Giải thưởng Sách Quốc gia nâng niu từng giá trị của tác phẩm

Giải thưởng Sách Quốc gia do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức. Mùa giải lần thứ 7 năm 2024, có 58 cuốn sách đã được lựa chọn để tôn vinh ở 59 hạng mục.

Ông Đỗ Quang Dũng, Phó chủ tịch chuyên trách Hội Xuất bản Việt Nam, chia sẻ với PV VietNamNet về công tác chấm các tác phẩm trước thềm Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia, diễn ra tại Nhà hát Lớn Hà Nội tối 29/11 và tường thuật trực tiếp trên VTV1.

Ông Đỗ Quang Dũng, Phó chủ tịch chuyên trách Hội Xuất bản Việt Nam. Ảnh: T.Lê

Trao đổi lâu và kỹ về tác phẩm của một tác giả lớn tuổi

- Điểm mới của Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 là gì, thưa ông?

Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ cũng như đưa giải thưởng đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy chế giải thưởng mới, trong đó lưu ý một vài nội dung như:

Mở rộng thành phần cơ quan chỉ đạo, cơ quan phối hợp tổ chức giải thưởng với sự tham gia trực tiếp của các cơ quan quan trọng như Ban Tuyên giáo Trung ương là cơ quan chỉ đạo giải thưởng; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là cơ quan phối hợp chỉ đạo;

Mở rộng đối tượng đề cử sách dự giải, trong đó có cả bạn đọc và các cơ quan báo chí, truyền thông; tăng tỷ trọng điểm để đề cao tính lan tỏa của sách được giải;

Bổ sung hạng mục mới trong cơ cấu giải thưởng là Giải Sách được bạn đọc yêu thích, do chính bạn đọc đề cử, bình chọn; Tổ chức công bố các cuốn sách đề cử được giải sau khi đã qua hai vòng chấm sơ khảo và chung khảo; Tổ chức các hoạt động tri ân các tác giả, dịch giả, đơn vị xuất bản và các hoạt động truyền thông quảng bá, lan tỏa sách sau khi đoạt giải.

- Công tác chấm giải gặp khó khăn và thuận lợi gì, thưa ông?

Số lượng sách tham gia dự giải và số giải tăng. Để hoàn thành nhiệm vụ, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 tiếp tục mời 81 chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý có đủ tiêu chuẩn, điều kiện tham gia chấm giải, trong đó hầu hết là các chuyên gia khoa học đầu ngành, các nhà văn có uy tín, giàu kinh nghiệm trong công tác chấm giải thưởng, phù hợp với chuyên ngành sách tại các tiểu ban của hội đồng sơ khảo và hội đồng chung khảo.

Riêng tiểu ban sơ khảo Giải Sách được bạn đọc yêu thích, thành phần ban giám khảo gồm đại diện Cục Thông tin đối ngoại, Cục Xuất bản In và Phát hành cùng các nhà báo và chuyên gia.

Hội đồng Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 7 có lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Hội đồng Lý luận Trung ương; Hội đồng Lý luận phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương; Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn; Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; Cục An ninh Chính trị nội bộ, Bộ Công an…

Từ kết quả chấm của Hội đồng sơ khảo và Hội đồng chung khảo, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã nghiên cứu kỹ hồ sơ chấm giải, văn bản phản biện các tác phẩm được đề cử giải A, nghe Hội đồng chung khảo và Hội đồng sơ khảo giải trình những thắc mắc về một số tác phẩm được đề cử, các thành viên Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã thảo luận, bỏ phiếu bầu chọn các tác phẩm đạt giải thưởng.

Công tác chấm Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 đã thực hiện khoa học, chặt chẽ; các thành viên Hội đồng sơ khảo, Hội đồng chung khảo, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia làm việc công tâm, nghiêm túc, khách quan.

Có vấn đề gì còn lấn cấn đối với từng cuốn sách đều được mang ra trao đổi, thảo luận kỹ trước khi bỏ phiếu. Ví dụ: Hội đồng đã trao đổi lâu và kỹ về tác phẩm của một tác giả lớn tuổi, đều nhận định tác phẩm còn có một vài lỗi về thời gian, địa danh….

Sau khi nghe trình bày 2 lần về những chỗ cần làm rõ hơn trong cuốn sách, Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia cho rằng, cả một công trình đồ sộ, do một tác giả lớn tuổi dành hàng chục năm tìm tòi, nghiên cứu tài liệu và viết, thì việc còn lỗi là điều khó tránh khỏi, dù không ai muốn.

Những lỗi này không sai về với đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước và có thể đính chính được ở lần xuất bản sau. Bên cạnh đó, đây là công trình có giá trị khoa học lớn, nội dung vô cùng hữu ích với bạn đọc.

Hội đồng thấy rằng 60 năm qua, tác giả miệt mài tìm tư liệu để viết sách. Chúng ta nhìn nhận sự đóng góp của cụ cho Tổ quốc, nhất là sau năm 1975, tác giả có các công trình nghiên cứu liên tục để lại dấu ấn, đây là lần thứ hai ông nhận giải ở Giải thưởng Sách Quốc gia.

Với tất cả các ghi nhận, đánh giá, đóng góp của công trình nghiên cứu này, hội đồng xác định tác phẩm xứng đáng được trao giải cao. Đây không chỉ là cổ vũ, động viên cho chính tác giả mà cho thấy Giải thưởng Sách Quốc gia sẽ luôn ghi nhận, nâng niu từng giá trị mà tác giả mang tới cho bạn đọc. Hội đồng Giải thưởng Sách Quốc gia đã thảo luận kỹ, dân chủ và 100% nhất trí trao giải cho cuốn sách này.

Có thể khẳng định, các tác phẩm được đề xuất xét trao giải đều bảo đảm chất lượng nội dung và hình thức. Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 7 năm 2024 có: 3 Giải A; 10 Giải B; 21 Giải C; 21 Giải Khuyến khích và 4 Giải Sách được bạn đọc yêu thích (có 1 cuốn sách đạt 2 hạng mục giải thưởng).

- Tỷ lệ sách dịch năm được trao giải năm nay vẫn tương đối nhiều, ông lý giải gì về điều này?

Đất nước ta đang trong giai đoạn hội nhập và phát triển, việc tiếp thu kiến thức từ thế giới là điều cần thiết để gợi mở những hướng đi tiếp theo. Cùng với việc nâng niu giá trị truyền thống và tri thức trong nước, Hội đồng giải Sách Quốc gia mong muốn vinh danh, truyền bá những tinh hoa của thế giới.

Do đó, lượng tác phẩm dịch xuất hiện tại Giải thưởng Sách Quốc gia phản ánh nỗ lực của ngành xuất bản bám sát với nhu cầu đời sống xã hội. Chúng ta đang hội nhập nhanh và tiếp cận được nhiều đầu sách có chất lượng.

- Giải thưởng Sách Quốc gia đã tạo dựng được vị thế, trở thành động lực thúc đẩy văn hóa đọc và phát triển xuất bản, trong những lần tổ chức tới, theo ông, giải thưởng đặt ra mục tiêu gì?

Ở chặng đường tiếp theo, giải thưởng không ngừng đặt ra những mục tiêu mới, nhằm bắt kịp xu hướng hiện đại và đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của độc giả.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giải thưởng là tiếp tục nâng cao chất lượng sách dự giải, tôn vinh tác giả, tác phẩm trong nước, đồng thời tiếp tục nhấn mạnh đến tiếp thu, truyền bá tinh hoa văn hóa, tri thức thế giới.

Để làm được điều này, hội đồng chú trọng thu hút sự tham gia của nhiều nhà xuất bản và tác giả trong nước lẫn quốc tế, tạo ra một sân chơi đa dạng và toàn diện hơn.

Giải thưởng Sách Quốc gia cũng hướng tới việc thúc đẩy các xu hướng mới trong ngành xuất bản, những định dạng sách giúp độc giả dễ dàng tiếp cận thông tin và phù hợp với nhịp sống hiện đại. Hiện nay, chúng tôi đặc biệt quan tâm tới dòng sách tinh gọn, sách tóm lược là xu hướng trên thế giới.

Ở các chặng tiếp theo, Giải thưởng Sách Quốc gia tiếp tục đặt trọng tâm vào việc thúc đẩy văn hóa đọc.

Tình Lê