Giám định vụ việc phức tạp: Thời hạn tối đa là 4 tháng?

Điều 208 Bộ luật tố tụng hình sự đã có quy định về thời hạn giám định. Tuy nhiên, từ thực tiễn hoạt động tố tụng cho thấy, quy định về thời hạn giám định như trong BLTTHS là chưa đầy đủ. Ngoài một số loại việc có quy định thời hạn giám định trong pháp luật về tố tụng hình sự, còn lại hầu hết các loại việc khác (chủ yếu liên quan đến giám định phục vụ giải quyết án tham nhũng) hiện không có quy định nên thời gian thực hiện giám định trong các vụ án kinh tế, tham nhũng bị kéo dài, dẫn đến một số vụ án vi phạm thời hạn tố tụng, gây ảnh hưởng đến tiến độ xử lý các vụ án, vụ việc về tham nhũng, kinh tế;

Pháp luật tố tụng hiện hành cũng chỉ quy định một số nội dung cơ bản về giám định tư pháp, nhiều nội dung khác do Luật giám định tư pháp (GĐTP) quy định. Đây là những khó khăn, vướng mắc nhất trong thời gian qua khi giải quyết các vụ án tham nhũng nhưng chưa được quy định trong Luật về tố tụng và cũng là vấn đề cần sửa đổi, bổ sung theo yêu cầu của Ban Chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng. Do đó, trong bối cảnh các bộ luật về tố tụng mới được ban hành, chưa có điều kiện để sửa đổi, bổ sung thì có thể quy định các nội dung này ngay trong Luật GĐTP mà vẫn không mâu thuẫn, xung đột với pháp luật tố tụng để đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

Từ các lý do này, dự thảo sửa đổi Luật GĐTP mới đã quy định bổ sung: Thời hạn giám định đối với các trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định được thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự. Thời hạn giám định đối với các trường hợp cần thiết khác tối đa là 03 tháng. Trong trường hợp vụ việc giám định có tính chất phức tạp hoặc khối lượng công việc lớn hoặc điều kiện thực hiện giám định có khó khăn thì thời hạn giám định tối đa là 04 tháng. Bộ, cơ quan ngang bộ quản lý lĩnh vực giám định tư pháp căn cứ vào thời hạn giám định tối đa và tính chất chuyên môn của lĩnh vực giám định quy định thời hạn giám định cho từng loại việc cụ thể.

Thời hạn giám định có thể được gia hạn theo quyết định của cơ quan trưng cầu giám định nhưng phải bảo đảm thời hạn điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự, vụ việc dân sự, vụ án hành chính theo quy định của pháp luật về tố tụng.

Nhiều ý kiến cho rằng, quy định thời hạn GĐTP như dự thảo Luật sẽ khắc phục cơ bản vướng mắc hiện nay. Về thời hạn cụ thể, quy định thời hạn không quá 03 tháng, trường hợp phức tạp không quá 04 tháng đã được cân nhắc trên cơ sở thực tiễn hoạt động giám định tư pháp trong các lĩnh vực: tài chính, ngân hàng, xây dựng, giao thông – vận tải, tài nguyên và môi trường, khoa học và công nghệ ... Thời hạn cụ thể nên giao bộ, cơ quan ngang bộ căn cứ vào thời hạn giám định tối đa và tính chất chuyên môn của lĩnh vực để quy định thời hạn GĐTP cho từng loại việc cụ thể.

Riêng về việc gia hạn GĐTP, báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật GĐTP sửa đổi, Ủy ban Tư pháp Quốc hội chỉ rõ yêu cầu GĐTP có thể đặt ra ở bất cứ thời điểm nào của quá trình tố tụng. Thực tế, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành đang quy định thời hạn GĐTP trong một số trường hợp bắt buộc phải trưng cầu giám định không phụ thuộc vào thời hạn tố tụng. Trường hợp thời hạn tố tụng đã hết mà chưa có kết quả giám định thì vụ án sẽ được tạm đình chỉ. Như vậy, nếu buộc phải tuân theo thời hạn tố tụng sẽ khó khả thi và không bảo đảm yêu cầu của việc thực hiện GĐTP. Tuy nhiên theo Ủy ban Tư pháp, cần chỉnh lý theo hướng quy định thời gian gia hạn ngắn hơn thời hạn giám định lần đầu để vừa bảo đảm cho việc thực hiện giám định, đồng thời, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến quá trình tiến hành tố tụng.

Bình An