Giải thưởng Sách Quốc gia có những thay đổi lớn

Toàn cảnh hội nghị sáng ngày 17/5.

Sách Quốc gia là giải thưởng uy tín hàng đầu trong lĩnh vực xuất bản nước ta. Từ những năm đầu tổ chức tới nay, điều lệ giải thưởng luôn được đổi mới, tiếp tục hoàn thiện quy chế.

Sáng 17/5, Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và truyền thông, cùng Hội Xuất bản Việt Nam đã tổ chức hội nghị quán triệt các quyết định của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông về điều lệ, quy chế Giải thưởng Sách Quốc gia. Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - cho biết điều lệ giải thưởng đã đổi mới liên tục kể từ năm 2018. Đặc biệt, mùa giải năm nay sẽ có thêm hạng mục sách được độc giả yêu thích.

Thay đổi góc nhìn về sách thị trường

Trong nhiều năm trước đó, hội đồng chấm Giải thưởng Sách Quốc gia vẫn rất trăn trở về việc làm sao để xây dựng bộ tiêu chí cho hạng mục các cuốn sách được độc giả yêu thích. Cho đến mùa giải thứ 7 này, bài toán đó đã được giải quyết.

Tiêu chí của một cuốn sách thu hút độc giả bao gồm: số lượng phát hành, tính khoa học thực tiễn và tư tưởng chính trị, tính lan tỏa, thiết kế. Việc đo lường sức ảnh hưởng trong tính lan tỏa sẽ được thực hiện bằng nhiều biện pháp khác nhau. Điều này mở ra cơ hội để độc giả tham gia ủng hộ cuốn sách mình yêu thích được giải.

“Kể từ sau năm 2023, chúng tôi đã nhìn nhận lại. Nhiều cuốn sách được giải mang tính hàn lâm. Trong khi đó, những tác phẩm này còn xa lạ với công chúng. Một số cuốn là đơn đặt hàng không đưa ra thị trường. Vì vậy chúng tôi đã thêm vào các tiêu chí, đặc biệt với hạng mục sách bạn đọc yêu thích, 15% điểm thuộc về số lượng bán ra, 20% thuộc về tính lan tỏa. Những cuốn sách trong hạng mục này không chỉ có giá trị thị trường mà còn phải đảm bảo chất lượng nội dung, hình thức”, ông Nguyễn Nguyên phát biểu tại hội nghị.

Ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - phát biểu tại hội nghị.

Trước sự thay đổi về cơ cấu giải trên, bà Khúc Thị Hoa Phượng - Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam - cho biết hạng mục sách được bạn đọc yêu thích cần đo lường sự tác động đến xã hội chẳng hạn như về giới. “Một cuốn sách đã được giải thưởng của chúng tôi viết về các định nghĩa trong đa dạng giới có tính lan tỏa rất tốt. Nếu cuốn sách đó được biết đến nhiều hơn, phụ huynh học sinh hiểu về giới rõ hơn thì cuốn sách của Ocean Vương đã không gây tranh cãi đến như vậy. Do đó, cuốn sách độc giả yêu thích cũng cần được đánh giá trên phương diện tính giáo dục”, bà Hoa Phượng chia sẻ.

Bên cạnh thêm hạng mục mới, giải thưởng năm nay nâng tổng số giải thưởng lên 70 giải. Dù vậy, Bộ Thông tin và Truyền thông và Hội Xuất bản Việt Nam vẫn cam kết đưa ra những tiêu chí chấm chặt chẽ để vinh danh các tác phẩm có chất lượng cao bởi hội đồng gồm 70 giáo sư đầu ngành.

Đẩy mạnh quảng bá sách đoạt giải

Theo thống kê từ Cục Xuất bản, In và Phát hành, trong suốt năm năm qua, giải thưởng tiếp nhận 1.659 cuốn sách, 70% là sách trong nước, 30% là sách nước ngoài. Cứ qua mỗi năm tỉ lệ sách nước ngoài lại tăng lên. Ước tính, năm nay lượng sách dự giải tăng lên 35-37%. Vì vậy, hội đồng giải thưởng đã bổ sung điều lệ của hai giải A như sau: Một giải thuộc về sách dịch, một giải thuộc về sách của tác giả trong nước.

Giải thưởng cũng hướng tới các cuốn sách tóm tắt ngắn (một sản phẩm đang trở thành xu hướng trong ngành xuất bản) và các cuốn sách về kỹ năng. Cục Xuất bản cho rằng các cuốn sách kỹ năng trên thị trường rất nhiều nhưng chất lượng chưa ổn định vì vậy cần có những tác phẩm được thẩm định, đánh giá qua giải thưởng lần này.

Ông Đỗ Quang Dũng, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, phát biểu tại hội nghị.

Bên cạnh thay đổi cơ cấu, ban tổ chức cũng nhìn nhận thêm vai trò của biên tập viên trong việc tạo nên một tác phẩm giá trị. Vì vậy, những cơ chế khuyến khích mới sẽ được đưa ra cho những người ở hậu trường làm sách cùng tác giả và họa sĩ.

Theo đánh giá từ phía Cục Xuất bản và Hội Xuất bản, mỗi một năm chất lượng giải thưởng cũng như công tác tổ chức ngày càng tốt hơn. Giá trị giải thưởng đã được xã hội, các cấp, các ngành đánh giá nhìn nhận khách quan hơn. Dù vậy, giải thưởng vẫn có những điểm cần cải thiện.

“Chúng ta đã đôn đốc nhưng không vượt qua 50 đơn vị tham gia. Các nhà xuất bản từ những trường đại học vẫn có thể tham gia, bởi chúng tôi chấm cả sách giáo trình”, Cục trưởng Cục Xuất bản cho biết.

Để khuyến khích sự tham gia của nhiều đơn vị hoạt động trong lĩnh vực xuất bản hơn, Cục sẽ đẩy mạnh công tác truyền thông trước và sau sự kiện. Cục Xuất bản phối hợp với Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông để làm ra một cuốn sách điện tử tóm tắt về những tác phẩm được giải, nội dung của từng tác phẩm sẽ được thực hiện bởi các bên có liên quan.

Cuốn sách này sẽ được đăng tải ở nhiều nơi, giúp công chúng tiếp cận tốt, chẳng hạn trên website của Cục, phương tiện giao thông thành phố, trong nước… Đại diện các nhà xuất bản cũng mong muốn sách đoạt giải được quảng bá tốt, giúp một cuốn sách hay đến với nhiều bạn đọc.

Đức Huy

Ảnh: Việt Linh