uy, kể từ khi lên cầm quyền Thủ tướng Abiy Ahmed cũng đi tiên phong trong việc nâng cao vai trò của nữ giới trong đời sống chính trị và xã hội Ethiopia. Ông đưa ra những quyết định chưa từng có tiền lệ khi bổ nhiệm nữ giới chiếm tới 50% số bộ trưởng trong Chính phủ Ethiopia. Đặc biệt, lần đầu tiên quốc gia châu Phi này có một Bộ trưởng Quốc phòng là nữ giới.

Bà Reiss-Andersen cho biết Ủy ban Nobel Na Uy đánh giá cao vai trò của Thủ tướng Abiy Ahmed đối với những thay đổi mạnh mẽ tại Ethiopia. Sau khi trở thành thủ tướng, ông Abiy Ahmed đã dỡ bỏ lệnh tình trạng khẩn cấp quốc gia, ân xá cho hàng chục nghìn tù nhân, sa thải hàng loạt quan chức dân sự và quân sự tham nhũng, hòa giải với các nhóm đối lập từng một thời gian dài bị coi là "ngoài vòng pháp luật", cũng như tiến hành hàng loạt cải cách và cam kết tổ chức các cuộc bầu cử công bằng và tự do tại nước này.

Bên cạnh đó, ông Abiy Ahmed, 43 tuổi và trở thành Thủ tướng của Ethiopia tháng 4/2018, cũng được vinh danh nhờ những nỗ lực bền bỉ để giúp các phe phái ở Sudan đạt được một thỏa thuận chia sẻ quyền lực sau nhiều năm khủng hoảng chính trị và xung đột đẫm máu.

Thủ tướng Abiy Ahmed đã mang lại nhiều đổi thay tích cực tại Ethiopia. Ảnh: dailymaverick

Từ năm 1901 tới năm 2018 đã có 99 giải Nobel Hòa bình được công bố. Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed là chủ nhân thứ 100 của Nobel Hòa bình. Người trẻ tuổi nhất từng được trao giải Nobel Hòa bình là nhà hoạt động Malala Yousafzai (người Pakistan) vào năm 2014 khi mới 17 tuổi.

Giải Nobel Hòa bình năm 2018 thuộc về bác sĩ Denis Mukwege (SN 1955, người Congo) và cô Nadia Murad (người sắc tộc Yazidi ở Iraq) vì những nỗ lực chấm dứt việc dùng bạo lực tình dục làm vũ khí trong chiến tranh và xung đột vũ trang. Ông Mukwege và cô Murad bằng cách của riêng mình đã giúp cộng đồng hiểu tường tận hơn về bạo lực tình dục trong chiến tranh, do đó những kẻ gây ra tội ác có thể phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Nobel Hòa bình là giải thứ 5 được trao trong mùa giải năm nay 2019.

Trước đó, Ủy ban Nobel ngày 7/10 đã trao Giải Nobel Y học cho ba nhà khoa học William G. Kaelin Jr, Peter J. Ratcliffe và Gregg Semenza với công trình nghiên cứu phản xạ của tế bào khi môi trường oxy thay đổi.

Ngày 8/10, Ủy ban Nobel đã trao Giải Nobel Vật lý cho các nhà khoa học James Peebles, Michel Mayor và Didier Queloz để vinh danh các thành tựu nghiên cứu vũ trụ.

Trong khi đó Giải Nobel Hóa học năm 2019 đã thuộc về ba nhà khoa học John B. Goodenough (người Mỹ), M. Stanley Whittingham (người Anh) và Akira Yoshino (người Nhật Bản) với công trình nghiên cứu và phát triển các loại pin lithium-ion.

Chiều 10/10, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố giải Nobel Văn học 2018 thuộc về nhà văn Ba Lan Olga Tokarczuk và Nobel Văn học 2019 thuộc về nhà văn Áo Peter Handke.

Nobel Kinh tế sẽ là giải Nobel cuối cùng được trao năm nay, vào ngày 14/10 tới.

Mỗi giải thưởng Nobel sẽ được trao 9 triệu kronor Thụy Điển (tương đương 914.000 USD). Giải thưởng được chia đều, nếu có nhiều hơn một người được giải.

Thanh Tuấn/Báo Tin tức