Giữ 'hồn chèo' giữa thời hiện đại

Công diễn vở chèo “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” tại Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2025 ở Bắc Ninh.

Tại Đoàn Nghệ thuật các dân tộc tỉnh Thái Nguyên, mỗi buổi tập Chèo đều như một cuộc “hồi sinh” của hồn dân tộc. Nghệ sĩ Ưu tú Hà Bắc, Trưởng Phòng Chèo, chia sẻ: Chèo là di sản của cha ông, là hồn cốt của dân tộc. Nhưng nếu chỉ bảo tồn mà không đổi mới, nó sẽ dần xa rời công chúng. Hội nhập, với chúng tôi, là làm mới để khán giả trẻ vẫn nhận ra “hồn chèo” trong từng làn điệu.

Mới đây nhất, vở diễn “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” - tác phẩm được dàn dựng công phu để tham dự Liên hoan Chèo toàn quốc năm 2025, đã giành được nhiều kết quả với 1 giải Xuất sắc về đề tài lịch sử do Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao tặng, 2 Huy chương Vàng cá nhân, 5 Huy chương Bạc cá nhân. Thành tích này không chỉ khẳng định chất lượng nghệ thuật và tinh thần sáng tạo bền bỉ của các nghệ sĩ Thái Nguyên, mà còn góp phần lan tỏa giá trị của nghệ thuật truyền thống tới công chúng trong thời kỳ mới.

Ngay sau buổi công diễn, toàn bộ vở chèo “Nam Việt Đế - Vạn mùa Xuân” đã được đăng tải đầy đủ lên Youtube phục vụ công chúng. Hiện nay, Đoàn Nghệ thuật các dân tộc tỉnh chỉ còn khoảng 15 nghệ sĩ Chèo thường xuyên biểu diễn, nhưng không vì thế mà hoạt động gián đoạn. Họ vẫn rong ruổi đến vùng sâu, đến các trường học để đem nghệ thuật dân gian đến với người dân.

Một buổi tập Chèo không thể thiếu tiếng trống con, trống cái, tiếng đàn Nguyệt, đàn Nhị, đàn Bầu và sáo ngân vang. Tuy nhiên, cùng với hội nhập, các nhạc công nay đã sử dụng thêm đàn Tam thập lục, tiêu, thậm chí cả nhạc cụ điện tử để tạo sắc màu mới cho âm nhạc.

Nghệ sĩ trẻ Dương Lan cho biết: Chúng em học phối âm với các nhạc cụ hiện đại để khán giả cảm thấy gần gũi hơn. Có thể thay đổi hình thức, nhưng tinh thần chèo vẫn là gốc. Không chỉ đổi mới về âm nhạc và dàn dựng, Chèo Thái Nguyên còn đang bước vào “sân khấu số”. Nhiều vở diễn được ghi hình, phát trên Youtube, TikTok, Facebook… thu hút hàng nghìn lượt xem.

Tuy đã có bước chuyển đáng ghi nhận, Chèo Thái Nguyên vẫn đối diện nhiều khó khăn. Khán giả trẻ ít, kinh phí đầu tư còn hạn chế, đội ngũ nghệ sĩ đang thu hẹp dần.

NSƯT Hà Bắc thẳng thắn chia sẻ: Chúng tôi chỉ còn khoảng 15 người. Mỗi đêm diễn là một lần thử thách. Nhưng nếu bỏ cuộc, Chèo sẽ mất chỗ đứng trong đời sống. Vì vậy, ai cũng coi giữ Chèo là trách nhiệm chứ không chỉ là nghề. Bên cạnh nỗ lực của nghệ sĩ, Chèo Thái Nguyên cũng cần sự hỗ trợ từ các cấp, từ việc đưa Chèo vào trường học, mở lớp đào tạo trẻ, đến xây dựng không gian biểu diễn cố định để khán giả dễ tiếp cận.

Hội nhập không có nghĩa là đánh mất bản sắc, mà là mang bản sắc ấy bước ra thế giới. Với nghệ sĩ Chèo, đó là hành trình bền bỉ giữa truyền thống và hiện đại, giữa dân gian và công nghệ. Từ tiếng trống giữa sân đình đến âm vang trên nền tảng số, Chèo Thái Nguyên đang từng bước khẳng định sức sống mới.

Lệ Thủy