Giám định ADN thế hệ mới giúp xác định danh tính liệt sĩ trong mẫu hài cốt hư hại nặng

Này 11/12/2025, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Viện Hàn lâm) đã tổ chức Lễ công bố kết quả làm chủ và ứng dụng thành công quy trình công nghệ giám định ADN mới (NGS-SNP) và trao kết quả xác định danh tính liệt sĩ cho thân nhân gia đình.

GS.TS. Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, quy trình giám định ADN thế hệ mới NGS-SNP được giới thiệu tại buổi lễ là kết quả của quá trình hợp tác nghiên cứu giữa Trung tâm Giám định ADN, Viện Sinh học và các chuyên gia di truyền - pháp y của ICMP, triển khai trong khuôn khổ Dự án hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ về "Nâng cao năng lực giám định nhận dạng người mất tích trong chiến tranh".

GS.TS. Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Công nghệ này cho phép tối ưu quá trình tách chiết ADN, sử dụng hệ chỉ thị đa hình SNP kết hợp kỹ thuật giải trình tự gen thế hệ mới và hệ thống phần mềm khớp nối dữ liệu, tạo khả năng xác định quan hệ huyết thống theo cả dòng cha và dòng mẹ tới 4-5 thế hệ. Phương pháp mới đặc biệt phù hợp với các mẫu hài cốt phân hủy nặng, ADN đứt gãy thành các đoạn rất ngắn, trường hợp mà các phương pháp giám định truyền thống thường không đưa ra được kết luận.

Quy trình đã được áp dụng thử nghiệm tại Nghĩa trang Liệt sĩ Trà Lĩnh, tỉnh Cao Bằng trên 58 mẫu hài cốt. Kết quả cho thấy gần 90% mẫu thu được dữ liệu SNP đạt tiêu chuẩn để phân tích đối khớp. Đợt đối khớp đầu tiên đã xác định chính xác danh tính hai liệt sĩ là Hoàng Văn Hòa và Trần Văn Can, những trường hợp từng nhiều năm không thể giám định bằng phương pháp ADN ty thể. Đây được đánh giá là bước tiến mang tính đột phá, mở ra khả năng giải quyết những "nút thắt kỹ thuật" tồn tại lâu năm trong công tác giám định hài cốt liệt sĩ tại Việt Nam.

GS.TS. Chu Hoàng Hà nhấn mạnh việc làm chủ công nghệ NGS-SNP có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh cả nước còn hơn 300.000 hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính và gần 200.000 liệt sĩ chưa được quy tập. Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm khẳng định cơ quan sẽ tiếp tục hoàn thiện và chuẩn hóa quy trình, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương để mở rộng ứng dụng công nghệ tại nhiều nghĩa trang trên toàn quốc, góp phần thực hiện mục tiêu đến năm 2030 giám định khoảng 20.000 mẫu hài cốt theo kế hoạch của Ban Chỉ đạo quốc gia 515.

Đại sứ Hoa Kỳ Marc E. Knapper đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam và ICMP, đồng thời nhấn mạnh sự kiện là dấu mốc quan trọng trong quan hệ hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ nhân dịp 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Đại sứ ghi nhận việc Dự án giữa Viện Hàn lâm và ICMP đã hoàn thành 4/5 mục tiêu then chốt, trong đó có bàn giao trang thiết bị và khánh thành phòng thí nghiệm ADN mới vào tháng 7/2025. Ông cho biết Chính phủ Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thông qua ICMP nhằm thúc đẩy triển khai giai đoạn tiếp theo của Dự án.

Tô Hội