Giữ gìn văn hóa, trao truyền cho thế hệ trẻ

Thanh niên người M’nông tham gia phục dựng Lễ cúng bến nước truyền thống

Về miền ký ức

Vừa trở về từ Lễ hội Cồng chiêng Đông Nam Á, chị Bon Jrang Ka Sinh (thôn Liêng Trang 1) vẫn tràn đầy tự hào sau cơ hội đứng trên sân khấu lớn trước hàng ngàn khán giả, một trải nghiệm mà chị trước đây chưa từng hình dung. Chia sẻ về cảm xúc, chị Ka Sinh nói: “Mình cảm thấy vô cùng nhỏ bé nhưng càng quyết tâm đóng góp cho cộng đồng. Có dịp trải nghiệm mới thấy kho tàng văn hóa truyền thống của dân tộc còn vô vàn, mình chỉ mới nắm bắt được phần nào, vẫn cần tiếp tục học hỏi thêm”.

Từ niềm yêu thích múa xoang, chị Ka Sinh trở thành người dàn dựng các bài múa của thôn. Khi nhận thấy các bạn trẻ dần mất hứng thú với điệu xoang truyền thống, chị đã kêu gọi và thành lập nhóm múa. Bên cạnh việc tìm đến người lớn để tìm hiểu ý nghĩa từng bài múa, chị còn sáng tạo thêm các động tác gần gũi với đời sống thường ngày. Hiện nay, Đội cồng chiêng và múa xoang thôn Liêng Trang 1 có 30 thành viên, duy trì tập luyện và biểu diễn trong những dịp quan trọng.

Cũng như chị Ka Sinh, cô giáo trẻ Jrang Cil Cao Trang vẫn nhớ rõ những ngày thơ bé theo cha và già làng đi khắp nương rẫy trong lễ cầu mùa. Khi trưởng thành, cơ hội đó không còn, nhưng khi cùng cha là ông Cil Nếu tập luyện và tham gia phục dựng 2 nghi lễ quan trọng của người M’nông - Lễ cầu mùa và Lễ cúng bến nước, lúc ấy Cao Trang mới thực sự được tiếp cận và hiểu sâu về trình tự, ý nghĩa của các nghi lễ. Với bản thân, cô đã trải qua 2 nghi lễ quan trọng là Lễ cưới theo phong tục truyền thống và Lễ báo hiếu cha mẹ hai bên, từ đó nhận thấy vẻ đẹp trong các nghi lễ và nỗ lực duy trì những nét đẹp phù hợp với đời sống gia đình.

“Mình rất vui khi được trực tiếp tham gia phục dựng lễ hội, bởi đây là cơ hội hiếm có để người trẻ như mình tiếp cận những nghi lễ đang dần mai một. Lớp người đi trước ngày càng già đi, nếu thế hệ trẻ không tiếp cận, sợ rằng những giá trị này sẽ mai một hoàn toàn”, Cao Trang chia sẻ.

Tạo dựng sản phẩm du lịch

Theo ông Nguyễn Văn Quang - Phó Chủ tịch UBND xã Đam Rông 4, với hơn 93% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là M’nông, K’ho. Thời gian qua, trên địa bàn xã Đam Rông 4 đã tiến hành sưu tầm, phục dựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống liên quan đến lễ hội, sinh hoạt cộng đồng, ẩm thực và bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc. Ngoài những người lớn tuổi thì có sự tham gia của nhiều bạn trẻ biết đánh cồng chiêng, múa xoang...

Trực tiếp tham gia chuẩn bị và đảm nhận vai trò già làng, ông Cil Nếu cho biết, đây cũng là dịp để chính ông ôn lại ý nghĩa của các nghi lễ mà bản thân được chứng kiến từ xưa. Theo ông, ngoài những phong tục gắn liền với sinh hoạt gia đình, cộng đồng thì người M’nông ở Đam Rông 4 hiện vẫn còn giữ được nhiều nghi lễ truyền thống, đặc biệt là những nghi lễ gắn liền với tập quán sản xuất nông nghiệp như trồng lúa. Tất cả những nghi lễ ấy không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là lời của cha ông dạy con cháu phải biết quý trọng mùa màng, nguồn nước, biết giữ rừng, giữ môi trường sinh thái, giữ lấy mạch sống của buôn làng mình.

Ông Nguyễn Văn Quang cho biết, việc khôi phục các nghi lễ, lễ hội truyền thống không chỉ đơn thuần là thực hiện xong rồi bỏ qua, mà toàn bộ quá trình phục dựng đều được ghi chép và số hóa. Địa phương xác định việc tái hiện này không chỉ nhằm bảo tồn di sản văn hóa mà còn hướng tới xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng. Đồng thời, xã có định hướng bố trí nguồn kinh phí nhất định để người dân tổ chức hàng năm, phù hợp với điều kiện và đời sống tại địa phương. Nhờ đó, người dân trực tiếp tham gia hình thành các sản phẩm du lịch văn hóa, phục vụ du khách, đồng thời góp phần phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Hồng Thắm .