Giám sát đặc biệt việc tiêm vaccine dịch tả lợn châu Phi

Lợn chết sau tiêm đã giảm

Ngay khi có thông tin lợn tiêm vaccine phòng dịch tả lợn châu Phi NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco bị chết tại Bình Định, Phú Yên và Quảng Ngãi, ngày 23.8, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN – PTNT) đã chỉ đạo Cục Thú y thành lập nhiều đoàn công tác cùng các đơn vị liên quan của 3 tỉnh và Navetco để kiểm tra tình hình thực tế, xác định nguyên nhân, kịp thời báo cáo đầy đủ, chính xác tình hình sử dụng và giám sát sau tiêm phòng.

Tiêm vaccine dịch tả lợn châu Phi có giám sát của cơ quan thú y đạt hiệu quả tương đương khảo nghiệm. Nguồn: ITN

Qua kiểm tra tại Bình Định, Quyền Cục trưởng Cục Thú y Nguyễn Văn Long cho biết, giai đoạn đầu từ 21.7 có 9 cơ sở chăn nuôi lợn bảo đảm an toàn sinh học được tổ chức tiêm vaccine. Đến 26.8, sau khi lấy mẫu kiểm tra sự bài thải virus và kháng thể sinh ra sau tiêm phòng, đàn lợn của 9 cơ sở sở sinh trưởng, phát triển bình thường.

Tiêm vaccine có giám sát đạt hiệu quả tương đương khảo nghiệm

Theo Cục Thú y, từ đầu tháng 7.2022 - 26.8, Navetco cung ứng tổng cộng 23.344 liều vaccine tới 20 tỉnh, thành phố, gồm 4.494 liều để địa phương sử dụng theo chỉ đạo của Bộ NN - PTNT; 17.750 liều cung ứng nhưng không có giám sát của cơ quan thú y, không đúng với tinh thần chỉ đạo của Bộ và hướng dẫn của Cục Thú y; và 1.100 liều chưa sử dụng.

Thực tế cho thấy, việc sử dụng vaccine NAVET - ASFVAC có giám sát của cơ quan thú y sẽ đạt hiệu quả tương đương trong các cuộc khảo nghiệm. Những đàn lợn đã tiêm theo hướng dẫn của Bộ NN – PTNT, Cục Thú y đều phát triển tốt, với tỷ lệ chết sau tiêm khoảng 0,6% - ở mức bình thường, tương tự các vaccine thú y khác. Ngoại trừ, sự cố xảy ra tại Bình Định, Phú Yên và Quảng Ngãi khiến 743 con lợn chết sau tiêm. Cụ thể: Bình Định (282 con), Phú Yên (431 con) và Quảng Ngãi (30 con). Số lợn chết chiếm 4,2% tổng số lợn đã tiêm.

Do thông tin về 905 liều vaccine NAVET - ASFVAC có hiệu quả, cùng với dịch tả lợn châu Phi tại Bình Định có nguy cơ bùng phát, người chăn nuôi, thú y cơ sở đề nghị được cung cấp vaccine để tự tiêm phòng cho các loại lợn (lợn nái, đực giống, lợn con theo mẹ và lợn thịt), với tổng cộng 4.950 liều. Giai đoạn kế tiếp này, vaccine được sử dụng không có giám sát của cơ quan thú y, không đúng với chỉ đạo của Bộ NN – PTNT và hướng dẫn của Cục Thú y.

Còn tại Phú Yên và Quảng Ngãi không được chọn tiêm vaccine, cũng không có trong văn bản chỉ đạo của Bộ NN-PTNT và hướng dẫn của Cục Thú y. Tuy nhiên, người dân tại các huyện Phú Hòa, Sông Hinh, Tây Hòa, Tuy An và TX. Đông Hòa (Phú Yên) đã mua 900 liều vaccine để tự tiêm cho đàn lợn; huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi) cũng tự mua 500 liều và tự tiêm 450 liều. Hậu quả, 756 con lợn tại Phú Yên có phản ứng sau tiêm và 431 con chết. Con số này tại Quảng Ngãi là 258 lợn phản ứng và 30 chết.

Quyền Cục trưởng Cục Thú y nhấn mạnh, nguyên nhân chủ quan khiến lợn chết sau tiêm là do cung ứng, bán vaccine trực tiếp cho thú y cơ sở và người chăn nuôi tự tiêm không đúng đối tượng chỉ định. Cụ thể, khuyến cáo của Navetco là chỉ tiêm cho lợn từ 8 - 10 tuần tuổi nhưng người dân lại tiêm cho tất cả các loại lợn.

Một lý do nữa, là người chăn nuôi tự tiêm nhưng không có sự giám sát của các cơ quan thú y và Công ty Navetco. Hệ thống thú y cơ sở và người chăn nuôi không tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh, sát trùng, sử dụng chung kim tiêm dẫn đến lây lan virus dịch tả lợn châu Phi thực địa trong quá trình tiêm. Điều này thể hiện ở việc lợn chết khu trú nhiều ở một số vùng. Cùng với đó, các bên liên quan chưa giám sát kỹ lợn sau tiêm để kịp thời có biện pháp xử lý.

Về nguyên nhân khách quan, có thể là các đàn lợn đang bị nhiễm virus dịch tả lợn châu Phi thực địa hoặc mầm bệnh nguy hiểm khác trước khi được tiêm phòng, nên khi tiêm vaccine dẫn đến phản ứng mạnh hơn, gây chết; đặc biệt đối với lợn có thể trạng ốm yếu, lợn không thuộc đối tượng sử dụng vaccine. Thực tế, các đoàn công tác của Cục Thú y đã lấy mẫu bước đầu xét nghiệm và phát hiện có virus dịch tả lợn châu Phi thực địa, virus tai xanh, virus PCV2 (gây Hội chứng còi cọc sau cai sữa) và một số mầm bệnh у khác.

“Qua quá trình làm việc nghiêm túc, khẩn trương, Đoàn công tác của Cục Thú y, Sở NN - PTNT các tỉnh và Công ty Navetco nhận định, tình hình lợn phản ứng, chết sau tiêm hiện giảm và cơ bản được kiểm soát. Lợn được tiêm vaccine còn sống sẽ có đáp ứng miễn dịch, số chết sẽ giảm trong thời gian tới”, Quyền Cục trưởng Nguyễn Văn Long cho biết.

Người dân không bán chạy, tiêu thụ lợn chết

Trước tình hình trên, ngày 25.8, Cục Thú y đã có Công văn số 1350/TY-QLT gửi các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Quảng Ngãi cùng các tỉnh, thành phố có sử dụng vaccine và Công ty Navetco đề nghị nghiêm túc rút kinh nghiệm, chấn chỉnh công tác tổ chức giám sát sử dụng vaccine, đặc biệt là việc mở rộng đối tượng tiêm nhưng không có hướng dẫn sử dụng, không có giám sát của cơ quan thú y.

Công ty Navetco cam kết hỗ trợ 2 triệu đồng với lợn nái và lợn đực giống; 1 triệu đồng với lợn thịt bị chết sau tiêm vaccine NAVET-ASFVAC; đồng thời hỗ trợ thuốc, chất bổ trợ để điều trị triệu chứng, nâng cao thể trạng những con lợn có phản ứng sau tiêm phòng.

Hiện, tỉnh Bình Định đã chỉ đạo dừng tiêm vaccine; tập trung thống kê chính xác số lợn có phản ứng, chết để hỗ trợ; tổng vệ sinh, sát trùng, tiêu độc để xử lý ổ dịch; chỉ đạo, hướng dẫn người dân không bán chạy lợn bệnh, lợn chết, xử lý theo hướng dẫn của cơ quan thú y. Tỉnh cũng thu hồi toàn bộ số vaccine đã được Navetco cung ứng để quản lý, lưu giữ tại Chi cục Chăn nuôi và Thú y.

Với Công ty Navetco, Cục Thú y giao nhiệm vụ trước tiên phải báo cáo đầy đủ, chính xác về tình hình cung ứng, sử dụng và giám sát sau tiêm phòng vaccine theo đúng chỉ đạo của Bộ NN - PTNT, hướng dẫn của Cục Thú y.

Thứ hai, phối hợp địa phương hoàn thành công tác hỗ trợ kinh phí, xử lý các trường hợp có lợn chết trước ngày 31.8; bố trí lực lượng cán bộ kỹ thuật có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm tại Bình Định, Phú Yên và Quảng Ngãi để tổ chức khắc phục sự cố.

Thứ ba, khẩn trương rà soát, xác định chính xác nguyên nhân, sự bất thường trong quá trình triển khai sử dụng vaccine.

Thứ tư, hỗ trợ, cung ứng thuốc, hóa chất sát trùng, tiêu độc cho các địa phương, các hộ chăn nuôi có lợn phản ứng, chết sau khi sử dụng vaccine.

Với các địa phương xảy ra sự cố sau tiêm phòng, Cục Thú y đề nghị tạm dừng triển khai sử dụng vaccine NAVET - ASFVAC để tập trung nguồn lực xử lý các vấn đề phát sinh. Đồng thời, thống kê chính xác số lượng, chủng loại lợn có phản ứng, chết sau tiêm phòng; thực hiện vệ sinh, sát trùng, tiêu độc, xử lý dịch bệnh theo quy định.

Địa phương cần tập trung chỉ đạo, hướng dẫn người dân không bán chạy, giết mổ, tiêu thụ lợn bệnh, lợn chết; không vứt xác lợn chết ra môi trường. Đồng thời, tiếp tục theo dõi, giám sát, lấy mẫu các trường hợp lợn phản ứng, chết sau tiêm để xác định nguyên nhân; kịp thời báo cáo về tình hình sử dụng và giám sát sau tiêm phòng.

Minh Châu