Giáo dục Việt Nam tăng tốc hợp tác quốc tế, hướng tới thu hút mạnh du học sinh nước ngoài

Ngày 11/9, tại Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU), Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức “Hội nghị tập huấn công tác hợp tác quốc tế và thông tin đối ngoại trong giáo dục và đào tạo".

Tham dự hội nghị, về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo có Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc; bà Nguyễn Thu Thủy - Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế cùng các Phó Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế; ông Phạm Quốc Khánh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng; ông Tạ Ngọc Trí - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông; ông Phạm Văn Sinh - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính và các chuyên viên Vụ/Cục thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Về phía các Bộ, ngành liên quan còn có đại diện đến từ Bộ Nội vụ, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính.

Về phía Đại học Kinh tế Quốc dân, có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Huy Nhượng - Giám đốc Đại học và các thầy cô trong ban giám đốc. Bên cạnh đó, hội nghị có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo, cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các thầy cô giáo, viên chức làm công tác hợp tác quốc tế của nhiều cơ sở giáo dục trên toàn quốc.

Các đại biểu tham dự hội nghị.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế, khuyến khích thu hút du học sinh vào Việt Nam

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, hợp tác quốc tế là một trong những nhiệm vụ, giải pháp quan trọng được nêu trong các nghị quyết của Đảng về phát triển giáo dục và đào tạo.

Thứ trưởng cho biết, gần đây Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trước đó là Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Đây là những nghị quyết mang tính đột phá, tạo chuyển biến quan trọng cho ngành. Trong đó, hội nhập quốc tế về giáo dục và đào tạo được xác định là một trong tám nhiệm vụ trọng tâm tại Nghị quyết 71.

Theo Thứ trưởng, mục đích hội nghị lần này là để các đơn vị chức năng thuộc Bộ và các cơ quan liên quan báo cáo, cập nhật cho đại biểu, giảng viên về chủ trương, định hướng lớn của Đảng và Nhà nước; tình hình hợp tác quốc tế trong thời gian qua; đồng thời giới thiệu những văn bản pháp luật mới có tác động đến các cơ sở giáo dục.

Hội thảo cũng là diễn đàn để các trường, sở giáo dục và đào tạo, các đơn vị quản lý nhà nước trao đổi, giải đáp vướng mắc, chia sẻ kinh nghiệm trong hợp tác quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả triển khai. Sau hội thảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tập hợp báo cáo, ý kiến thảo luận để ban hành hướng dẫn cho năm học mới, gửi tới hai nhóm chính: các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng và các sở giáo dục và đào tạo địa phương.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc phát biểu tại hội nghị.

"Bộ Chính trị đang khuyến khích các trường đại học hàng đầu, có uy tín quốc tế mở phân hiệu tại Việt Nam. Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế không chỉ dừng lại ở việc liên kết với các cơ sở giáo dục nước ngoài, mà còn thể hiện ở sự chủ động của các trường trong nâng cao chất lượng, đổi mới chương trình đào tạo.

Hiện cả nước có khoảng 400 chương trình liên kết đào tạo quốc tế ở bậc đại học. Nhiều chương trình đạt kết quả tốt, song một số vẫn gặp khó khăn trong tuyển sinh. Đáng chú ý, các ngành kinh doanh, quản trị chiếm tỷ lệ lớn, trong khi nhu cầu nhân lực hiện nay tập trung nhiều hơn vào các lĩnh vực công nghệ, kỹ thuật và STEM.

Tôi đề nghị các trường đại học quan tâm điều chỉnh định hướng, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các ngành STEM để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước", Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho biết, hiện nay số lượng học sinh, sinh viên Việt Nam ra nước ngoài du học rất lớn và đa dạng, trong khi số sinh viên quốc tế đến Việt Nam học tập còn hạn chế. Ông nhấn mạnh, trong chiến lược hội nhập giáo dục, mục tiêu đặt ra là nâng tỷ lệ sinh viên quốc tế lên khoảng 20% tổng số sinh viên. Bộ khuyến khích các trường tiếp nhận sinh viên nước ngoài, đồng thời đảm bảo chất lượng đào tạo.

Đáng chú ý, sắp tới Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ cho phép du học sinh quốc tế vào Việt Nam không bị tính vào tổng chỉ tiêu tuyển sinh của trường. Điều này giúp các trường yên tâm tiếp nhận sinh viên mà không lo vượt chỉ tiêu. Hiện phần lớn du học sinh đến từ Lào, Campuchia, trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo mong muốn mở rộng thu hút sinh viên từ nhiều quốc gia khác.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng khuyến khích các trường cử giảng viên đi đào tạo ở nước ngoài, đặc biệt trong những lĩnh vực then chốt như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng nguyên tử. Việc nâng cao trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, học hàm giáo sư, phó giáo sư sẽ góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Hội nghị hội tụ hơn 800 đại biểu đến từ các cơ sở giáo dục, cơ quan quản lý trên cả nước.

"Trong 5 năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký hơn 100 thỏa thuận hợp tác quốc tế với các quốc gia, tổ chức quốc tế và tập đoàn công nghệ lớn. Cục Hợp tác Quốc tế sẽ cung cấp danh mục đầy đủ các thỏa thuận này cho các cơ sở giáo dục để triển khai hợp tác sâu rộng. Ký kết chỉ là khung, đơn vị thực hiện trực tiếp vẫn là các trường", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng cũng đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và kiểm tra công tác hội nhập quốc tế trong giáo dục, nhất là đối với các cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài. Địa phương và Sở Giáo dục và Đào tạo cần giám sát chặt chẽ việc dạy chương trình tích hợp, cũng như hoạt động của các trung tâm ngoại ngữ, trung tâm tư vấn du học nhằm đảm bảo quản lý hiệu quả.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong giáo dục phổ thông

Tại hội nghị, Phó Giáo sư,Tiến sĩ Nguyễn Thu Thủy - Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế đã trình bày báo cáo tổng quan về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Cục trưởng Thủy cho biết, trong thời gian qua, nhiều nghị quyết, quyết định, kế hoạch và văn bản quan trọng đã được ban hành, khẳng định hợp tác quốc tế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục.

Theo thống kê, chỉ trong ba năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký kết 47 văn bản hợp tác quốc tế, bao gồm 18 điều ước quốc tế và 29 thỏa thuận quốc tế ở cấp Bộ trở lên. Đây là những văn bản mở ra nhiều cơ hội hợp tác đặc biệt, góp phần thúc đẩy giáo dục và đào tạo Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng.

Hiện có 10 quốc gia, vùng lãnh thổ ký kết thỏa thuận nhiều nhất với các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam là: Australia, Đài Loan (Trung Quốc), Đức, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Indonesia, Nhật Bản, Pháp, Thái Lan và Trung Quốc.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã ký 8 văn bản công nhận tương đương văn bằng với các quốc gia và vùng lãnh thổ như Áo, Belarus, Nga, Trung Quốc, Ukraine… Những thỏa thuận này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao giá trị văn bằng, tạo thuận lợi cho lưu chuyển nhân lực và định hình sự hợp tác bền chặt hơn giữa Việt Nam và các nước.

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy - Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế báo cáo tại hội nghị.

"Hoạt động giao lưu học thuật quốc tế tại các trường đại học cũng ngày càng sôi động. Trung bình mỗi cơ sở giáo dục đại học tổ chức từ 5 đến 10 hội nghị, hội thảo quốc tế mỗi năm, thậm chí có những trường tổ chức tới 30 - 40 sự kiện trong năm. Điều này thể hiện rõ tầm vóc, sức lan tỏa và mức độ quốc tế hóa ngày càng cao của giáo dục đại học Việt Nam.

Tuy vậy, hội nhập quốc tế hiện chủ yếu tập trung ở bậc đại học, trong khi ở bậc phổ thông tiến trình này vẫn còn hạn chế và cần được đẩy mạnh. Với giáo dục nghề nghiệp, số liệu về các chương trình liên kết đào tạo vẫn chưa đầy đủ, cho thấy cần sự phối hợp và chia sẻ dữ liệu trách nhiệm hơn từ các cơ sở", bà Thủy khẳng định.

Về các chương trình liên kết đào tạo, tính đến 30/6/2025, có 423 chương trình liên kết đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học, 77 chương trình liên kết đào tạo tại 32 trường cao đẳng, 67 ngành đào tạo. Trong đó, Kinh tế - quản lý chiếm 51%; Khoa học kỹ thuật, công nghệ 19,8%; Khoa học Xã hội và Nhân văn 14,2%; Y Dược 5,7%; còn lại là các ngành khác.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, đội ngũ giảng viên, nhà khoa học, chuyên gia nước ngoài làm việc tại các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng. Về quốc tịch, giảng viên nước ngoài đến từ nhiều quốc gia, trong đó đứng đầu là Hàn Quốc (540 người), tiếp đến là Hoa Kỳ (537), Pháp (450), Nhật Bản (405), Indonesia (140), Thái Lan (183), Vương quốc Anh (177), Úc (206), Đài Loan – Trung Quốc (127) và Nga (186).

Xét theo cơ sở giáo dục, nhiều trường đại học tại Việt Nam đã thu hút số lượng lớn giảng viên, chuyên gia nước ngoài như: Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch (767 người); Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (1.162 người); Đại học Quốc gia Hà Nội (491 người); RMIT Việt Nam (310 người); Đại học Huế (351 người); Trường Đại học Thương mại (118 người).

Ông Phạm Hồng Trung - Phó Trưởng phòng, Phòng Chính sách Việc làm, Cục Việc làm - Bộ Nội vụ báo cáo tại hội nghị.

Bà Nông Thị Hồng Hạnh - Chuyên viên cao cấp, Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại, Bộ Tài chính chia sẻ về các chính sách liên quan.

Về chương trình liên kết, số lượng lớn vẫn tập trung ở khối ngành kinh tế, quản lý, trong khi các ngành khoa học kỹ thuật và STEM dù đã có sự gia tăng nhưng vẫn chiếm tỷ trọng khiêm tốn. Trong bối cảnh nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ ngày càng lớn, các trường cần chú trọng dịch chuyển và mở rộng liên kết đào tạo ở những ngành này.

Ở chiều ngược lại, về hoạt động đưa giảng viên ra nước ngoài học tập, tính đến tháng 8/2025, đã có hơn 200 giảng viên được cử đi theo Đề án 89, với cơ cấu ngành nghề khá đa dạng. Tuy nhiên, con số này vẫn còn hạn chế so với tiềm năng và nhu cầu thực tế của giáo dục đại học Việt Nam.

Đối với du học sinh quốc tế, báo cáo cho thấy số lượng sinh viên theo học dài hạn tại Việt Nam hiện cao hơn so với số lượng theo học ngắn hạn. Trong khi đó, các chương trình ngắn hạn thường dễ thu hút, có khả năng mở rộng nhanh và góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế giáo dục Việt Nam. Theo bà Thủy, cần sớm có một chiến lược cụ thể để gia tăng sự hiện diện của sinh viên quốc tế ngắn hạn, coi đây là một kênh quan trọng trong tiến trình hội nhập giáo dục.

Về phương hướng và nhiệm vụ trong thời gian tới, bà Nguyễn Thu Thủy nhấn mạnh, nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế là nền tảng để xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường. Hội nhập quốc tế phải gắn liền với tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy chuyển đổi số, đồng thời không chỉ dừng lại ở lĩnh vực kinh tế mà còn mở rộng sang chính trị, quốc phòng, an ninh để góp phần giữ vững môi trường hòa bình và ổn định phát triển.

Bên cạnh đó, hội nhập quốc tế cũng cần được thúc đẩy ở các lĩnh vực văn hóa, xã hội, du lịch, giáo dục - đào tạo, y tế và nhiều lĩnh vực khác. Việc nâng cao năng lực thực thi các cam kết và thỏa thuận quốc tế, tăng cường kiểm tra, giám sát, cũng như cải thiện hiệu lực chỉ đạo, điều phối giữa các bộ, ngành và địa phương được coi là giải pháp then chốt để đảm bảo sự phối hợp đồng bộ.

Một trong những mục tiêu quan trọng là triển khai Đề án về hội nhập quốc tế trong giáo dục và đào tạo theo Quyết định số 1600 của Thủ tướng Chính phủ. Đây được xem là bước đi trọng tâm nhằm thúc đẩy quá trình hội nhập giáo dục sâu rộng, thực chất và hiệu quả.

Song song đó, để bảo đảm và nâng cao chất lượng giáo dục, Việt Nam cần tích cực tham gia các chương trình đánh giá, xếp hạng quốc tế đối với cả giáo dục phổ thông và đại học. Các cơ sở giáo dục cần được khuyến khích tham gia kiểm định quốc tế, đồng thời tạo điều kiện để các tổ chức kiểm định uy tín nước ngoài hoạt động tại Việt Nam. Việc hợp tác xây dựng và phát triển các trường đại học hợp tác song phương giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ các nước cũng là hướng đi quan trọng để nâng cao vị thế giáo dục đại học Việt Nam.

Ngoài ra, nâng cao năng lực đội ngũ và nhận thức về hội nhập quốc tế cũng là nhiệm vụ then chốt. Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện tiêu chuẩn giáo viên, chương trình, giáo trình và tiêu chuẩn kiểm định chất lượng để phù hợp hơn với chuẩn khu vực và quốc tế. Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng định kỳ cho đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế cần được triển khai mạnh mẽ hơn, nhằm nâng cao kỹ năng và năng lực thực thi. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về hội nhập quốc tế cũng cần được chú trọng, để tạo sự đồng thuận và quyết tâm cao trong toàn ngành giáo dục.

Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế Nguyễn Thu Thủy khẳng định, với những kết quả đã đạt được và phương hướng, giải pháp rõ ràng trong thời gian tới, hợp tác quốc tế trong giáo dục và đào tạo sẽ tiếp tục phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường vị thế quốc gia và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.

Hội nghị tập huấn công tác hợp tác quốc tế và thông tin đối ngoại trong giáo dục và đào tạo cũng dành thời gian cung cấp thông tin về các quy định, thủ tục liên quan đến việc miễn giấy phép lao động, tiếp nhận chuyên gia, người nước ngoài đến học tập và làm việc tại các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Bên cạnh đó, hội nghị còn cập nhật các quy định về tiếp nhận dự án phi chính phủ, dự án ODA trong lĩnh vực giáo dục.

Ngọc Huyền