Giám đốc Bệnh viện Việt Đức: 'Không có văn mẫu để vận động hiến mô tạng'

Ngày 5-3, Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia phối hợp Hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam tổ chức hội thảo “Tăng cường vai trò truyền thông, vận động hiến tặng mô, tạng từ người hiến sau khi chết/chết não”.

Công tác hiến - ghép mô tạng trong những năm qua đạt được nhiều thành tựu ấn tượng. Ảnh minh họa: TT

Nguồn hiến tạng còn khan hiếm

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhận định nhiều ca ghép tạng phức tạp như ghép phổi tại Bệnh viện Phổi Trung ương hay ghép tim - gan đồng thời tại Bệnh viện Việt Đức đã cho thấy trình độ ghép tạng của Việt Nam tiệm cận thế giới.

Tuy nhiên, nguồn hiến tạng từ người chết não vẫn khan hiếm, trong khi nhu cầu ghép tạng ngày càng tăng. Việt Nam có tỉ lệ ghép tạng cao nhất Đông Nam Á với hơn 1.000 ca mỗi năm, nhưng tỉ lệ hiến tạng sau chết lại thuộc nhóm thấp nhất thế giới.

“Hàng nghìn người bệnh vẫn chờ đợi, nhiều người không có cơ hội vì thiếu nguồn hiến. Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức cộng đồng còn hạn chế, công tác truyền thông, vận động chưa thực sự hiệu quả”, Thứ trưởng Bộ Y tế nói.

Cụ thể, hiện vẫn chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng cho hoạt động tư vấn hiến mô tạng từ người chết não, chết tim. Chỉ một số bệnh viện thành lập được tổ tư vấn, vận động hiến tạng do chưa có chế độ đãi ngộ phù hợp. Công tác truyền thông dù đã được đẩy mạnh nhưng chưa đủ rộng và hiệu quả; nhiều người dân vẫn e ngại, hiểu biết hạn chế, thậm chí lo ngại về tâm linh, đạo đức.

“Chúng ta đang đứng trước một cơ hội lớn để thúc đẩy sự phát triển của ngành ghép tạng Việt Nam, mang lại cơ hội sống cho hàng nghìn người bệnh. Với quyết tâm của ngành y tế, sự chung tay của toàn xã hội, chúng ta sẽ từng bước tháo gỡ những rào cản, hoàn thiện hệ thống hiến tặng mô, tạng tại Việt Nam theo hướng nhân văn, hiệu quả và bền vững”, ông Thuấn nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn phát biểu tại hội thảo. Ảnh: TT

Tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, Chủ tịch Hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam, cho biết ghép tạng đã trở thành một trong các sự kiện tiêu biểu của y tế Việt Nam trong năm 2024 với nhiều kết quả nổi bật.

Để đạt được những thành tựu ấy, vai trò của công tác tăng cường truyền thông vận động, tư vấn là rất lớn. 17 chi hội vận động tại các bệnh viện và địa phương đã được thành lập, giúp thay đổi nhận thức của các bệnh viện về công tác vận động hiến, ghép tạng.

Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và nhiều bệnh viện khác đã thành lập các tổ, nhóm tư vấn hiến tạng từ bệnh nhân chết não.

Một số bệnh viện lần đầu tiên vận động thành công gia đình người chết não hiến tạng như Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, Bệnh viện E (Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí (Quảng Ninh), Bệnh viện Đa khoa Nghệ An, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn (Hà Nội), Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM).

Đặc biệt, trong năm 2024 đã có hai lễ phát động đăng ký hiến tạng với sự tham dự và kêu gọi hiến tạng của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh chính, cùng với đó là sự tham gia của các bộ, ngành trung ương và địa phương, sự tham gia tích cực của Phật giáo, Thiên chúa giáo cùng các KOL.

Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, để tăng cường hoạt động hiến mô tạng tại các bệnh viện, trung tâm này đã tổ chức 24 hội nghị, hội thảo; 25 lớp dành cho bác sĩ, điều dưỡng hồi sức tích cực, phòng khám cấp cứu, cấp cứu 115; 9 lớp đối với Hội chữ thập đỏ; 1 lớp cho sinh viên y khoa.

Tổng cộng, hơn 10.000 nhân viên y tế đã được đào tạo về hiến ghép mô tạng từ người chết não.

Đa dạng cách vận động, tuyên truyền

Theo báo cáo tại hội thảo, trong tổng số 41 ca chết não hiến tạng năm 2024, có 18 ca được thực hiện tại Bệnh viện Việt Đức (chiếm gần 44%).

Tính riêng hai tháng đầu năm 2025, cơ sở y tế này đã vận động thành công 10 ca trong tổng số 16 ca chết não hiến tạng của cả nước.

Để đạt được những kết quả này, theo TS Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, đó là sự tổng hòa của rất nhiều yếu tố. Trong đó, nhận thức về hiến tạng của cả người dân và các bệnh viện, nhân viên y tế đều đã thay đổi, đặc biệt từ sau khi Thủ tướng phát động phong trào đăng ký hiến mô tạng hồi tháng 5-2024.

Trong quá trình vận động hiến mô tạng từ người chết não, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức cho biết cơ sở y tế này đã nhận ra rằng có những người không đọc báo, không xem tivi nhưng vẫn đồng ý hiến tạng của người thân chết não do nhận thức được ý nghĩa của điều này thông qua mạng xã hội Facebook, TikTok…

“Do đó, bệnh viện cũng dần thay đổi, không phân biệt các phương tiện truyền thông, đặt mục tiêu quan trọng nhất là truyền tải, lan tỏa được thông điệp, từ đó đẩy mạnh truyền thông trên tất cả các nền tảng số, dần dần giúp thay đổi nhận thức của cộng đồng", ông Hùng giải thích.

"Nhiều bệnh viện cũng đặt vấn đề về việc chuyển giao cách thức vận động người chết não hiến tạng, tuy nhiên không có bài văn mẫu nào cho hoạt động này. Từ khi phát hiện ca tiềm năng chết não, công tác tiếp cận gia đình bệnh nhân không dễ dàng, kỹ năng tiếp xúc, vận động phụ thuộc vào từng cá nhân, hoàn cảnh, nhận thức, trình độ… Nếu làm không tốt, áp dụng máy móc thì có thể biến một hành động với mục đích tốt thành xung đột", ông Hùng nhấn mạnh.

Các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: TT

Trong năm 2025, Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia tiếp tục hoàn thiện và trình Bộ Y tế ban hành các quy định liên quan đến hiến mô tạng. Đồng thời, tăng cường các hoạt động nâng cao nhận thức của người dân, tăng tỉ lệ người đăng ký hiến mô tạng, nhân rộng mô hình bệnh viện hiến, đề xuất đưa chủ đề hiến - ghép tạng từ người chết não vào nội dung giảng dạy cho sinh viên y khoa.

THANH THANH