Giáo dục toàn cầu thích ứng với thời đại AI

Trí tuệ nhân tạo đang tham gia vào nhiều lĩnh vực của đời sống, kéo theo những biến động trong thị trường lao động. Ảnh: Getty Images

Trí tuệ nhân tạo không còn là khái niệm xa vời. Từ truyền thông, quảng cáo đến việc chấm thi, AI đang hiện diện ngày một nhiều trong đời sống. Nhưng sự phát triển nhanh chóng của công nghệ này cũng đặt ra thách thức lớn cho thị trường lao động toàn cầu.

Theo các nghiên cứu trước đây, gần 50% công việc hiện tại có thể biến mất trong 20 năm tới. Dù vậy, các nhà nghiên cứu lạc quan rằng khoảng 65% học sinh tiểu học hiện nay sẽ làm những nghề trong tương lai chưa từng tồn tại, và phần lớn những nghề đó sẽ đòi hỏi kiến thức và kỹ năng nâng cao về AI.

Một nghiên cứu mới từ Đại học Georgia (Mỹ) cho thấy cách các nước đang chuẩn bị cho lực lượng lao động trong kỷ nguyên AI.

Giáo dục và đào tạo: Trọng tâm của chiến lược AI quốc gia

Nhằm tìm hiểu cách các quốc gia chuẩn bị cho tương lai, nhóm nghiên cứu của bà Lehong Shi, Trường Giáo dục Mary Frances Early, Đại học Georgia đã phân tích chiến lược AI quốc gia của 50 nước, tập trung vào hai lĩnh vực chính: giáo dục và đào tạo lực lượng lao động.

Nghiên cứu sử dụng sáu tiêu chí đánh giá mức độ ưu tiên, gồm: mục tiêu của kế hoạch, phương thức thực hiện, ví dụ cụ thể, cách đo lường hiệu quả, cơ chế hỗ trợ và tiến độ triển khai. Từ đó, các nước được phân loại thành ba nhóm: ưu tiên cao, trung bình và thấp.

Biểu đồ phân tích của nhóm nghiên cứu cho thấy mức độ tập trung vào AI trong giáo dục của các nước. Minh họa: Kaiya Plagenhoef

Kết quả cho thấy, chỉ 13 quốc gia (đa số thuộc châu Âu) được xếp vào nhóm có ưu tiên cao trong đào tạo AI và cải cách giáo dục. Hai ngoại lệ đáng chú ý ngoài châu Âu là Mexico và Australia.

Mỹ nằm trong nhóm 23 nước có mức ưu tiên trung bình, với kế hoạch ít chi tiết hơn. Theo nhóm nghiên cứu, các quốc gia châu Âu thường có lợi thế về nguồn lực và văn hóa học tập suốt đời – yếu tố quan trọng thúc đẩy việc đào tạo AI bài bản.

Nhiều hướng tiếp cận, nhưng cùng mục tiêu

Dù chiến lược của các nước có thể khác biệt, song nhiều điểm chung vẫn nổi bật. Hầu hết các quốc gia đều nỗ lực phát triển các chương trình đào tạo chuyên sâu về AI tại đại học, một số còn mở rộng xuống bậc phổ thông, thậm chí từ mẫu giáo, như tại Tây Ban Nha.

Hầu hết các quốc gia đều nỗ lực phát triển các chương trình đào tạo chuyên sâu về AI tại đại học.

Đào tạo tại nơi làm việc cũng là trọng tâm tại hơn một nửa số quốc gia được khảo sát. Một số nước triển khai chương trình thực tập hoặc khóa học theo từng ngành nghề. Tuy nhiên, ít quốc gia chú ý đến các nhóm dễ bị tổn thương như người lớn tuổi hay người thất nghiệp thông qua đào tạo kỹ năng AI cơ bản.

Đáng lưu ý, một số nước châu Á tuy không đặt giáo dục là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược AI nhưng lại tập trung mạnh vào các lĩnh vực khác như an ninh quốc gia và y tế.

Khơi dậy hứng thú học tập và kỹ năng mềm – nền tảng cho tương lai

Một số quốc gia như Đức chọn cách tiếp cận bền vững, xây dựng văn hóa học tập về AI trong toàn xã hội thay vì chỉ dừng ở các chương trình đào tạo ngắn hạn.

Dù vậy, theo bà Lehong Shi, một điểm yếu chung trong chiến lược của nhiều nước là chưa chú trọng đầy đủ đến phát triển kỹ năng mềm – yếu tố quyết định năng lực thích ứng và làm việc hiệu quả bên cạnh AI.

“Các kỹ năng mềm như sáng tạo, hợp tác và giao tiếp là những điều mà AI không thể thay thế. Tuy nhiên, chúng lại chỉ được nhắc đến bởi một số ít quốc gia”, bà Lehong Shi nhận định.

Nhìn về phía trước

Những phát hiện của nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng đối với các chuyên gia phát triển lực lượng lao động và các nhà hoạch định chính sách. Việc chuẩn bị lực lượng lao động trong kỷ nguyên AI hiệu quả đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp kiến thức về AI với các kỹ năng đặc biệt của con người.

Phát triển kỹ năng mềm, kết hợp với hiểu biết và ứng dụng công nghệ, sẽ là nền tảng vững chắc để học sinh, sinh viên và người lao động không bị bỏ lại phía sau trong một thị trường việc làm đang chuyển mình nhanh chóng dưới tác động của trí tuệ nhân tạo.

Hồng Nhung