Gian nan cuộc chiến bảo vệ rừng ở Tây Nguyên

Các tỉnh Tây Nguyên, trong đó có Lâm Đồng đang phải chịu áp lực rất lớn về sự gia tăng dân số cơ học và tình trạng di dân tự do. Nhu cầu về đất sản xuất nông nghiệp đã khiến rừng ở khu vực này đã và đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Theo thống kê, từ năm 2005-2020, diện tích rừng tự nhiên của Tây Nguyên đã giảm từ 2,83 triệu hecta xuống còn 2,18 triệu hecta. Ngược lại, diện tích trồng cà phê tại khu vực này được mở rộng từ 449.400ha lên 577.119ha. Diện tích trồng cao su tăng từ 86.892ha lên hơn 259.200ha... Đặc biệt, những năm gần đây, làn sóng đầu tư bất động sản tràn qua khu vực này khiến giá đất ở các tỉnh Tây Nguyên liên tục lập đỉnh. Điều này càng khiến cho công tác quản lý, bảo vệ rừng trở nên gian nan hơn.

Tại Lâm Đồng, thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ phá rừng quy mô lớn, mục đích cuối cùng là lấn chiếm đất để sản xuất nông nghiệp, bán qua tay kiếm lời. Gầy đây nhất, gần 2ha rừng thông thuộc đối tượng rừng phòng hộ tại tiểu khu 144B, phường 8, TP Đà Lạt đã bị “lâm tặc” triệt hạ. Khoảng 400 cây thông có chiều cao tới 15m bị cưa phá, nằm ngổn ngang trên mặt đất. Hiện trường cho thấy, vụ phá rừng này đã xảy ra trong thời gian dài, dai dẳng ít nhất vài tháng. Có những cây đã khô, nhiều cây lá còn tươi, nhựa ứa trắng xóa. Tất cả cây rừng vẫn còn nguyên ở hiện trường. Điều này cho thấy, mục đích phá rừng không phải lấy gỗ mà lấn chiếm đất. Cũng tại TP Đà Lạt, trong khi vụ phá rừng quy mô lớn này còn đang “nóng hổi” thì tại tiểu khu 158C, phường 5, lại tiếp tục xảy ra vụ phá rừng đặc dụng, lấn chiếm đất lâm nghiệp.

Hiện trường một vụ phá rừng phòng hộ ở Đà Lạt.

Từ đầu năm tới nay, tại các huyện như Lâm Hà, Đức Trọng, Lạc Dương, Đam Rông, Bảo Lâm… của tỉnh Lâm Đồng, lực lượng chức năng cũng liên tục phát hiện những vụ phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp dưới nhiều hình thức. Thủ đoạn phá rừng phổ biến nhất là ken quanh gốc cây, khoan và đổ chất độc vào thân cây rừng. Với hình thức này, phải mất vài tuần, thậm chí cả tháng sau cây rừng mới vàng lá và chết nên rất khó khăn cho công tác điều tra truy tìm đối tượng vi phạm để xử lý.

Ông Nguyễn Văn Sơn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Lâm Đồng cho biết, từ năm 2018 đến nay, các cơ quan chức năng đã phát hiện, lập hồ sơ 1.067 vụ về hành vi phá rừng trái pháp luật, diện tích rừng bị thiệt hại hơn 223ha. Sáu tháng đầu năm 2022, tỉnh Lâm Đồng phát hiện 80 vụ vi phạm pháp luật về quản lý bảo vệ rừng. Diện tích rừng bị thiệt hại là 22,5ha, lâm sản thiệt hại 699m3, giảm 50% so với cùng kỳ năm 2021.

Theo chỉ đạo của UBND tỉnh Lâm Đồng, những vị trí rừng bị phá, sau khi lập hồ sơ, kiểm kê diện tích, khối lượng lâm sản bị thiệt hại, lực lượng chức năng đã đưa vào trồng lại rừng ngay để ngăn chặn tình trạng các đối tượng tiếp tục trở lại lấn chiếm, gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Tuy nhiên, Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng cho biết, một số cấp ủy, chính quyền địa phương, đơn vị chủ rừng, lực lượng kiểm lâm vẫn chưa quyết liệt trong công tác quản lý bảo vệ rừng, giải tỏa diện tích rừng bị phá, đất lâm nghiệp bị lấn chiếm. Công tác quản lý, phục hồi rừng trên diện tích rừng bị phá, đất lâm nghiệp bị lấn chiếm còn chưa hiệu quả. Điều này dẫn đến nhiều diện tích vi phạm vẫn bị người dân lấn chiếm canh tác nông nghiệp hoặc tái lấn chiếm sau khi các cơ quan chức năng đã tiến hành giải tỏa. Đặc biệt, không ít doanh nghiệp thuê đất, thuê rừng để triển khai dự án không bố trí lực lượng quản lý bảo vệ rừng, để rừng bị phá, đất lâm nghiệp bị lấn chiếm quy mô lớn.

UBND tỉnh Lâm Đồng cũng đã chỉ đạo làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tập thể thuộc các đơn vị chủ rừng, hạt kiểm lâm và UBND cấp xã, đồng thời buộc người đứng đầu các địa phương phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra phá rừng. Từ năm 2018 tới nay, các cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng đã xem xét xử lý 374 trường hợp do thiếu trách nhiệm để xảy ra phá rừng, khai thác rừng trái pháp luật. Trong đó có 16 kiểm lâm viên (3 trường hợp cảnh cáo và 13 trường hợp khiển trách), 83 nhân viên quản lý rừng (68 trường hợp khiển trách, 7 trường hợp cảnh cáo, 4 trường hợp buộc thôi việc và 4 trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự), UBND cấp xã có 10 cán bộ bị kỷ luật (2 trường hợp cảnh cáo và 8 trường hợp khiển trách).

Theo ông Nguyễn Văn Sơn, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng, lực lượng quản lý, bảo vệ rừng hiện nay đang gặp rất nhiều khó khăn. Ngoài việc một cán bộ quản lý, bảo vệ rừng được giao quản lý tới cả 1.000ha với địa bàn rừng núi, đi lại khó khăn rất khó bám sát địa bàn, phát hiện và ngăn chặn kịp thời các vụ phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp thì lương của nhân viên quản lý, bảo vệ rừng cũng rất thấp, trung bình chỉ 4 - 5 triệu đồng/tháng.

“Lương thấp trong khi phải gánh vác trách nhiệm rất cao, áp lực lớn nên thời gian qua nhiều cán bộ, nhân viên bảo vệ rừng ở các đơn vị chủ rừng nhà nước đã xin nghỉ việc”, ông Nguyễn Văn Sơn cho biết.

Theo Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng, thời gian qua với sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Lâm Đồng trong công tác quản lý, bảo vụ rừng, kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ, nhân viên có hành vi dung túng, tiếp tay cho hành vi phá rừng, tình hình vi phạm pháp luật về lâm nghiệp trong 6 tháng đầu năm 2022 đã có nhiều chuyển biến tích cực. Số vụ vi phạm, mức độ thiệt hại về rừng đã giảm 135 vụ (giảm 51%), khối lượng lâm sản thiệt hại giảm 700m3 (giảm 50%), so với cùng kỳ năm 2021.

Khắc Lịch