Giới khoa học tìm ra bí ẩn lớn nhất về những bức tượng Moai 'biết đi' trên Đảo Phục Sinh

Trong nhiều thế kỷ, câu hỏi làm thế nào người Rapa Nui cổ đại có thể di chuyển những bức tượng Moai khổng lồ đi khắp Đảo Phục Sinh vẫn là một bí ẩn hóc búa. Giờ đây, một giả thuyết "Moai biết đi" có thể chấm dứt mọi cuộc tranh luận kéo dài. Một nhóm các nhà nhân chủng học tin rằng cuối cùng họ đã tìm ra câu trả lời, thông qua các thí nghiệm vật lý có phần kỳ lạ, thách thức mọi hiểu biết trước đây.

Các nhà nghiên cứu đã xác nhận thông qua mô hình 3D và các thí nghiệm thực địa rằng người Rapa Nui cổ đại đã "đi bộ" trên các bức tượng Moai mang tính biểu tượng.

Trong một bài báo đăng trên tạp chí Journal of Archaeological Science, hai nhà nhân chủng học Carl Lipo và Terry Hunt đã phân tích 962 bức tượng Moai. Họ đã tạo ra các mô hình 3D chi tiết, có độ phân giải cao để điều tra thiết kế của chúng và cách chúng có thể được vận chuyển.

Từ các mô hình này, họ đã thiết kế một thí nghiệm thực địa táo bạo để kiểm tra xem liệu một bức tượng moai có thể "đi bộ" từ mỏ đá đến bệ thờ hay không.

Kết quả thật đáng kinh ngạc khi họ phát hiện ra rằng chỉ bằng cách sử dụng dây thừng, một nhóm 18 người có thể "dụ" một bản sao Moai nặng 4,35 tấn "đi bộ" (bằng cách lắc lư theo chuyển động zig-zag) được quãng đường 100 mét (330 feet) chỉ trong 40 phút.

Mô hình 3D của Moai dùng để xác định cách giúp chúng có thể được "đi bộ" trên khắp Rapa Nui.

Buổi trình diễn này đã mạnh mẽ bác bỏ các giả thuyết trước đây cho rằng người Rapa Nui phải dùng đến các thiết bị vận chuyển bằng gỗ phức tạp, hoặc thậm chí là những giả thuyết hoang đường về sự can thiệp của người ngoài hành tinh.

"Mọi người đã thêu dệt đủ loại câu chuyện", Carl Lipo, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết. "Nhưng họ không bao giờ đánh giá bằng chứng để chứng minh... bạn có thể tìm hiểu về quá khứ và giải thích những ghi nhận mà bạn thấy theo những cách hoàn toàn khoa học".

Khi tạo mô hình 3D, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra các đặc điểm thiết kế "thiên tài" giúp các bức tượng có thể di chuyển. Cụ thể, các bức tượng có phần đế rộng hình chữ D và thân hình luôn có độ nghiêng về phía trước (một phần là do chiếc mũi lớn đặc trưng). Nhóm nghiên cứu kết luận rằng chuyển động "thẳng đứng và lắc lư" là cách dễ dàng nhất để khiến các bức tượng "bước đi".

Những con đường cổ trên đảo Rapa Nui cũng củng cố giả thuyết này. Các con đường rộng khoảng 4,5 mét, có mặt cắt ngang hình lòng chảo (lõm). Chúng dường như được thiết kế có chủ đích để giúp giữ các bức tượng moai ổn định trong suốt "cuộc đi bộ".

Sơ đồ minh họa kỹ thuật "đi bộ" khi các bức tượng Moai được di chuyển dọc theo những con đường đã chuẩn bị bằng cách kéo dây thừng xen kẽ theo chiều ngang trong khi vẫn duy trì độ nghiêng về phía trước từ 5-15 độ.

Đáng kinh ngạc hơn, bằng chứng khảo cổ cho thấy chính các bức tượng Moai khi di chuyển đã tự san ủi và tạo ra các con đường. Các vết lồi lõm do một bức tượng tạo ra đã trở thành đường ray cho các bức tượng sau này đi theo. "Đặc điểm kỹ thuật này biến chuyển động vốn không thể đoán trước... thành một quá trình tiến lên có kiểm soát", bài báo lưu ý.

“Về mặt vật lý, điều này hoàn toàn hợp lý”, Lipo nói. “Mỗi khi họ di chuyển một bức tượng, có vẻ như họ cũng đang tạo ra một con đường”.

Cuộc tranh luận về cách di chuyển Moai luôn diễn ra rất gay gắt. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu lập luận rằng giả thuyết "Moai biết đi" của họ hoàn toàn phù hợp với các truyền thuyết và bài hát truyền miệng của chính người Rapa Nui, vốn luôn mô tả các bức tượng "đang đi bộ" từ mỏ đá.

Nếu giả thuyết mới là chính xác, nó phản ánh đúng những gì mà các kỹ sư cổ đại đã hát. "Điều đó cho thấy người Rapa Nui vô cùng thông minh. Họ đã tìm ra cách này", Lipo kết luận. "Nó thực sự tôn vinh những con người đó... và chúng ta có rất nhiều điều để học hỏi từ họ".

Bạch Ngân - Gizmodo