Giám định tư pháp: Sửa luật để gỡ vướng!

Về sửa đổi Luật Giám định tư pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, Dự án Luật bổ sung 3 Điều; sửa đổi, bổ sung 5 Điều, 17 khoản và 14 điểm.

Cụ thể, căn cứ trưng cầu giám định; cách thức trưng cầu và “phân tuyến” thực hiện giám định trong trường hợp vụ việc giám định liên quan đa ngành, đa lĩnh vực; trách nhiệm của cơ quan trưng cầu giám định, cơ quan thực hiện giám định; thẩm quyền trưng cầu và thực hiện giám định; thời hạn giám định; xử lý vi phạm trong hoạt động giám định tư pháp; trách nhiệm của các Bộ, ngành chủ quản đối với hoạt động giám định tư pháp; việc áp dụng quy định của luật này trong thực hiện giám định theo trưng cầu của cơ quan thanh tra.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Hồng, để làm rõ sự cần thiết sửa đổi, cần làm rõ qua tổng kết thi hành Luật những vấn đề vướng mắc nào do quy định của Luật và vướng mắc do khâu tổ chức thực hiện.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp. (Ảnh: quochoi.vn)

Qua tổng kết thi hành Luật cũng như kết quả giám sát của Ủy ban Tư pháp cho thấy, đại đa số vướng mắc thực tiễn hiện nay, đặc biệt liên quan đến án tham nhũng, kinh tế, không phải nằm ở luật mà do khâu tổ chức thực hiện. Cụ thể như các Bộ, ngành không tuân thủ đúng quy định của luật về chưa ban hành quy chuẩn giám định tư pháp hoặc chưa ban hành quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định; chưa ban hành danh sách người giám định theo vụ việc của Bộ, ngành, hướng dẫn đào tạo chuyên môn và bồi dưỡng về pháp luật tố tụng; công tác phối hợp giữa các Bộ, ngành trong thực hiện giám định.

Đáng quan tâm, khoản 4 Điều 25 dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng “phân tuyến” việc trưng cầu và tiếp nhận trưng cầu giám định tư pháp lần đầu theo thứ tự cấp tỉnh, khu vực và Trung ương. Theo Tờ trình của Chính phủ, mục đích quy định này nhằm khắc phục tình trạng cơ quan tố tụng các cấp hiện nay chỉ tập trung trưng cầu một số Bộ, cơ quan ngang Bộ ở Trung ương mà ít trưng cầu cơ quan, tổ chức địa phương, gây quá tải cho các cơ quan Trung ương.

Cho ý kiến về nội dung này, nhiều ý kiến đề nghị, cần cân nhắc việc bổ sung quy định này. Bởi, theo báo cáo của Bộ Tư pháp, trưng cầu giám định trong việc giải quyết các vụ án tham nhũng, kinh tế đối với các Bộ, ngành Trung ương chiếm tỷ lệ rất nhỏ trên tổng số các trưng cầu giám định tư pháp, cơ quan thực hiện trưng cầu giám định nhiều nhất bình quân cũng chỉ 20 vụ/năm. Điều này cho thấy, không đủ cơ sở để xác định là quá tải công việc.

Theo Dự thảo báo cáo kết quả giám sát, về cơ bản giám định pháp y trong ngành y tế, CA, quân đội thực hiện đầy đủ, khách quan, đáp ứng yêu cầu của cơ quan trưng cầu. Các tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc ở lĩnh vực tài chính, thuế, ngân hàng, xây dựng… được các Bộ, ngành, UBND cấp tỉnh quan tâm, có bước phát triển về số lượng và tăng cường về chất lượng.

Tuy nhiên, một số Bộ, ngành chưa thực sự quan tâm tới việc bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định tư pháp theo thẩm quyền. Một số giám định viên được bổ nhiệm chưa có kinh nghiệm làm công tác giám định, chưa bảo đảm chất lượng, thiếu gắn kết với hoạt động tố tụng. Đáng quan tâm, trong giám định pháp y còn tình trạng một số quyết định trưng cầu giám định có nội dung yêu cầu không rõ ràng; một số trường hợp trưng cầu chưa đáp ứng các thủ tục quy định; nội dung trưng cầu giám định còn nhiều yêu cầu không thuộc phạm vi chuyên môn của cơ quan giám định; nhiều hồ sơ gửi tới cơ quan giám định chậm, thiếu thông tin…

Thảo luận về các nội dung dự kiến sửa đổi và kết quả giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu rõ, Ủy ban Tư pháp thống nhất với quan điểm sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp đồng thời nhấn mạnh cần rà soát để sửa đổi đúng quy định, giải quyết được vướng mắc trong thực tiễn.

Theo kết quả giám sát, lĩnh vực kỹ thuật hình sự trong CAND, trung bình mỗi năm tiến hành giám định gần 75.000 vụ, giám định pháp y trong CAND trung bình mỗi năm thực hiện khoảng 12.811 vụ việc, Viện pháp y quốc gia của Bộ Y tế tiến hành giám định 14.821 vụ việc.
Hiện nay, trên cả nước có 179 tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc. Tính đến hết năm 2018, tổng số giám định viên tư pháp trên toàn quốc ở các lĩnh vực là 6.154 người. Các giám định viên tư pháp trong các lĩnh vực truyền thống về cơ bản đều được đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cơ bản và có nhiều kinh nghiệm thực hiện giám định.

Phương Thảo