Giáo sư Bùi Minh Phong: Toán học là tình yêu đích thực

“Tôi cảm thấy hãnh diện là người Việt Nam khi được nhận sự vinh danh này, một phần nhỏ đóng góp vào vị thế của người Việt Nam trên đất nước Hungary”, Giáo sư Bùi Minh Phong chia sẻ niềm xúc động khi được nhận Huân chương Chữ thập Hiệp sỹ, phần thưởng cao quý của Nhà nước Hungary dành cho ông.

Bà Vitályos Eszter, Quốc Vụ khanh Bộ trưởng Bộ Văn hóa và Đổi mới trao huân chương cho Giáo sư Bùi Minh Phong. Ảnh: NVCC.

Hãnh diện vì là người Việt Nam

Trò chuyện với PV Tri thức và Cuộc sống, Giáo sư Bùi Minh Phong cho biết, quy trình được nhận Huân chương nhà nước Hungary tặng gồm nhiều bước. Đầu tiên, trường hoặc cơ quan công tác đề nghị với Chính phủ xem xét và phê duyệt huân chương cho người của mình. Vì số lượng huân chương có xác định số lượng từng mức nên Chính phủ phải cân nhắc, xem xét và duyệt. Sau khi danh sách đã duyệt, Thủ tướng Orbán Viktor mới trình Chủ tịch nước Novák Katalin ký.

Huân chương Chữ thập Hiệp sỹ. Ảnh: NVCC.

Mặc dù biết trường ĐHTH Eotvos Loránd (ĐHTH ELTE) có đề nghị ông trong danh sách nhận huân chương năm 2023, nhưng để lọt vào danh sách của Thủ Tướng duyệt là giai đoạn chờ đợi và hồi hộp với ông.

“Vì vậy khi được báo ngày nhận huân chương tôi rất phấn khởi và cảm thấy tự hào vì sự đóng góp của bản thân trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học trên nước bạn đã được ghi nhận. Tôi cũng cảm thấy hãnh diện là người Việt Nam khi được nhận sự vinh danh này, một phần nhỏ đóng góp vào vị thế của người Việt Nam trên đất nước Hungary”, Giáo sư Bùi Minh Phong chia sẻ.

Niềm vui của Giáo sư Bùi Minh Phong khi được nhận Huân chương Chữ thập Hiệp sỹ cao quý. Ảnh: NVCC.

Đặc biệt, niềm vui này còn như được nhân lên gấp đôi với GS Bùi Minh Phong khi ngày 08/09/2023 sắp tới, Hiệu trưởng Trường ĐHTH ELTE sẽ chính thức trao cho ông danh hiệu Giáo sư danh dự.

Giáo sư Bùi Minh Phong cho biết, từ tháng 2/2023 khi tròn 70 tuổi, ông đã nghỉ hưu. Ở Hungary, khi giáo sư tròn 70 về hưu thì tùy vào đóng góp của mỗi người, trường có thể phong cho giáo sư về hưu danh hiệu giáo sư danh dự hay không (Emeritus Professor). “Do vậy niềm vui này đầy đặn và ý nghĩa hơn”, Giáo sư Bùi Minh Phong nói.

Một tình yêu đích thực không thay đổi

Giáo sư Bùi Minh Phong chia sẻ, ông sinh tại một vùng quê nghèo ở Hương Thủy (Hương Khê, Hà Tĩnh). Thủa đi học cấp 1 và 2 (lớp 1 tới lớp 7), trong hoàn cảnh chiến tranh phá hoại, ông và các bạn chỉ có sách giáo khoa là tài liệu gần như duy nhất. Muốn có thêm một bài toán hay cũng rất khó, phải chờ thầy dạy Toán đi họp trên huyện về mới có được các đề sưu tầm từ các thầy cô giáo khác.

Thế nhưng, trong hoàn cảnh thiếu thốn đó, năm nào ông cũng đi thi học sinh giỏi và thường đạt giải Nhất của huyện. Năm 1968, ông tham gia thi học sinh giỏi miền Bắc và sau đó thi vào lớp chuyên Toán của Bộ giáo dục, trúng tuyển và theo học khóa 3 lớp chuyên Toán ĐHSP Vinh.

Chính môi trường này và sự tận tâm giảng dạy của các thầy cô đã làm cho cậu học trò Bùi Minh Phong ngày càng đam mê hơn môn Toán.

“Thực chất quá trình tôi đến với Toán học và chọn Toán làm nghề của mình có thể ví như một quá trình tự nhiên, phát triển theo năm tháng và tạo thành niềm đam mê mà mình thấy Toán học đúng là mục tiêu phải theo đuổi, là một tình yêu đích thực không thể thay đổi”, Giáo sư Bùi Minh Phong chia sẻ.

Giáo sư Bùi Minh Phong năm 1976 khi tốt nghiệp đại học.

GS Bùi Minh Phong cho hay, Hungary là một cường quốc Toán học. Tuy dân số chỉ gần 10 triệu người, nhưng tất cả các chuyên ngành Toán học, lĩnh vực nào Hungary cũng có người xuất sắc với những tên tuổi nhà Toán học như Pólya György, Neumann János, Erdős Pál, Szőkefalvi-Nagy Béla, Turán Pál, Rényi Alfréd, Lovács László...

Khi sang Hungary du học ở Trường sư phạm Eger, với sức học của học sinh chuyên Toán, và sự hỗ trợ của các thầy cô, sinh viên Việt Nam luôn dẫn đầu các cuộc thi học sinh giỏi Toán giữa các trường sư phạm toàn Hungary. Bản thân ông đã 3 lần đạt giải Nhất.

Từ năm thứ 2 ông đã tham gia nghiên cứu khoa học và tham gia báo cáo các kết quả mình đạt được trong các hội nghị Toán học sinh viên toàn Hungary. Năm 1976 ông được nhận giải thưởng Rényi Kató của Hội Toán Học Hungary trao cho các sinh viên có thành tích trong nghiên cứu khoa học.

Sau khi tốt nghiệp đại học về nước, từ năm 1976-1978, ông tham gia khóa đào tạo sau đại học tại Đại học Sư phạm Hà Nội. Tốt nghiệp loại xuất sắc, ông được cử vào giảng dạy tại Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.

Năm 1985, ông trở lại Hungary thực tập khoa học và bảo vệ thành công luận văn Tiến sỹ loại xuất sắc năm 1986. Được nước bạn đề nghị, ông đã ở lại nghiên cứu và làm việc tại Đại học Tổng hợp Budapest. Ông có học hàm Phó Giáo sư năm 1992, bảo vệ xuất sắc luận văn Doctor Habil năm 2013 và được Tổng thống Áder János phong hàm Giáo sư năm 2016.

Ngoài giảng dạy, ông đã có hơn 120 công trình nghiên cứu, nhiều trong số đó được đăng tải trên các tạp chí Toán học uy tín. Ông cũng luôn tâm huyết với sự phát triển của Toán học quê hương. Nhiều lần ông về nước giảng dạy và dẫn đầu nhiều đoàn các nhà Toán học Hungary về làm việc với các trường, viện của Việt Nam.

Không cần tranh cãi vai trò của học Toán

Giáo sư Bùi Minh Phong cho hay, thời niên thiếu của ông đầy khó khăn, vất vả, vậy mà đã có rất nhiều đêm ông thức hết đêm để suy nghĩ về lời giải của một bài toán khó. Sau này, ông cũng vẫn giữ được niềm đam mê đó.

Có một kỷ niệm mà ông nhớ mãi, đó là năm 1985 khi ngồi trên tàu hỏa từ Eger về Budapest, ông đã nghĩ trong đầu được lời giải một giả thiết của nhà Toán học Balan về các số giả nguyên tố, vấn đề mà khi ngồi trong phòng làm việc yên tĩnh và nghiêm túc ông lại không giải được.

Giáo sư Bùi Minh Phong và người bạn đời Nguyễn Thị Phương Mai - hậu phương vững chắc cho những thành công của ông. Ảnh: NVCC.

“Làm gì cũng vậy, tôi nghĩ rằng muốn có kết quả cao thì ngoài năng lực ra phải có đam mê và ý chí. Nhiều khi gặp một vấn đề khó trong nghiên cứu nếu không có sự đam mê và ý chí thì khó đi tới kết quả mong muốn”, Giáo sư Bùi Minh Phong chia sẻ.

Gần cả cuộc đời dành trọn cho niềm đam mê với Toán học, đồng thời cũng là một người thầy, giáo sư Bùi Minh Phong khẳng định, một điều không cần tranh cãi là vai trò của việc học Toán hết sức cần thiết và quan trọng cho học sinh và sinh viên.

Vì qua học Toán các học sinh mới tập được thói quen tư duy, tập trung trong suy nghĩ, cải thiện các lập luận logic, các vấn đề đặt ra được cân nhắc, biện luận và giải quyết có hiệu quả.

“Trong thời đại như bây giờ, mọi kiến thức của nhân loại nhanh chóng được tìm thấy qua mạng nên đã đặt ra vấn đề có cần thiết bắt học sinh cũng như sinh viên nhớ hết những kiến thức cơ bản trong đầu hay không? Thực tế, khoa Toán Tin Trường ĐHTH ELTE yêu cầu về kiến thức vẫn không thay đổi, vẫn đòi hỏi sinh viên học và nhớ kiến thức các môn Toán và thi học kỳ bao gồm cả thi viết và thi vấn đáp để đánh giá khả năng của sinh viên mà cho điểm”, Giáo sư Bùi Minh Phong cho hay.

Mời quý độc giả xem video: Chàng trai “vàng” Toán học Ngô Quý Đăng, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội) chia sẻ về niềm đam mê với Toán học. Video do PV Tri thức và Cuộc sống thực hiện.

Mai Loan