Giáo dục đã đổi mới căn bản nhưng còn nhiều khó khăn phía trước

Ngày 14/12, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Dự trực tiếp tại điểm cầu Bộ GD&ĐT có ông Lại Xuân Môn, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Nguyễn Đắc Vinh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội; ông Vũ Thanh Mai, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.

Về phía Bộ GD&ĐT có ông Nguyễn Kim Sơn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT và các Thứ trưởng Bộ GD & ĐT.

Dự hội nghị còn có lãnh đạo các bộ, ngành, lãnh đạo Tỉnh ủy, Thành ủy, HĐND, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Sở GD&ĐT, lãnh đạo các trường ĐH, CĐ trên cả nước…

Các đồng chí lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ GD & ĐT, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chủ trì hội nghị.

Cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị để khắc phục khó khăn

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc báo cáo tóm tắt kết quả 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 29, giáo dục và đào tạo nước ta đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần to lớn trong việc nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của đất nước.

Hệ thống giáo dục quốc dân cơ bản được hoàn thiện theo hướng mở, liên thông giữa các cấp học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo; quy mô giáo dục và mạng lưới cơ sở giáo dục phát triển, đáp ứng tốt hơn nhu cầu học tập suốt đời của người dân.

Chương trình Giáo dục phổ thông mới, chuyển từ nặng về truyền thụ kiến thức sang phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực học sinh. Chất lượng giáo dục phổ thông cả đại trà và mũi nhọn ngày càng nâng cao, được thế giới ghi nhận. Giáo dục thường xuyên phát triển đa dạng về nội dung và hình thức, góp phần xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời.

Đổi mới thi, kiểm tra, đánh giá, đặc biệt là thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, cao đẳng sư phạm, giáo dục nghề nghiệp ngày càng thực chất và hiệu quả hơn, cơ bản khắc phục tình trạng học lệch, học tủ và giảm áp lực, tốn kém cho xã hội.

Bộ trưởng Bộ GD & ĐT Nguyễn Kim Sơn khai mạc hội nghị.

Công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống và giáo dục thể chất cho học sinh, sinh viên ngày càng đi vào nề nếp, thực chất và hiệu quả. Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được triển khai rộng khắp trong toàn ngành Giáo dục.

Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục cơ bản được chuẩn hóa, từng bước đảm bảo số lượng; cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học được cải thiện, bước đầu đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, đào tạo; tích cực thực hiện chuyển đổi số trong toàn ngành Giáo dục; công tác xã hội hóa giáo dục đã đạt được những kết quả quan trọng.

Bên cạnh những kết quả chủ yếu đạt được nêu trên, sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 29, vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị để sớm khắc phục, đó là: Công tác tuyên truyền, quán triệt triển khai thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW ở một số nơi còn mang tính hình thức, hiệu quả chưa cao.

Một số cấp ủy, chính quyền địa phương và người đứng đầu chưa thực sự quan tâm sâu sắc đến nhiệm vụ đổi mới giáo dục và đào tạo; công tác kiểm tra, giám sát thực hiện còn chưa được coi trọng đúng mức.

Thứ trưởng Bộ GD & ĐT Nguyễn Văn Phúc báo cáo tóm tắt kết quả 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo còn hạn chế; cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục chưa được tham gia nhiều trong việc thẩm định, phân bổ kinh phí và tuyển dụng viên chức, bổ nhiệm viên chức quản lý trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo; việc thực hiện tự chủ trong các cơ sở giáo dục, đào tạo còn gặp nhiều khó khăn....

Qua tổng kết, đánh giá từ thực tiễn cho thấy, những quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Nghị quyết 29-NQ/TW mang tầm chiến lược, cơ bản vẫn còn phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra và phù hợp với xu thế chung của thế giới.

"Vì vậy, Ban cán sự Đảng Bộ GD & ĐT đề xuất Bộ Chính trị ban hành Kết luật của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29, trong đó yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị cần tiếp tục quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện quyết liệt hơn, hiệu lực, hiệu quả hơn nữa các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 29-NQ/TW", Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nói.

Lãnh đạo TP Hồ Chí Minh đánh giá Nghị quyết 29 đã giúp địa phương này đổi mới, sáng tạo mạnh mẽ trong giáo dục.

Phát biểu tại hội nghị, ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết, sau 10 năm triển khai thực hiện, những định hướng đổi mới GD&ĐT quy định tại Nghị quyết số 29-NQ/TW đã tạo điều kiện cho giáo dục TP Hồ Chí Minh phát huy thế mạnh, đặc biệt là sự đổi mới, sáng tạo, tích cực, năng động, dám nghĩ dám làm, và sự tâm huyết, trách nhiệm của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục.

TP Hồ Chí Minh dành kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở vật chất trường học khoảng 2.000 tỉ đồng/năm; hoàn chỉnh mạng lưới trường lớp, tăng cường trang thiết bị hỗ trợ dạy - học tiên tiến, hiện đại.

Ông Dương Xuân Huyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết: Sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW, sự nghiệp GD&ĐT của tỉnh đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Tỉnh Lạng Sơn đề nghị cần cải thiện chế độ tiền lương cho nhà giáo, giải quyết khó khăn về cơ sở vật chất tại các trường học.

Môi trường giáo dục từng bước được cải thiện, công bằng xã hội trong tiếp cận giáo dục được nâng lên; công tác duy trì sĩ số được chú trọng, tỷ lệ huy động các cấp học đạt kết quả cao và ổn định; kết quả phổ cập giáo dục, xóa mù chữ được giữ vững ở 100% xã, phường, thị trấn (cấp Tiểu học duy trì phổ cập giáo dục mức độ 3).

Qua 10 năm triển khai thực hiện, tỷ lệ tốt nghiệp THPT đạt trên 98%, tỷ lệ học sinh khá giỏi được nâng lên. Năm 2023, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 39% năm 2023, nâng lên 62% đã góp phần vào thành tích chung của ngành GD&DT trên cả nước.

Tuy nhiên, Lạng Sơn đang phải đối diện với nhiều khó khăn, cơ sở vật chất trường lớp học chưa đáp ứng được yêu cầu, còn nhiều điểm trường, lớp ghép (730 điểm trường lẻ, 694 lớp ghép), thiết bị dạy học chưa được trang bị kịp thời, vẫn còn tình trạng thiếu 649 giáo viên so với định biên và 1029 giáo viên so với định mức quy định. Giáo dục nghề nghiệp còn khó khăn, cơ chế chưa đảm bảo.

Tham luận tại hội nghị, ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội đề nghị bổ sung phần thực hiện chính sách về tiền lương cho nhà giáo, thực hiện tự chủ tại các trường phổ thông. Đề nghị ưu tiên dành quỹ đất sau khi di dời khỏi nội đô thì ưu tiên xây dựng trường công lập.

Đầu tư mạnh hơn cho giáo dục để đổi mới và tự chủ

Tại hội nghị, ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhấn mạnh, Nghị quyết 29/NQ-TW có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển đất nước về giáo dục đào tạo. Ngành Giáo dục đào tạo cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm.

Về Giáo dục mầm non, cần xác định rõ về phát triển hệ thống giáo dục mầm non, phổ cập trẻ 5 tuổi. Khắc phục các khó khăn về giáo viên và cơ sở vật chất. Tiếp tục đầu tư mở rộng trường mầm non công lập dù nguồn ngân sách Nhà nước còn hạn chế.

Về giáo dục phổ thông, cần tiếp tục giải quyết vấn đề thừa - thiếu giáo viên; bồi dưỡng tập huấn cho giáo viên để đáp ứng chương trình mới.

Có các giải pháp để bảo đảm cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và đầu tư cho các cơ sở giáo dục, đáp ứng nhu cầu của người dân. Đổi mới phương pháp thi, kiểm tra đánh giá theo tinh thần Nghị quyết 29 của Trung ương và Nghị quyết 88 của Quốc hội.

Về Giáo dục đại học, cần được đầu tư bài bản, nghiêm túc có chất lượng để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Cần tạo được đột phá, nâng cao chất lượng, cơ cấu ngành nghề hợp lý; quy mô gắn với chất lượng. Đặc biệt cần hoàn thiện thể chế về tự chủ đại học; thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Nhiều chuyên gia, nhà khoa học tham dự hội nghị.

Kết luận hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, thời điểm bắt đầu đổi mới, giáo dục xuất phát thấp, khó khăn nhiều, điều kiện khó, kỳ vọng lớn, mong muốn cao, ước mong nhiều... Những kết quả đạt được 10 năm qua cho thấy sự cố gắng vượt bậc của các bộ, ban, ngành và các địa phương. Bộ GD & ĐT đánh giá đặc biệt vai trò triển khai Nghị quyết của các 63 tỉnh/thành phố.

Ban Cán sự đảng Bộ GD&ĐT cũng sẽ kiến nghị với Bộ Chính trị để đưa vào kết luận một trong những nội dung rất nhấn mạnh là: Yêu cầu về việc kiên trì định hướng đổi mới.

Trong đề xuất kết luận với Bộ Chính trị, Bộ GD & ĐT sẽ có những đề xuất nhằm tăng cường sự thích ứng, xử lý, vượt qua những thách thức, xoay quanh 3 vấn đề chính: Nhận thức, thể chế và nguồn lực.

Vấn đề nhận thức: Nghị quyết 29 đã là đổi mới về quan điểm đối với giáo dục, nhưng nhận thức ở trong các cấp, các ngành trong giáo dục vẫn là một vấn đề lớn; sẽ còn phải tiếp tục nhận thức về đầu tư cho giáo dục, về tự chủ trong giáo dục, về xã hội hóa trong giáo dục và nhận thức trong các vấn đề chuyên môn của ngành.

Về vấn đề thể chế, sẽ cần tiếp tục rà soát các văn bản, các bộ luật, xây dựng luật mới là Luật Nhà giáo và rà soát các văn bản quy phạm pháp luật để mở đường cho xã hội hóa trong giáo dục, tự chủ trong giáo dục và mở đường cho những đổi mới khác.

Vấn đề nguồn lực, bao gồm tài chính giáo dục, đầu tư cho giáo dục và nguồn lực con người. " Hai từ khóa rất quan trọng là "tiền và con người". "Càng ngày chúng ta càng nhận thức sâu sắc và toàn diện vai trò có tính chất quyết định của lực lượng nhà giáo trong công cuộc đổi mới này và chắc chắn chúng ta sẽ phải làm nhiều việc hơn nữa phát triển đội ngũ nhà giáo để hoàn tất các mục tiêu đổi mới giáo dục trong thời gian sắp tới", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn bày tỏ và cho biết, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Đề án tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 29.

Thu Phương