Giáo dục rộng mở khi tư duy đổi chiều - Bài cuối: Ðổi mới phương pháp dạy và học

Tăng cường thanh tra, kiểm tra

Thông tư 29 giới hạn việc dạy thêm trong trường học, chỉ cho phép đối với học sinh yếu, học sinh giỏi và học sinh lớp cuối cấp. Ðiều này giúp ngăn chặn tình trạng dạy thêm đại trà, gây áp lực không cần thiết cho học sinh. Ðối với cấp tiểu học, thông tư quy định không dạy thêm các môn văn hóa, mà chỉ tập trung vào các hoạt động kỹ năng sống, thể thao, nghệ thuật. Từ đó, con trẻ có nhiều thời gian vui chơi giải trí và giảm thiểu các căn bệnh tâm lý do áp lực học tập gây nên.

Ngoài ra, thông tư còn giảm áp lực cho học sinh và phụ huynh, hạn chế tình trạng ép buộc học thêm, phần nào giảm bớt chi phí cho các gia đình, tạo điều kiện cho học sinh phát triển toàn diện. Thay vì chỉ tập trung vào các môn văn hóa, học sinh có nhiều cơ hội tham gia vào các hoạt động kỹ năng sống, thể thao, nghệ thuật... nhất là ở cấp tiểu học.

Học sinh cần thời gian giải trí và học các kỹ năng bên cạnh việc học văn hóa.

Ðể đảm bảo Thông tư 29 được thực hiện tốt, Sở GD&ÐT tỉnh Cà Mau đã xây dựng kế hoạch cụ thể để giám sát, kiểm tra và xử lý các vấn đề dạy thêm, học thêm. Theo đó, Sở sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra; phối hợp sở, ngành có liên quan thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất các phòng giáo dục, nhà trường, phụ huynh và học sinh. Xây dựng quy trình thanh tra, kiểm tra rõ ràng, minh bạch; quy trình này cần quy định rõ về thẩm quyền, trách nhiệm, nội dung, hình thức và thời gian thanh tra, kiểm tra. Ðồng thời, Sở GD&ÐT sử dụng các công cụ hỗ trợ thanh tra, kiểm tra, như phần mềm quản lý thông tin dạy thêm, học thêm, hệ thống camera giám sát tại các cơ sở dạy thêm...

Bên cạnh đó, Sở GD&ÐT sẽ nâng cao hiệu quả xử lý, công khai thông tin về các trường hợp vi phạm. Ðiều này giúp nâng cao tính minh bạch và tạo sự đồng thuận trong xã hội. Phối hợp với các cơ quan chức năng để xử lý các trường hợp vi phạm nghiêm trọng. Ngoài ra, tổ chức các buổi tuyên truyền, phổ biến quy định về dạy thêm, học thêm cho giáo viên, phụ huynh và học sinh nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật.

Ông Lê Hoàng Dự, Phó giám đốc Sở GD&ÐT tỉnh Cà Mau, nhấn mạnh: “Ngoài các biện pháp giám sát, xử phạt, chúng ta cũng cần nâng cao chất lượng giáo dục chính khóa. Chú trọng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh. Ðiều này giúp học sinh hứng thú học tập và giảm nhu cầu học thêm. Nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Một yếu tố nữa là, phải phát huy vai trò phản biện của xã hội, nghĩa là khuyến khích sự tham gia của phụ huynh, các đoàn thể xã hội vào công tác giám sát, kiểm tra nhằm tăng cường tính khách quan và hiệu quả của công tác này".

Bằng việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên, Sở GD&ÐT tỉnh Cà Mau sẽ từng bước kiểm soát và hạn chế tình trạng dạy thêm, học thêm tiêu cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và bảo vệ quyền lợi của học sinh trên địa bàn toàn tỉnh.

"Nhấn nút f5" tư duy giáo dục

Ngoài tư duy học nữa, học mãi, học không ngừng mới giỏi thì phải nghiêm túc nhìn nhận chương trình học ngày nay đã đổi mới nhưng vẫn còn nhiều thầy cô giáo chưa kịp thay đổi về tư tưởng, phương pháp dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh mà vẫn “bám” vào cách truyền đạt “học vẹt”.

Phó giáo sư - Tiến sĩ Trần Thành Nam, Phó hiệu trưởng Trường Ðại học Giáo dục - Ðại học Quốc gia Hà Nội, chia sẻ trong buổi tọa đàm trực tuyến về Thông tư 29 vào ngày 19/2: "Ðã đến lúc chúng ta phải quay về với bản chất thực của công tác giáo dục. Nó có nghĩa là ai dạy giỏi hay chưa giỏi trong đội ngũ giáo viên sẽ được chọn lọc. Nhà trường cũng cần có cách ôn tập và thi cử sàng lọc học sinh có tư duy, thay vì chỉ học mỗi kiến thức trong sách và học ôn nhờ giáo viên. Quan trọng hơn cả là, nhận thức của gia đình phụ huynh về vấn đề dạy thêm - học thêm phải cởi mở, không nên lo lắng hay tự gây áp lực tâm lý".

Bên cạnh việc chọn lọc đội ngũ giáo viên có năng lực, một giải pháp chuyên môn vô cùng quan trọng là tiếp tục đổi mới cách thức kiểm tra, đánh giá tại các kỳ thi cuối kỳ thi chuyển cấp... Thứ trưởng Bộ GD&ÐT Phạm Ngọc Thưởng trong buổi tọa đàm về Thông tư 29 với ngành giáo dục đã khẳng định: "Giữa kiểm tra đánh giá thường xuyên và cuối kỳ, học sinh chỉ cần đảm bảo kiến thức đã học, thầy cô giáo không cần phải cho những câu hỏi quá khó vì những đề thi đó dành cho các em trong đội tuyển học sinh giỏi của tỉnh hoặc quốc gia. Ngoài đánh giá bằng điểm số, các trường cũng có thể đánh giá học sinh bằng các nhiệm vụ học tập mà thầy cô giáo giao cho trong phạm vi lớp học".

Học sinh THCS và THPT phấn khởi khi các kỳ thi được thay đổi cách thức ra đề. (Trong ảnh: Học sinh Trường THPT Hồ Thị Kỷ đọc sách trong giờ giải lao tại trường).

Câu chuyện dạy thêm, học thêm và nhiều hệ lụy đi kèm đã kéo dài qua nhiều thập kỷ. Ðã đến lúc cần "nhấn nút Delete" - xóa nó ra khỏi nền giáo dục và "nhấn nút F5" - làm mới tư duy giáo dục, để giảm gánh nặng dạy và học cho cả học sinh lẫn giáo viên, đồng thời mở ra một cánh cửa mới cho việc "trồng người".

Nhà giáo Ưu tú Ðàm Thị Ngọc Thơ, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Hồ Thị Kỷ (TP Cà Mau), chia sẻ: “Thời tôi đứng lớp, học sinh chỉ học trên lớp và về tự học. Các em vẫn giỏi, vẫn trau dồi vốn kiến thức tốt và không có cảnh học thêm ở nhà giáo viên hay trung tâm. Các em có thời gian vui chơi, tham gia các môn thể thao yêu thích. Các em có một mùa hè trọn vẹn và những kỳ nghỉ lễ đúng nghĩa. Còn các bạn nhỏ bây giờ sao vất vả quá, đi học kéo một chiếc cặp to như va li, lỉnh kỉnh đồ đạc, mặt phờ phạc sau 2 buổi trên lớp. Về nhà, chưa kịp nghỉ ngơi đã bị ba mẹ bắt đi học thêm. Chúng ta vô tình triệt tiêu đi tinh thần sáng tạo, ham học và tự học của con. Thậm chí, chuyện đi học có thể trở thành nỗi ám ảnh với các em nhỏ. Mong rằng các em sẽ có được sự cân bằng giữa việc học và gánh nặng học hành cũng nhẹ phần nào khi cha mẹ và thầy cô nghĩ thoáng hơn cho các em”.

Lam Khánh - Hoàng Vũ