Giải pháp nào cho thế giới sau những thảm họa thiên nhiên kinh hoàng năm 2024?

Lũ lụt gây hậu quả nghiêm trọng trên toàn cầu

Tại Nam Á, Ấn Độ, Bangladesh và Nepal là những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Ở Ấn Độ, các bang Assam, Bihar và Uttar Pradesh đã hứng chịu những trận mưa kỷ lục, khiến hơn 7 triệu người phải di dời, hàng nghìn người thiệt mạng và thiệt hại kinh tế ước tính hơn 15 tỷ USD. Do địa hình thấp, 60% diện tích Bangladesh bị ngập lụt, ảnh hưởng đến sản lượng lương thực và gia tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Tại Đông Á, Trung Quốc trải qua đợt lũ nghiêm trọng tại lưu vực sông Trường Giang, với việc TP lớn như Vũ Hán, Nam Kinh và Trùng Khánh bị ngập lụt nghiêm trọng. Hơn 10 triệu người phải sơ tán, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 30 tỷ USD. Các biện pháp khẩn cấp như xả lũ tại đập Tam Hiệp chỉ giảm thiểu phần nào thiệt hại, trong khi hệ thống đê điều tiếp tục đối mặt với thử thách lớn.

Một công nhân vệ sinh tại một con phố ngập nước ở Nam Ninh, Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, miền Nam Trung Quốc, ngày 19/5/2024. Ảnh: Xinhua

Châu Âu cũng không thoát khỏi tác động của lũ lụt, đặc biệt tại các quốc gia Trung và Đông Âu như Đức, Ba Lan và Hungary. Nước sông Danube, Elbe và Vistula dâng cao, gây ngập lụt ở nhiều đô thị lớn như Dresden và Budapest. Thiệt hại kinh tế tại khu vực này lên đến hàng chục tỷ USD, cùng với sự gián đoạn trong hệ thống giao thông và thương mại.

Tại châu Mỹ, Mỹ chịu thiệt hại lớn từ cơn bão Fiona, gây lũ lụt diện rộng tại Florida và South Carolina, khiến hơn 50.000 người mất nhà cửa và gây thiệt hại hơn 20 tỷ USD. Brazil và Colombia đối mặt với lũ lụt tại các dòng sông lớn như Amazon, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người dân.

Trong khi đó, Nigeria và Sudan là những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất tại châu Phi. Sông Niger và Benue tràn bờ, khiến hơn 4 triệu người bị ảnh hưởng và gần 1 triệu người phải sơ tán. Thiệt hại nông nghiệp trên diện rộng làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng an ninh lương thực tại khu vực này.

Tổng thiệt hại kinh tế toàn cầu do lũ lụt năm 2024 ước tính vượt quá 200 tỷ USD. Hậu quả của lũ lụt không chỉ giới hạn ở thiệt hại vật chất mà còn để lại những tổn thất lâu dài về tâm lý và xã hội, đặc biệt ở các cộng đồng dễ bị tổn thương.

Giải pháp ứng phó và giảm thiểu thiệt hại

Trước tình hình lũ lụt nghiêm trọng, nhiều quốc gia đã triển khai các biện pháp ứng phó để giảm thiểu thiệt hại và chuẩn bị tốt hơn cho tương lai. Một số giải pháp đang được các quốc gia quan tâm, như: đầu tư cơ sở hạ tầng, cải thiện hệ thống cảnh báo sớm, và hợp tác quốc tế.

Một số quốc gia đã xây dựng các công trình quy mô lớn để bảo vệ người dân khỏi lũ lụt. Hà Lan nổi tiếng với hệ thống đê điều hiện đại như Delta Works, trong đó có Oosterscheldekering – đập biển di động lớn nhất thế giới. Các công trình này vừa bảo vệ đất nước khỏi nước biển dâng vừa đảm bảo an toàn cho các khu vực thấp.

Cảnh nước lũ dâng cao tại ngôi làng Slobozia Conachi của Romania vào ngày 14/9/2024. Ảnh: Times

Trung Quốc đã thực hiện nhiều biện pháp để phòng chống lũ lụt dọc theo các con sông lớn như sông Trường Giang và Hoàng Hà. Dự án đập Tam Hiệp, công trình thủy điện lớn nhất thế giới, nhằm mục tiêu giảm nguy cơ lũ lụt cho khu vực đồng bằng ở hạ lưu.

Nhật Bản đã phát triển hệ thống hầm thủy lợi hiện đại dưới lòng TP Tokyo, có khả năng xử lý 200 tỷ lít nước mỗi giờ. Ngoài ra, quốc gia này còn tận dụng cây xanh và khu vực chứa nước dự phòng để giảm thiểu nguy cơ ngập úng trong các đô thị.

Tại Mỹ, các khu vực dọc theo sông Mississippi và Missouri đã xây dựng hệ thống đê bao và đập chắn rộng lớn. New Orleans, sau thảm họa bão Katrina, đã nâng cấp các đập chắn cao và hệ thống bơm hiện đại để đối phó với lũ lụt và bão lớn.

Hệ thống cảnh báo sớm đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt. Các quốc gia như Đức và Nhật Bản đã đầu tư mạnh vào các công nghệ dự báo thời tiết hiện đại, đảm bảo cung cấp thông tin kịp thời đến người dân và chính quyền địa phương. Mỹ thông qua cơ quan FEMA đã cải thiện khả năng ứng phó với thiên tai.

Ngoài ra, việc giáo dục cộng đồng về cách đối phó với lũ lụt cũng rất quan trọng. Tại Bangladesh, các chiến dịch nâng cao nhận thức đã giúp người dân biết cách sơ tán kịp thời và chuẩn bị nguồn lực dự phòng, giảm thiểu rủi ro.

Lũ lụt là vấn đề mang tính toàn cầu, do đó hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng. Các tổ chức như Liên Hợp Quốc và Hội Chữ Thập Đỏ đã triển khai nhiều chiến dịch cứu trợ và hỗ trợ tái thiết sau thảm họa. Đồng thời, các quốc gia cần hợp tác để chia sẻ công nghệ, tài chính và kiến thức về quản lý thiên tai.

Theo Tiến sĩ Michael Green, chuyên gia về biến đổi khí hậu tại Đại học Oxford, “Hợp tác quốc tế không chỉ giúp chia sẻ nguồn lực mà còn xây dựng năng lực phòng chống lũ lụt ở các quốc gia dễ bị tổn thương. Việc đầu tư vào công nghệ mới và chia sẻ dữ liệu khí hậu có thể giảm thiểu đáng kể thiệt hại do lũ lụt gây ra.”

Tái tạo môi trường cũng là một giải pháp bền vững. Nhiều quốc gia đã khôi phục các khu rừng ngập mặn và đầm lầy để tăng khả năng hấp thụ nước, giảm nguy cơ lũ lụt. Trung Quốc, thông qua các dự án "thành phố bọt biển", đã cải thiện khả năng thấm hút và lưu giữ nước mưa tại các đô thị lớn, giảm áp lực cho hệ thống thoát nước.

Phát triển công nghệ mới là yếu tố then chốt để ứng phó hiệu quả với lũ lụt. Các thiết bị giám sát từ xa, drone, và cảm biến thời tiết hiện đại đang được sử dụng để theo dõi mực nước và dự báo thiên tai. Ngoài ra, việc nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu đối với lũ lụt giúp các quốc gia đưa ra chính sách phòng chống phù hợp hơn.

Theo Giáo sư Michael Roberts, chuyên gia thủy văn tại Đại học Cambridge: “Việc tận dụng công nghệ tiên tiến để theo dõi các kiểu thời tiết và mực nước cho phép các quốc gia đưa ra quyết định ứng phó kịp thời và giảm thiểu đáng kể thiệt hại”.

Đô thị hóa không kiểm soát là một trong những nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ lũ lụt. Việc quy hoạch đô thị bền vững, bao gồm tạo không gian xanh và xây dựng hệ thống thoát nước thông minh, là giải pháp lâu dài. Australia đã tập trung phát triển hệ thống cảnh báo sớm và đầu tư vào các công trình hấp thụ nước mưa để giảm nguy cơ ngập úng tại các TP lớn.

Theo bà Jane Carter, chuyên gia quy hoạch đô thị tại Liên Hợp Quốc: “Các TP cần ưu tiên xây dựng không gian xanh và hệ thống thoát nước bền vững để giảm thiểu tác động của lũ lụt và bảo vệ cộng đồng.”

Thiệt hại từ các trận lũ lớn trong năm 2024 đặt ra câu hỏi về khả năng ứng phó của các quốc gia đối với thảm họa thời tiết cực đoan. Hợp tác quốc tế, đầu tư vào các giải pháp bền vững và nâng cao nhận thức cộng đồng sẽ là những yếu tố then chốt nhằm giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra. Những bài học trong năm nay là lời cảnh tỉnh cho thế giới, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hành động quyết liệt và lâu dài để bảo vệ môi trường và con người.

Tùng Lâm