Giải pháp hiệu quả trong quản lý thuế đối với hoạt động xăng dầu

Ngày 13/11/2023, Tổng cục Thuế đã có Công văn 5080/TCT-DNL quy định về lập hóa đơn điện tử đối với hoạt động xăng dầu. Công văn này đã thể hiện quyết tâm cao của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc đảm bảo nguyên tắc công bằng trong hoạt động thu thuế của Nhà nước Việt Nam. Theo nguyên tắc này, mọi thể nhân và pháp nhân trong cùng điều kiện, hoàn cảnh phải thực hiện nghĩa vụ thuế như nhau.

Trong hoạt động xăng dầu nói riêng, các chủ thể kinh doanh (doanh nghiệp, cửa hàng…) đều phải thực hiện nghĩa vụ kê khai, nộp thuế (nhập khẩu, giá trị gia tăng, tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường) cho lượng xăng dầu được bán ra cho người tiêu dùng.

Trên thực tế, có những cửa hàng chưa thực hiện xuất hóa đơn điện tử cho khách hàng về lượng xăng, dầu bán ra. Theo thống kê của Bộ Tài Chính thì cả nước hiện nay chỉ có Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Dầu khí TP. Hồ Chí Minh và Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam đã thực hiện xuất hóa đơn điện tử theo từng lần bán hàng tại 2.700 cửa hàng.

Quy định là vậy, thế nhưng thực tế, nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đến thời điểm hiện tại cũng chưa đáp ứng theo quy định của Chính phủ, chưa trang bị máy móc, thiết bị để xuất hóa đơn điện tử cho khách hàng.

Hóa đơn bán lẻ (không phải hóa đơn điện tử) được "xé" cho người mua trả tiền qua thẻ, app tại một cây xăng tại TP. Hồ Chí Minh. (Nguồn: Báo Thanh niên)

Theo Phó Cục trưởng Cục Thuế TP. Hà Nội Nguyễn Tiến Trường, riêng trên địa bàn Thành phố, theo thống kê sơ bộ tính đến 30/11/2023 có hơn 240 doanh nghiệp đang kinh doanh lĩnh vực xăng dầu với 450 cửa hàng và gần 2.000 cột bơm xăng dầu. Thế nhưng, chỉ có khoảng 150 cửa hàng áp dụng phát hành hóa đơn điện tử theo từng lần bán

Với thực trạng trên, nghĩa vụ nộp thuế thay người tiêu dùng của cửa hàng xăng dầu đã không được thực hiện đầy đủ, thậm chí các chủ thể này còn vi phạm pháp luật. Tình trạng này đã dẫn đến sự không công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế của các chủ thể thực hiện hoạt động xăng dầu, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi pháp luật về quản lý thuế của Nhà nước.

Công văn 5080/TCT – DNL ra đời nhằm khắc phục hạn chế trên và lập lại trật tự, kỷ cương về thuế trong hoạt động xăng dầu. Theo đó, cơ quan thuế ở địa phương và các chủ thể hoạt động xăng dầu thực hiện nghĩa vụ cụ thể như sau:

Với các chủ thể hoạt động xăng dầu

Thực hiện nghiêm chỉnh nghĩa vụ xuất hóa đơn, chứng từ theo từng lần bán hàng tại cửa hàng bán lẻ xăng dầu với các nhiệm vụ lưu trữ đầy đủ hóa đơn điện tử đối với trường hợp bán xăng dầu cho khách hàng là cá nhân không kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Ngoài ra, cần đảm bảo có thể tra cứu khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu, trường hợp sử dụng hóa đơn điện tử thì phải theo định dạng chuẩn dữ liệu của cơ quan thuế theo quy định tại Điều 12 Nghị định 123/2020/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, người bán xăng dầu xuất hàng hóa dưới các hình thức cho vay, cho mượn hoặc hoàn trả hàng hóa và phải ghi đầy đủ nội dung theo quy định tại Điều 10 Nghị định 123/NĐ-CP. Bên cạnh đó, trước khi sử dụng hóa đơn, biên lai doanh nghiệp, chủ thể hoạt động xăng dầu phải thực hiện đăng ký sử dụng với cơ quan thuế hoặc thực hiện thông báo phát hành theo quy định. Đối với hóa đơn, biên lai do cơ quan thuế đặt in, cơ quan thuế thực hiện thông báo phát hành theo khoản 3, Điều 24 và khoản 2 Điều 36 Nghị định 123.

Trong trường hợp người bán xăng dầu là doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, tổ chức khác được ủy nhiệm cho bên thứ ba lập hóa đơn điện tử cho hoạt động bán hàng hóa, hóa đơn được ủy nhiệm cho bên thứ ba lập vẫn phải thể hiện tên đơn vị bán là bên ủy nhiệm.

Việc ủy nhiệm phải được xác định bằng văn bản giữa bên ủy nhiệm và bên nhận ủy nhiệm thể hiện đầy đủ các thông tin về hóa đơn ủy nhiệm (mục đích ủy nhiệm; thời hạn ủy nhiệm; phương thức thanh toán hóa đơn ủy nhiệm) và phải thông báo cho cơ quan thuế khi đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử.

Trường hợp hóa đơn ủy nhiệm là hóa đơn điện tử không có mã của cơ quan thuế thì bên ủy nhiệm phải chuyển dữ liệu hóa đơn điện tử đến cơ quan thuế thông qua tổ chức cung cấp dịch vụ. Bộ Tài chính hướng dẫn cụ thể nội dung này.

Công văn còn quy định về nội dung của hóa đơn điện tử cùng nghĩa vụ cụ thể của người mua, người bán xăng dầu như sau: Tên, địa chỉ, mã số thuế của người bán theo đúng tên, địa chỉ, mã số thuế ghi tại giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chi nhánh, giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký thuế, thông báo mã số thuế, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã; Tên, địa chỉ, mã số thuế của người mua là cơ sở kinh doanh có mã số thuế thì tên, địa chỉ, mã số thuế của người mua thể hiện trên hóa đơn phải ghi theo đúng tại giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chi nhánh, giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, giấy chứng nhận đăng ký thuế, thông báo mã số thuế, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã.

Thời điểm lập hóa đơn đối với trường hợp bán xăng dầu tại các cửa hàng bán lẻ cho khách hàng là thời điểm kết thúc việc bản xăng dầu theo từng lần bán không phân biệt giá trị từng lần bán hàng hóa.

Với chủ thể tổ chức thi hành quy định về hóa đơn điện tử trong bán lẻ xăng dầu

Để tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lý, điều hành xăng dầu, bảo đảm đủ nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước và thực hiện nghiêm quy định về quản lý, sử dụng hóa đơn điện tử đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu, các chủ thể thực thi quy định pháp luật về hóa đơn điện tử cần phối hợp đồng bộ, thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ được giao theo quy định pháp luật và nhất là công văn 5080/TCT – DNL được ban hành mới đây.

Theo đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính cần chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Công an, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các Bộ, cơ quan, địa phương liên quan triển khai ngay các giải pháp quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả yêu cầu các đơn vị kinh doanh xăng dầu thực hiện nghiêm quy định về hóa đơn điện tử, lập hóa đơn điện tử theo từng lần bán hàng tại các cửa hàng bán lẻ xăng dầu và kết nối dữ liệu với cơ quan thuế theo quy định. Thúc đẩy mạnh mẽ và thực hiện triệt để việc chuyển đổi số trong việc lập hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế.

Công tác quản lý, điều hành quy định về hóa đơn điện tử trong bán lẻ xăng dầu cần được phối hợp thực hiện liên ngành giữa Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và UBND các cấp. Cụ thể: Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương và các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu xem xét, quyết định điều chỉnh các loại chi phí liên quan trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu theo đúng quy định tại các Nghị định về kinh doanh xăng dầu và các quy định pháp luật liên quan, bám sát diễn biến thị trường xăng dầu thế giới và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó đáp ứng nhu cầu tiêu thụ xăng dầu của người dân và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, không để xuất hiện tình trạng doanh nghiệp không xuất hóa đơn điện tử nhằm giảm thiểu chi phí kinh doanh.

Bộ Tài chính và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo chức năng, nhiệm vụ được giao cần chỉ đạo quyết liệt các lực lượng chức năng xem xét, xử lý các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu không thực hiện đúng quy định về hóa đơn điện tử, kể cả việc yêu cầu tạm dừng hoạt động kinh doanh và thu hồi giấy phép, giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 28/NQ-CP ngày 5/3/2024.

Bên cạnh đó, với những đơn vị, tổ chức sự nghiệp có thành tích xuất sắc trong việc thực hiện các nhiệm vụ trên, cần có cơ chế khen thưởng hợp lý nhằm khuyến khích, động viên các cá nhân, tổ chức phát huy hết tiềm năng để thực hiện nhiệm vụ kinh tế, xã hội của mình trong công cuộc kiến thiết đất nước.

Cục Thuế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương tăng cường kiểm tra giám sát, quản lý chặt chẽ, yêu cầu triển khai nghiêm túc việc phát hành hóa đơn điện tử theo từng lần bán xăng dầu. Quyền, nghĩa vụ cụ thể gồm:

Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh và đa dạng hóa các biện pháp, giải pháp tuyên truyền đến người nộp thuế, các cửa hàng, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu quy định pháp luật về hóa đơn, chứng từ và lợi ích của việc phát hành hóa đơn điện tử theo từng lần bán hàng tại Nghị định 123/2020/NĐ-CP.

Thứ hai, tham mưu UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các cơ quan ban ngành tại địa phương (Công Thương, Quản lý thị trường, Hải quan, Công an, Kế hoạch và Đầu tư, Khoa học và công nghệ, Thông tin và truyền thông...) phối hợp chặt sẽ với cơ quan thuế. Nắm bắt thực trạng triển khai hóa đơn điện tử theo từng lần bán hàng của các cửa hàng kinh doanh xăng dầu tại địa phương. Quyết liệt thúc đẩy các cửa hàng, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn triển khai ngay các giải pháp thực hiện được việc phát hành hóa đơn điện tử sau từng lần bán hàng theo quy định.

Tổ chức trao đổi, làm việc với các đơn vị kinh doanh xăng dầu trên địa bàn, doanh nghiệp cung cấp giải pháp để chia sẻ kinh nghiệm đã triển khai thành công việc phát hành hóa đơn điện tử theo từng lần bán hàng và thảo luận giải pháp hiệu quả cho doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu quản lý của cơ quan nhà nước về kinh doanh xăng dầu, quy định về hóa đơn, chứng từ. Giám sát chặt chẽ việc phát hành hóa đơn, sử dụng hóa đơn nói chung và hóa đơn đối với xuất bán xăng dầu nói riêng, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi phát hành, sử dụng hóa đơn, chứng từ không đúng quy định.

Thứ ba, xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết và giao chỉ tiêu cụ thể cho từng Cục, Phòng, Chi cục Thuế và từng cán bộ quản lý quyết liệt thúc đẩy các doanh nghiệp, cửa hàng kinh doanh xăng dầu thực hiện hành hóa đơn điện tử sau từng lần bán hàng theo quy định. Gắn trách nhiệm thực hiện kiểm tra, giám sát thực hiện phát hành hóa đơn điện tử theo từng lần bán hàng đối với hoạt động bán lẻ xăng dầu tại từng cửa hàng xăng dầu với việc bình xét thi đua.

Với sự ra đời của Công văn 5080/TCT-DNL quy định rõ ràng thẩm quyền của cơ quan Nhà nước cũng như nhiệm vụ, quyền hạn rõ ràng của người bán, người mua xăng, dầu cùng thời điểm xuất hóa đơn bán xăng dầu cùng biện pháp tổ chức thi hành quyết liệt sẽ góp phần đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước về thuế, đảm bảo công bằng trong thực thi nghĩa vụ thuế của các chủ thể có hoạt động xăng dầu và tăng nguồn thu cho ngân sách hiện nay ở Việt Nam.

TS. Nguyễn Thị Mai Dung