Giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường: Nâng cao năng lực quản lý, xử lý chất thải tại cơ sở y tế

Phát sinh hơn 184 triệu tấn chất thải rắn từ hoạt động y tế mỗi năm

Theo báo cáo của Bộ Y tế, tính đến hết năm 2024, cả nước hiện có khoảng 51.962 cơ sở y tế, gồm 13.641 cơ sở y tế công lập và khoảng 38.321 cơ sở y tế ngoài công lập. Báo cáo của Bộ Y tế cũng cho biết, tổng lượng nước thải y tế phát sinh trung bình là 52.742.000 m3/năm (144.500 m3/ngày, đêm). Ước tính trung bình mỗi năm lượng nước thải y tế của bệnh viện tăng 5-7%. Về chất thải rắn, tổng lượng chất thải rắn y tế phát sinh trung bình là: 184.179.000 tấn/năm (504.600 tấn/ngày), trong đó chất thải rắn y tế nguy hại là 29.400 tấn/năm (80,5 tấn/ngày). Ước tính trung bình mỗi năm lượng chất thải rắn y tế của bệnh viện tăng 7%.

Hàng năm, Bộ Y tế có công văn gửi UBND tỉnh, Sở Y tế đề nghị tăng cường quản lý chất thải y tế, tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong quản lý chất thải y tế; tổ chức phổ biến, tập huấn các quy định của pháp luật về quản lý chất thải y tế tới tất các Sở Y tế, các cơ sở y tế trực thuộc Bộ Y tế và cơ sở y tế thuộc địa phương. Bộ Y tế đã có văn bản đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông Nghiệp và Môi trường) và UBND cấp tỉnh tăng cường thanh tra, xử phạt đối với các trường hợp vi phạm về quản lý chất thải y tế.

Bộ Y tế cũng tổ chức nhiều đoàn kiểm tra liên ngành nhằm kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý chất thải y tế, bảo vệ môi trường trong khuôn viên cơ sở y tế tại các bệnh viện, viện trực thuộc Bộ và các Sở Y tế, một số cơ sở y tế trực thuộc Sở Y tế. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, Bộ đều có các văn bản chỉ đạo các địa phương, cơ sở y tế chỉ đạo khắc phục các tồn tại qua kiểm tra.

Bộ Y tế đã có 2 Công văn gửi UBND cấp tỉnh đề nghị chỉ đạo việc rà soát, đánh giá thực trạng hoạt động của các lò đốt chất thải rắn y tế tại các cơ sở y tế trên địa bàn; kiên quyết cho dừng hoạt động đối với các lò đốt chất thải y tế không đạt Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lò đốt chất thải rắn y tế và có biện pháp giải quyết phù hợp.

Thu gom, xử lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế nhỏ, vùng sâu, vùng xa còn gặp khó khăn

Quan tâm đến tình hình xử lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế, một số thành viên Đoàn giám sát nhấn mạnh, việc xử lý chất thải y tế là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Tạ Văn Hạ nhận thấy, theo thống kê của ngành Y tế, số lượng các cơ sở y tế ngoài công lập cao gấp từ 2-3 lần số lượng cơ sở y tế công lập. Việc thu gom, xử lý chất thải y tế tại các đơn vị, cơ sở y tế nhỏ hoặc các cơ sở ở vùng sâu, vùng xa gặp nhiều khó khăn.

Thực tiễn cũng cho thấy một số bất cập, khó khăn trong xử lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế, như: chi phí xử lý chất thải y tế nguy hại là gánh nặng lớn, dao động từ 15.000 - 30.000 VNĐ/kg, thậm chí cao hơn; nhiều cơ sở không có hệ thống xử lý tại chỗ phải thuê ngoài, gây áp lực tài chính lớn. Trong khi đó, giá dịch vụ y tế hiện nay chưa tính đủ chi phí xử lý chất thải, mặc dù Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 quy định từ 1/1/2025 giá dịch vụ y tế được tính đúng, tính đủ… Nêu thực tế này, đại biểu Tạ Văn Hạ đề nghị, Bộ Y tế cho biết biện pháp nhằm bảo đảm kiểm soát ô nhiễm, bảo vệ môi trường trong các cơ sở y tế?

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Trần Thị Nhị Hà đề nghị, Bộ Y tế báo cáo rõ hơn về việc Bộ đã ban hành hoặc đề xuất những chính sách nào nhằm xử lý tại chỗ đối với những chất thải nguy hại tại cơ sở y tế?

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi, báo cáo của Bộ Y tế cho thấy, tỷ lệ nước thải y tế và chất thải rắn y tế của bệnh viện được xử lý đến nay đều đã đạt đến 98%. So với thời điểm trước khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành, tỷ lệ chất thải rắn y tế của bệnh viện được xử lý tăng 3%; tỷ lệ nước thải y tế của bệnh viện được xử lý tăng 7%.

Đoàn giám sát đề nghị, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo làm rõ thêm về quy chuẩn kỹ thuật áp dụng đối với xử lý chất thải y tế hiện nay và kế hoạch soát xét, sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới; xử lý vi phạm đối với các lò đốt chất thải y tế không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật tại các cơ sở y tế thuộc địa phương quản lý; giải pháp xử lý chất thải rắn y tế nguy hại đối với các cơ sở y tế thuộc Bộ quản lý.

Hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc thu gom, phân loại, xử lý chất thải y tế

Báo cáo tại cuộc làm việc, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho rằng, đối với những bệnh viện lớn, việc xử lý chất thải y tế không phải vấn đề lớn bởi chất thải từ hoạt động y tế tại những cơ sở này được tập trung một chỗ và có thể xử lý dễ dàng. Tuy nhiên, đối với những cơ sở y tế nhỏ lẻ và phân tán, đặc biệt là những cơ sở y tế ở tuyến huyện, vùng sâu, vùng xa, việc xử lý chất thải y tế tại những cơ sở này còn gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, việc xử lý chất thải tại những cơ sở y tế này mang tính đặc thù nhất định.

Xuất phát từ thực tế đó, Thứ trưởng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành quy chuẩn kỹ thuật môi trường quốc gia về công trình, thiết bị xử lý nước thải tại chỗ; quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khử khuẩn nhiệt chất thải y tế lây nhiễm… tạo cơ sở cho các cơ sở y tế áp dụng trong xử lý chất thải y tế. Đồng thời, khuyến khích các cơ sở y tế lớn, có doanh thu tốt, chủ động đầu tư các công trình, thiết bị xử lý chất thải y tế và bảo vệ môi trường.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương báo cáo, giải trình làm rõ những vấn đề Đoàn giám sát quan tâm tại cuộc làm việc. Ảnh: Phạm Thắng

Báo cáo thêm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 20/2021/TT-BYT quy định về quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế, trong đó, quy định và phân loại đầy đủ các loại chất thải y tế từ thông thường, nguy hại đến lây nhiễm; phân loại chất thải rắn, chất thải lỏng, chất thải khí…

Thêm vào đó, ngay khi Bộ Tài nguyên và Môi trường (trước khi sáp nhập) trình Chính phủ phát động chương trình hành động giảm thiểu rác thải nhựa, Bộ Y tế cũng đã thay thế các dụng cụ, thiết bị bằng nhựa truyền thống và chuyển sang sử dụng các loại dụng cụ, thiết bị phù hợp hơn bằng các vật liệu phân hủy sinh học và các vật liệu có thể phân hủy khác.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu tại cuộc làm việc với Đoàn giám sát ngày 22/7/2025. Ảnh: Phạm Thắng

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh, từ trước đến nay, ngành Y tế rất quan tâm tới công tác nâng cao nhận thức và tăng cường các biện pháp quản lý môi trường, xử lý chất thải y tế tại các bệnh viện và cơ sở y tế.

Trước khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thực thi, Bộ Y tế đã có những quy định về quản lý, xử lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế, đơn cử là Thông tư 18/2009/TT-BYT hướng dẫn tổ chức thực hiện công tác kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám, chữa bệnh. Trong đó, có quy định liên quan đến quản lý chất thải rắn, lỏng, khí trong hoạt động y tế, bảo đảm vệ sinh môi trường trong các cơ sở y tế.

Kể từ Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực, Bộ Y tế đã rất tích cực xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn và triển khai thực hiện tại các địa phương, các cơ sở y tế để bảo đảm kiểm soát vệ sinh môi trường, xử lý hiệu quả chất thải y tế tại các cơ sở y tế.

Bộ trưởng cũng cho biết, khi triển khai thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cũng như triển khai các Nghị định của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật, Bộ Y tế đã phối hợp rất chặt chẽ, rà soát rất kỹ Kế hoạch triển khai thi hành Luật của Chính phủ để bảo đảm triển khai đồng bộ, hoàn thành đúng, đủ các yêu cầu, nhiệm vụ được phân công.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Đoàn Thị Thanh Mai phát biểu tại cuộc làm việc với Bộ Y tế. Ảnh: Phạm Thắng

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết thêm, Bộ Y tế cũng đã xây dựng các kế hoạch nhằm tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn về xử lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế; ban hành các văn bản mang tính chất như “sổ tay hướng dẫn” cho các cơ sở y tế. Tại các bệnh viện, nhất là những bệnh viện lớn tuyến trung ương, tuyến tỉnh, việc xử lý chất thải y tế được thực hiện rất bài bản. Các bệnh viện xây dựng, ban hành quy trình, kế hoạch quản lý chất thải trong bệnh viện; trong đó, xác định rõ từ quản lý quá trình thu gom, xử lý chất thải đến phương tiện xử lý, thu gom như thế nào, ký hợp đồng với ai và phân loại các loại chất thải y tế ra sao… Quy trình này được triển khai ngay tại các phòng, khoa của bệnh viện để bảo đảm phân loại ngay tại đầu nguồn các chất thải y tế. Các bệnh viện cũng ký hợp đồng với các doanh nghiệp được cấp giấy phép kinh doanh có điều kiện liên quan đến xử lý chất thải y tế.

Ghi nhận những nỗ lực của ngành Y tế trong thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt động y tế, nhất là trong công tác kiểm soát vệ sinh môi trường và xử lý chất thải tại các cơ sở y tế, Đoàn giám sát đề nghị, Bộ Y tế tiếp tục rà soát, đề xuất phương hướng hoàn thiện chính sách, khắc phục khoảng trống pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt động y tế. Phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề xuất những sửa đổi, bổ sung cần thiết đối với Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các Nghị định liên quan. Nâng cao năng lực quản lý và xử lý chất thải, đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường trong xử lý chất thải y tế, như tiền xử lý hóa học, hấp tiệt trùng, vi sóng để giảm chất thải nguy hại và chi phí…

Nhật An