Giải quyết đồng bộ nhiều nút thắt

Khi TP.HCM bước vào thời kỳ mở rộng không gian đô thị, chuyển mình thành đại đô thị đa trung tâm, khả năng “giải bài toán hạ tầng” cần phải kết hợp cả về kỹ thuật, tư duy quản trị và năng lực điều phối đồng bộ.

Từ họp đôn đốc đến trực tiếp kiểm tra

Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM về vai trò, trách nhiệm của Sở Xây dựng TP.HCM đối với các dự án giao thông trọng điểm, ông Nguyễn Kiên Giang, Phó Trưởng phòng Quản lý bảo trì và khai thác công trình giao thông (Sở Xây dựng TP.HCM), cho biết các dự án giao thông trọng điểm ở cửa ngõ phía đông TP.HCM thời gian qua được UBND TP.HCM hết sức quan tâm.

Sở Xây dựng TP.HCM đã tham mưu UBND TP đưa vào nhóm những công trình trọng điểm để kịp thời chỉ đạo, điều hành, sớm giải quyết các khó khăn, vướng mắc.

Thi công nút giao An Phú gặp nhiều khó khăn. Ảnh: THUẬN VĂN

Thời gian vừa qua, Sở Xây dựng TP.HCM cùng chủ đầu tư tập trung đẩy nhanh tiến độ và đạt được nhiều kết quả khả quan. Về việc dư luận không tốt về nút giao An Phú, Mỹ Thủy hay đường Lương Định Của… thi công chậm tiến độ so với yêu cầu, Sở Xây dựng đã có nhiều cuộc họp, trực tiếp kiểm tra hiện trường, đôn đốc đẩy nhanh tiến độ.

Trong thời gian tới, Sở Xây dựng TP.HCM sẽ tiếp tục phối hợp với chủ đầu tư và các đơn vị liên quan nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), tổ chức thi công để đẩy nhanh tiến độ thi công.

Riêng phạm vi 22.000 m2 nằm trong ranh dự án khu đô thị phát triển phường An Phú ảnh hưởng đến việc xây dựng nút giao An Phú hiện UBND TP đã lập tổ công tác và giao Sở Tài chính TP.HCM chủ trì, tham mưu UBND TP hướng giải quyết.

Theo ông Giang, trong bối cảnh TP.HCM mới, phát triển hạ tầng giao thông tiếp tục được xác định là một trong những mục tiêu quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, hiện nay Đồ án quy hoạch TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 đã được Thủ tướng phê duyệt, thời gian tới TP sẽ tập trung cao độ đẩy nhanh thực hiện các dự án giao thông, đặc biệt là các tuyến trục kết nối vùng để phát triển giao thông TP.HCM theo hướng tốt nhất.

Công nhân thi công khe co giãn tại các điểm nối tiếp giáp mặt đường của cầu Nhơn Trạch. Ảnh: THUẬN VĂN

Trong thời gian qua, lãnh đạo UBND TP.HCM coi việc phát triển hạ tầng giao thông là một trong ba chương trình đột phá: giao thông - y tế - chuyển đổi số.

Trong đó, TP sẽ ưu tiên phân bổ vốn đầu tư công cho giao thông, đặc biệt các công trình liên vùng, kết nối cảng, khu công nghiệp và khu Đông. Chủ tịch UBND TP.HCM thường xuyên chủ trì họp tiến độ, định kỳ hằng tuần/tháng với các ban quản lý dự án chuyên ngành, Sở Tài chính TP.HCM và các quận, huyện liên quan.

UBND TP.HCM cũng đã thành lập Ban chỉ đạo các công trình giao thông trọng điểm do chủ tịch UBND TP.HCM làm trưởng Ban chỉ đạo, đồng thời phân công Phó Chủ tịch phụ trách giao thông Bùi Xuân Cường trực tiếp kiểm tra hiện trường, đôn đốc tiến độ, nhất là tại các công trình giao thông trọng điểm.

Bên cạnh đó, TP chỉ đạo tăng cường công tác phối hợp và phân công trách nhiệm; rà soát lại toàn bộ dự án chậm, xác định cụ thể nguyên nhân (thiết kế, mặt bằng, thủ tục, vốn); giao rõ trách nhiệm cho từng sở, ngành, từng địa phương và yêu cầu cam kết tiến độ cụ thể theo từng quý; giao các ban quản lý dự án phải tăng cường nhân lực, làm 3 ca/ngày để đảm bảo tiến độ thi công công trình hoàn thành theo tiến độ và kiến nghị xử lý các nhà thầu chậm tiến độ.

Không né trách nhiệm, kiên quyết xử lý nhà thầu chây ì

Nói về tiến độ dự án nút giao An Phú, ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM (Ban giao thông), cho biết: “Tôi hiểu rõ cảm giác mong mỏi, sự kỳ vọng, đôi khi là sốt ruột của người dân. Vì vậy, khi tiến độ chưa đạt kỳ vọng, bản thân tôi và cả Ban giao thông đều rất trăn trở. Nhưng chính điều đó cũng khiến chúng tôi phải quyết tâm gấp nhiều lần, để từng ngày nỗ lực, đáp lại niềm tin của người dân TP”.

TP.HCM đang bước vào một giai đoạn lịch sử, với ngành giao thông, đây là giai đoạn để vươn mình mạnh mẽ nhất. Nhưng điều kiện tiên quyết là phải giải được bài toán quản lý với quy mô “siêu đô thị” này.

Ông Phúc cho biết công tác GPMB là khâu chưa bao giờ dễ dàng đối với đa số dự án hạ tầng giao thông, GPMB vẫn đang là nút thắt lớn, là thách thức chủ yếu trong nhiều dự án. Thực tế cho thấy đây thường là khâu chậm trễ, mà trách nhiệm chính thuộc về các địa phương, do đó cần thiết phải xây dựng quy trình phối hợp chặt chẽ và có cơ chế vận hành rõ ràng hơn.

Dự án đường vành đai 2 “án binh bất động” nhiều năm. (Ảnh chụp tháng 6-2025) Ảnh: NHƯ NGỌC

Một trong những thách thức dai dẳng khác chính là công tác di dời hạ tầng kỹ thuật, từ lòng đất lên bầu trời, từ điện lực, viễn thông đến hệ thống thoát nước… nếu không khảo sát kỹ lưỡng, không phối hợp nhịp nhàng ngay từ đầu giữa các đơn vị liên quan thì khi bước vào triển khai thực tế, những bất ngờ phát sinh là điều không thể tránh khỏi.

Mặt khác, với các dự án thi công trong đô thị lớn, bài toán không chỉ là xây dựng, mà là thi công trong khi vẫn duy trì nhịp sống đô thị không gián đoạn. Lấy nút giao An Phú làm ví dụ, trong cao điểm Tết, chỉ riêng nút giao An Phú có tới 20.000 lượt container/ngày nhưng dự án không được phép dừng lại, không có lựa chọn “chờ đợi”.

Theo ông Phúc, riêng việc thi công hầm chui tại nút giao An Phú, cơ quan chức năng đã từng nhiều lần họp bàn, nâng lên đặt xuống để cân nhắc hai phương án. Một là rào toàn bộ nút giao, giúp thi công nhanh hơn nhưng tất yếu sẽ ảnh hưởng đến giao thông.

Hai là phương án “chia đốt” cực kỳ phức tạp: 21 đốt thi công, đã hoàn thành 17 nhưng còn 4 đốt nằm ngay giữa giao lộ. Lúc này, phải rào một nửa mặt cắt ngang, thi công 2 đốt, rồi tái lập mặt đường y như cũ, sau đó chuyển luồng giao thông qua bên kia để thi công nốt 2 đốt còn lại.

Tóm lại, việc tổ chức, phân luồng giao thông và thi công đồng thời chính là bài toán nan giải ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và kế hoạch tổng thể của dự án. Dù các đơn vị đã rất nỗ lực phối hợp, vẫn có những tình huống chậm trễ ngoài mong muốn, từ nguyên nhân chủ quan như chuẩn bị phương án chưa sát thực tế, đến khách quan do điều kiện thi công đặc thù.

Ở khu Đông TP.HCM, cầu Nhơn Trạch đã hoàn thành nhưng đường dẫn vẫn đang dang dở. Ảnh: THUẬN VĂN

“Quay trở lại với năng lực quản lý, điều hành của chủ đầu tư - đây là yếu tố sống còn trong thành bại của một dự án. Ban giao thông không né tránh thực tế, đã có nhiều lý do chủ quan diễn ra. Một trong những khâu then chốt chính là công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc thường xuyên. Chủ đầu tư cần phải có đủ năng lực để dự báo sớm các rủi ro, nhận diện các điểm nghẽn và quan trọng hơn là tháo gỡ kịp thời nếu trong thẩm quyền hoặc báo cáo nhanh chóng khi vượt thẩm quyền.

Gần đây, một số nhà thầu thi công có dấu hiệu chậm trễ. Trước tình hình đó, Ban giao thông không đứng ngoài cuộc. Các công cụ xử lý đã sẵn sàng: Từ điều chuyển khối lượng, phê bình, cảnh báo cho đến chấm dứt hợp đồng nếu nhà thầu không có chuyển biến tích cực” - ông Phúc nhận định.

Bên cạnh đó, công tác phối hợp liên ngành cũng là một bài toán đầy thách thức. Trong nhiều khâu cần phải trình duyệt, xin ý kiến từ nhiều đơn vị, tổng hợp và trình UBND TP.

Ông Phúc chia sẻ nếu chỉ nhìn vào những dự án như An Phú hay Mỹ Thủy, chúng ta chỉ thấy một bức tranh giao thông đầy những gam màu xám. Nhưng nếu lùi lại để nhìn toàn cảnh, chúng ta sẽ nhận ra rằng hạ tầng giao thông TP.HCM vẫn đang chuyển mình, dù có chậm đôi chút nhưng vững vàng, với rất nhiều điểm sáng đang từng bước lộ diện.

“Có thể hôm nay, nhiều dự án vẫn còn trầy trật, chưa thể trơn tru như mong đợi nhưng tôi tin rằng mỗi công trình hoàn thành sẽ để lại những bài học quý báu và chính từ những nỗ lực tháo gỡ hiện tại, chúng ta sẽ thu về trái ngọt trong tương lai.

Bởi không phải kết quả nào cũng hiện diện ngay nhưng những gì đang được đặt nền móng hôm nay, bằng cả sự kiên trì và cam kết sẽ góp phần tạo nên một cục diện giao thông hoàn toàn khác trong 5-10 năm tới” - ông Phúc đúc kết.

NHƯ NGỌC