Giải pháp giảm người khuyết tật do các bệnh bẩm sinh gây ra

Lấy máu sàng lọc trước sinh -Ảnh: N.T

Thalassemia còn gọi là bệnh tan máu bẩm sinh là do tan máu di truyền. Bệnh có hai biểu hiện nổi bật là thiếu máu và ứ sắt trong cơ thể nên bệnh nhân phải điều trị suốt đời. Nếu không được điều trị thường xuyên, đầy đủ, sẽ có nhiều biến chứng làm bệnh nhân chậm phát triển thể trạng, giảm sức học tập, lao động, tuổi thọ thấp...

Thấy được tầm quan trọng của việc tầm soát bệnh tật trước sinh và sơ sinh, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 115/KH-UBND, ngày 2/7/2021 về việc thực hiện chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về nguy cơ của việc kết hôn cận huyết thống, tầm quan trọng của hoạt động tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân, tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh, thời gian qua, ngành y tế - dân số tỉnh đã đẩy mạnh công tác truyền thông, chuyển đổi hành vi của người dân về tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân; sàng lọc trước sinh và sơ sinh; cung cấp thông tin về tình hình bệnh tan máu bẩm sinh, bệnh do rối loạn di truyền nhiễm sắc thể, nguyên nhân gây bệnh và các giải pháp chủ yếu trong điều trị và phòng, chống bệnh.

Bên cạnh đó, các mô hình, đề án về nâng cao chất lượng dân số triển khai ở tỉnh đã phát huy được hiệu quả, góp phần tạo sự chuyển biến trong nhận thức, hành vi của người dân về nâng cao chất lượng dân số. Riêng năm 2022, duy trì có hiệu quả mô hình “Tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân” tại 40 xã, phường, thị trấn thuộc 9 huyện, thị xã, thành phố và thành lập 40 câu lạc bộ “Tiền hôn nhân”.

Tổ chức hội nghị chuyên đề cung cấp kiến thức về giới tính, sức khỏe tình dục và giáo dục lối sống lành mạnh cho vị thành niên/thanh niên (VTN/TN) tại 22 xã phường, thị trấn. Tổ chức 26 buổi nói chuyện chuyên đề hướng dẫn kỹ năng giáo dục giới tính, tình dục cho các cha mẹ có con ở độ tuổi VTN/TN. Đồng thời, phối hợp với các trường THCS, THPT trên địa bàn tỉnh tổ chức chương trình ngoại khóa về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh.

Cùng với đó, tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của mô hình nâng cao chất lượng dân số cho đồng bào dân tộc thiểu số và giảm tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tại huyện Hướng Hóa, Đakrông. Từ khi triển khai thực hiện cho đến nay, đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh đã đem lại nhiều ý nghĩa và mang tính nhân văn cao, giúp phát hiện, can thiệp và điều trị sớm các bệnh tật, các rối loạn chuyển hóa, di truyền ngay trong giai đoạn bào thai và sơ sinh, giúp cho trẻ sinh ra phát triển bình thường hoặc tránh được những hậu quả nặng nề về thể chất và trí tuệ, giảm thiểu số người tàn tật, thiểu năng trí tuệ trong cộng đồng.

Chỉ riêng năm 2022, toàn tỉnh đã tổ chức 25 buổi tư vấn, nói chuyện chuyên đề về sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho phụ nữ 15 - 49 tuổi, đưa nội dung sàng lọc trước sinh và sơ sinh vào hoạt động trọng tâm của chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ DS - KHHGĐ; tổ chức 11 lớp tập huấn về kỹ năng tuyên truyền, vận động sàng lọc cho hơn 500 cộng tác viên (CTV) dân số…

Việc thực hiện đề án, mô hình giúp phát hiện, can thiệp sớm bệnh tật ở thai nhi và sơ sinh như: hội chứng down, thiếu men G6PD, suy tuyến giáp bẩm sinh… góp phần giảm thiểu trẻ em bị dị tật bẩm sinh, nâng cao chất lượng dân số. Năm 2022, tỉ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh ở tỉnh chiếm 41% tổng số bà mẹ mang thai, phát hiện 96 trường hợp có nguy cơ mắc dị tật bào thai; tỉ lệ nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn chiếm 22,3% so với tổng số người kết hôn trong năm.

Chị Trần Thị Táo, CTV dân số thôn Đâu Bình, xã Cam Tuyền, huyện Cam Lộ chia sẻ: “Đội ngũ CTV dân số luôn nỗ lực tuyên truyền, vận động các đối tượng đích tham gia các hoạt động ngành dân số triển khai như: cung cấp thông tin về lợi ích của việc tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn, hậu quả của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, lợi ích của tầm soát, chẩn đoán, điều trị sớm bệnh tật trước sinh, sơ sinh.

Hiểu vấn đề tuyên truyền, vận động, nhiều phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nhận thức được việc tham gia thực hiện các hoạt động trên vô cùng quan trọng nên họ chủ động phòng ngừa, phát hiện và điều trị sớm nhiều căn bệnh nguy hiểm, tránh các hệ lụy không đáng có trong cuộc sống vợ chồng và tương lai của con cái sau này”.

Thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn, tầm soát trước sinh và sơ sinh không chỉ là chuyện của cá nhân, gia đình mà chính là bước đi lâu dài của ngành dân số nói riêng và cả xã hội nói chung vì mục tiêu cải thiện, nâng cao chất lượng giống nòi và sự phồn vinh của xã hội hướng tới một tương lai hạn chế đến mức thấp nhất người khuyết tật do các bệnh bẩm sinh gây ra.

Phó Chi cục trưởng Chi cục DS - KHHGĐ tỉnh Nguyễn Hương Chương cho biết: “Thời gian tới, ngành y tế - dân số tỉnh sẽ tiếp tục tăng cường truyền thông tới lãnh đạo các cấp ủy đảng, chính quyền, ban, ngành đoàn thể, người có uy tín trong cộng đồng để chỉ đạo, lãnh đạo và giám sát việc thực hiện quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình, giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Đồng thời, hướng dẫn trung tâm y tế các huyện, thị xã, thành phố đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục cho người dân về nguy cơ của việc tảo hôn, kết hôn cận huyết thống cũng như về tầm quan trọng của hoạt động tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn; tầm soát, chẩn đoán, điều trị sớm bệnh tật trước sinh, sơ sinh và tiếp tục duy trì, nhân rộng các mô hình, đề án có hiệu quả nhằm góp phần thực hiện tốt các mục tiêu về công tác DS trong tình hình mới”.

Ngọc Trang