Giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn tác động ra sao đến ngân hàng và doanh nghiệp?

Định hướng giảm rủi ro thanh khoản qua tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn đã được đưa ra hơn 3 năm qua. Việc siết chặt các chỉ số an toàn để đảm bảo hoạt động ngân hàng bền vững vẫn là mục tiêu mà cơ quan quản lý đang hướng đến.

94% dư nợ bất động sản là vốn dài hạn, nhưng 88% nguồn vốn huy động ngắn hạn

Theo các ngân hàng, hiện nay dù lãi suất tiết kiệm kỳ hạn ngắn thấp hơn lãi suất tiết kiệm kỳ hạn dài, người dân vẫn ưu tiên lựa chọn gửi tiết kiệm kỳ hạn ngắn do lo ngại biến động của lãi suất, tỷ giá trong dài hạn. Do đó, hầu hết nguồn vốn trung và dài hạn của ngân hàng đều không đủ để đáp ứng nhu cầu cho vay trung và dài hạn, các ngân hàng phải sử dụng đến nguồn vốn ngắn hạn để cho vay kỳ hạn dài.

Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho thấy, có tới 88% nguồn vốn huy động của các ngân hàng là tiền gửi dưới 12 tháng, song 52% dư nợ tín dụng của hệ thống lại là trung và dài hạn. Riêng tại lĩnh vực bất động sản, có tới 94% dư nợ tín dụng là cho vay trung, dài hạn. Vì thế, việc giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn được cho là cần thiết nhằm lành mạnh hóa hoạt động tín dụng và bảo đảm thanh khoản cho hệ thống ngân hàng.

Từ 1/10, các ngân hàng phải tuân thủ tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung hạn và dài hạn là 30% thay vì 34% như hiện nay.

Theo quy định của Thông tư 08, từ 1/10, các ngân hàng phải tuân thủ tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung hạn và dài hạn là 30% thay vì 34% như hiện nay.

Trước đó, tỷ lệ này đã giảm từ mức 37% xuống còn 34% từ ngày 1/10/2022. Việc hạ tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn sẽ có một số ảnh hưởng nhất định tới các ngân hàng.

Số liệu mới nhất được NHNN công bố cho thấy, tính đến tháng 7, hầu hết các ngân hàng đều đáp ứng tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung dài hạn là 34%. Theo đó, tỷ lệ này ở mức 24,97% với nhóm các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước, 33,66% ở các ngân hàng thương mại cổ phần. Xét chung toàn hệ thống, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn là 26,14%.

Theo khảo sát của VnBusiness, hiện nay một số ngân hàng có tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn dưới mức 30%. Chẳng hạn, Agribank (25%), Vietinbank (26%) và BIDV (22%). Các ngân hàng khác như Vietcombank, HDBank (8%), thuộc nhóm ít các ngân hàng có tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn dưới 10% và gần như không chịu ảnh hưởng từ lộ trình mới này.

Tuy nhiên, vẫn còn một số ngân hàng có tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn đang ở mức trên 30% như Oceanbank với 32%, Techcombank là 31,6%... Như vậy, để đáp ứng yêu cầu của Thông tư 08, các ngân hàng này có thể phải siết chặt thêm cho vay trung, dài hạn (chủ yếu là bất động sản).

Theo NHNN, 94% dư nợ bất động sản có thời gian từ 10-25 năm. Đến cuối tháng 6/2023, tín dụng bất động sản tăng trưởng 4,68% tương đương với tốc độ tăng trưởng tín dụng chung (4,73%). Đặc biệt, tín dụng kinh doanh bất động sản tăng trưởng với tốc độ cao hơn rất nhiều (17,4%)

Ngân hàng kiểm soát tốt hơn rủi ro thanh khoản

Nhiều doanh nghiệp cho rằng, trong bối cảnh huy động vốn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn còn khó khăn, ngân hàng siết tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn càng khiến việc tiếp cận vốn thêm khó, đồng nghĩa với việc doanh nghiệp hầu như bị đóng cửa huy động vốn. Vì vậy, mới đây, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) kiến nghị, NHNN gia hạn thêm 12 tháng đối với việc áp dụng tỷ lệ này, tức lùi thời điểm siết sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn xuống 30% sang ngày 1/10/2024.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, khi chỉ còn gần 1 tuần nữa quy định trên có hiệu lực, NHNN vẫn giữ nguyên quy định này.

Đánh giá tác động của thông tư 08, các chuyên gia công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) cho rằng, trong ngắn hạn, việc hạ tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn sẽ làm chậm quá trình giảm lãi suất cho vay những kỳ hạn dài trong bối cảnh nền kinh tế đang cần được hỗ trợ. Đồng thời, Thông tư 08 cũng sẽ phần nào gây áp lực lên nhu cầu huy động kỳ hạn dài của các ngân hàng, làm tăng chi phí vốn, gây áp lực làm thu hẹp biên lãi ròng (NIM).

Trong dài hạn, việc áp dụng quy định mới được kỳ vọng sẽ giúp ngân hàng kiểm soát tốt hơn rủi ro thanh khoản, ổn định hoạt động trước những thay đổi trong và ngoài nước, đồng thời thúc đẩy phát triển nền kinh tế bền vững.

Hiện nay, tín dụng bất động sản do ngân hàng phát hành chủ yếu là vốn trung dài hạn, nguồn huy động chủ yếu là vốn ngắn hạn. Vì vậy, PGS.TS. TS Đinh Trọng Thịnh, giảng viên cao cấp Trường Tài chính, cho rằng cần giảm dần gánh nặng vốn trung và dài hạn của các ngân hàng thương mại và thúc đẩy trực tiếp, trong đó thị trường trái phiếu là kênh quan trọng.

TS. Trần Du Lịch, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ Quốc gia cũng có chung quan điểm khi cho rằng bây giờ là lúc thực hiện lộ trình, giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn để đảm bảo rủi ro cho ngân hàng sau khi dịch bệnh đã được kiểm soát. Ông Lịch bình luận, nếu các ngân hàng thương mại được phép đảm nhận vai trò nguồn vốn trung và dài hạn, sau đó tiếp tục nới lỏng trần sử dụng vốn vay ngắn hạn để cho vay trung và dài hạn thì họ sẽ tiếp tục gặp một số rủi ro nhất định.

Về phía ngân hàng, để chuẩn bị cho quy định này, nhiều nhà băng mua lại trái phiếu trước hạn và tập trung phát hành kì hạn dài trong thời gian tới, bên cạnh động lực đến từ mặt bằng lãi suất đã giảm tương đối so với thời điểm trước. Trong đó phải kể đến như: Techcombank, OCB, MSB, TPBank, ABBank, HDBank… cũng đẩy mạnh phát hành và mua lại trái phiếu thời gian qua.

Bên cạnh đó, hầu hết các ngân hàng đều có kế hoạch tăng vốn trong năm nay nhằm tăng nguồn vốn trung và dài hạn, giảm thiểu áp lực trong việc giảm dần tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn trong tương lai.

Tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần cho biết, đã nghiên cứu và chuẩn bị rất kỹ vấn đề này, đặc biệt là cấu trúc các kỳ hạn huy động ngân hàng đang đi theo những tiêu chuẩn quốc tế về quản trị rủi ro ngân hàng, quy định về tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn. Do đó, ngân hàng sẽ điều chỉnh lại các kỳ hạn huy động trung – dài hạn trên các nền tảng số sao cho cấu trúc huy động vốn phù hợp với quy định hiện hành của NHNN.

Huyền Anh