Giao tranh ở Ukraine vẫn là mối đe dọa chính đối với an toàn hạt nhân

Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi đến dự cuộc họp thường kỳ tại trụ sở IAEA ở Vienna, Áo, ngày 19 -11. Ảnh: Iran International

"Ngày nay, rủi ro lớn nhất đối với an toàn hạt nhân vẫn là cuộc xung đột ở Ukraine. Việc tai nạn chưa xảy ra không có nghĩa là nó không thể xảy ra. Trên thực tế, rủi ro đang gia tăng khi xung đột quân sự leo thang", ông Rafael Grossi nói.

Người đứng đầu IAEA cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm ra giải pháp lâu dài cho quá trình làm mát nước sử dụng tại nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye (ZNPP). "Điều tối quan trọng là phải ngăn ngừa tai nạn hạt nhân tại ZNPP. Ngay cả khi cả sáu lò phản ứng vẫn đang trong tình trạng đóng cửa lạnh, vẫn cần phải tìm ra giải pháp lâu dài hơn cho việc làm mát nước tại ZNPP", ông Grossi lưu ý.

Trong một diễn biến khác ngày 19-11, tại phiên họp của Hội đồng Thống đốc IAEA, Tổng giám đốc Grossi nêu rõ cơ quan này cần được tiếp cận khẩn cấp kho uranium làm giàu thấp và làm giàu cao của Iran, đã không được kiểm tra trong năm tháng qua.

Theo IAEA, cơ quan này cần thêm sự hợp tác từ Iran để khôi phục toàn bộ hoạt động thanh tra tại các địa điểm bị tấn công trong cuộc không kích hồi tháng 6, đồng thời cảnh báo rằng việc xác minh kho uranium đã làm giàu "bị quá hạn từ lâu".

Thường xuyên liên lạc với các quan chức Iran sau thỏa thuận tại Cairo, Ai Cập vào tháng 9, nhằm thiết lập các thủ tục kiểm tra sau các cuộc tấn công, nhưng Tổng giám đốc IAEA cho rằng "cần có sự tham gia mang tính xây dựng hơn nữa" để thực hiện đầy đủ thỏa thuận.

Những nhận xét này được đưa ra khi Mỹ và ba đồng minh châu Âu đã đệ trình một dự thảo nghị quyết yêu cầu Iran nhanh chóng khôi phục hợp tác và cung cấp báo cáo toàn diện về vật liệu hạt nhân.

Các nhà ngoại giao cho biết nghị quyết này dự kiến sẽ được thông qua tại cuộc họp hội đồng vào cuối tuần này- kêu gọi Iran cấp cho IAEA “mọi quyền tiếp cận cần thiết” và thực hiện đầy đủ Nghị định thư bổ sung mà không chậm trễ.

Tuy nhiên, Tehran cảnh báo một nghị quyết như vậy có thể làm suy yếu thỏa thuận đạt được với IAEA vào tháng 9.

Theo một báo cáo mật của IAEA, Iran vẫn chưa cho phép thanh tra viên đến thăm các cơ sở bị hư hại trong cuộc không kích của Israel và Mỹ vào tháng 6.

Báo cáo cho biết cơ quan này không thể xác minh được kho dự trữ uranium làm giàu của Iran kể từ các cuộc tấn công, khi các thanh tra viên lần cuối xác nhận có khoảng 440 kg uranium làm giàu tới độ tinh khiết 60%.

Hội đồng IAEA sẽ tiếp tục thảo luận trong tuần này khi các các nước phương Tây tìm cách gây sức ép buộc Tehran phải tuân thủ đầy đủ, trong khi Iran lập luận rằng các lệnh trừng phạt và lo ngại về an ninh cũng phải được giải quyết. Đầu tuần này, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi cho biết động thái của phương Tây sẽ làm tổn hại đến thỏa thuận, trong khi các quan chức Iran đã liên kết việc tiếp cận bị đình trệ với việc áp đặt lại lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc vào cuối tháng 9 theo cơ chế phục hồi.

Theo Iran International, TASS

Kim Phượng