Giật mình nguyên nhân khiến đế chế Hittite hùng mạnh sụp đổ

Sự sụp đổ của Đế chế Hittite vào Hậu kỳ Đồ đồng được cho là do nhiều yếu tố khác nhau, từ chiến tranh các lãnh thổ khác đến xung đột nội bộ. Giờ đây, các nhà khoa học đã sử dụng hồ sơ vòng cây và đồng vị để xác định thủ phạm có nhiều khả năng là ba năm hạn hán nghiêm trọng liên tiếp.

Đế chế Hittite nổi lên vào khoảng năm 1650 TCN ở vùng trung tâm bán khô hạn Anatolia, một khu vực bao gồm phần lớn Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại.

Trong 5 thế kỷ tiếp theo, người Hittite là một trong những cường quốc lớn trong thế giới cổ đại, nhưng vào khoảng năm 1200 TCN, thủ đô Hattusa đã bị bỏ hoang và đế chế này đã không còn nữa.

Các nhà khoa học kết hợp các phòng thí nghiệm để xem xét kỹ lưỡng các mẫu từ Midas Mound Tumulus tại Gordion, một cấu trúc nhân tạo cao 53m nằm ở phía tây Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ. Gò chứa một cấu trúc bằng gỗ được cho là nơi chôn cất một người họ hàng của Vua Midas, có thể là cha của ông.

Nhưng điều quan trọng không kém là những cây bách xù - mọc chậm và sống hàng thế kỷ, thậm chí cả thiên niên kỷ - đã được sử dụng để xây dựng cấu trúc và chứa đựng một bản ghi cổ khí hậu ẩn giấu của khu vực.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét các mô hình phát triển của vòng cây, với các vòng hẹp bất thường có khả năng biểu thị điều kiện khô hạn, kết hợp với những thay đổi về tỷ lệ carbon-12 so với carbon-13 được ghi lại ở các vòng, điều này cho thấy phản ứng của cây đối với độ ẩm.

Phân tích của họ tìm thấy sự thay đổi chung sang các điều kiện khô hạn từ cuối thế kỷ 13 đến thế kỷ 12 TCN, và họ xác định một giai đoạn khô hạn nghiêm trọng liên tục kéo dài đến khoảng 1198-1196 TCN, cộng hoặc trừ ba năm, phù hợp với mốc thời gian biến mất của người Hittite.

Ba năm hạn hán liên tiếp, hàng trăm nghìn người, bao gồm cả đội quân khổng lồ Hittite, sẽ phải đối mặt với nạn đói, thậm chí chết đói. Cơ sở thuế sẽ sụp đổ, cũng như chính phủ. Những người sống sót sẽ buộc phải di cư, một ví dụ ban đầu về sự bất bình đẳng của biến đổi khí hậu.

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng các sự kiện khí hậu khắc nghiệt có thể không phải là lý do duy nhất dẫn đến sự sụp đổ của Đế chế Hittite, và không phải tất cả vùng Cận Đông cổ đại đều phải chịu khủng hoảng vào thời điểm đó. Nhưng đợt hạn hán kéo dài đặc biệt này có thể là một điểm bùng phát, ít nhất là đối với người Hittite.

Phát hiện đó có liên quan đặc biệt đến ngày nay, khi dân số toàn cầu đang tính đến biến đổi khí hậu thảm khốc và một hành tinh nóng lên.

Lê Trang (theo The Guardian)