Độc đáo lễ hội cúng trăng, đút cốm dẹp của người Khmer

Vào ngày rằm tháng 10 âm lịch hằng năm, đồng bào Khmer ở tỉnh Vĩnh Long tổ chức Lễ hội Ok Om Bok, hay còn gọi là Lễ cúng trăng. Dưới ánh trăng ngày rằm soi tỏ, các ngôi chùa Khmer mang một vẻ đẹp huyền bí. Ảnh: Hoàng Lân

Lễ hội Ok Om Bok không chỉ là ngày hội của đồng bào Khmer mà còn là biểu tượng giao thoa văn hóa của vùng đất phương Nam. Lễ hội có các nghi thức: cúng trăng, đút cốm dẹp, thả đèn nước, cùng các trò chơi dân gian như đua ghe ngo... Ảnh: Hoàng Lân

Theo đó, nghi thức quan trọng và độc đáo nhất của lễ hội là nghi thức cúng trăng, đút cốm dẹp, thể hiện niềm mong ước của người dân về mùa màng bội thu, cuộc sống no đủ, hạnh phúc. Nghi thức cúng trăng thường được tổ chức trong các ngôi chùa Khmer hoặc tại vườn nhà. Ảnh: Việt Cường.

Vào ngày 4-11 (tức rằm tháng 10) vừa qua, tại một số gia đình trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long đã tổ chức nghi lễ cúng trăng tại vườn nhà. Vật cúng trăng gồm hai cây trụ làm cổng, dựng trước bàn cúng, tượng trưng cho “vành đai vũ trụ”; chiếc bàn tượng trưng cho “Trái Đất”; hai cây mía tượng trưng cho “sự sinh sôi, nảy nở”; ba cây nến cắm trên cổng tượng trưng cho ba mùa trong năm “nắng, mát, mưa”; bảy trái cau hình con ong bầu tượng trưng cho “bảy ngày trong tuần”, cùng trái cây và bánh kẹo.Ảnh: Hoàng Lân

Trong nghi thức cúng, cốm dẹp là lễ vật bắt buộc. Ngoài ra, mâm cúng còn có chuối, các loại khoai, củ, trái cây và bánh kẹo. Ảnh: Hoàng Lân

Theo người dân, đồng bào Khmer chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa nước và rau màu theo hai mùa mưa – nắng. Hằng năm, vào ngày 15-10 âm lịch cũng là thời gian thu hoạch sản vật. Lúa nếp thu hoạch sớm nhất, nên người ta chọn nếp làm cốm dẹp dâng cúng thần mặt trăng với hy vọng năm sau mùa màng sẽ tiếp tục bội thu, người người an cư lạc nghiệp. Ảnh: V.Cường

Dưới ánh trăng, mọi người trong gia đình cùng nhau cầu nguyện, tạ ơn thần linh. Các vị sư đọc kinh cầu an và ban phước lành cho mọi người. Ảnh: V.Cường

Kết thúc nghi lễ, các sư, achar, người có uy tín trong cộng đồng hoặc người cao tuổi nhất trong gia đình bốc từng nắm cốm dẹp, lần lượt đút vào miệng người nhỏ tuổi rồi vỗ nhẹ sau lưng và nói những điều ước nguyện cho con cháu. Sau đó, dưới ánh trăng rằm tỏa sáng, người dân sẽ cùng vui múa hát ca bên mâm cúng. Ảnh: Hoàng Lân

Du khách trải nghiệm đút cốm dẹt trong nghi thức cúng trăng của lễ hội Ok Om Bok. Ảnh: Hoàng Lân.

Thả đèn hoa đăng sau khi các nghi thức cúng trăng kết thúc. Ảnh: Hoàng Lân

Năm 2014, Lễ hội Ok Om Bok đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Nhiều năm trở lại đây, lễ hội được tổ chức với quy mô lớn; nghi thức cúng trăng, đút cốm dẹp được tái hiện trong nhiều gia đình và trở thành một trong những hoạt động thu hút du khách trong và ngoài nước. Du khách khi tham gia lễ hội, ngoài việc chứng kiến các nghi thức cúng, còn được trực tiếp trải nghiệm nghi thức đút cốm dẹp, bày tỏ ước nguyện của bản thân.

Năm nay, tỉnh Trà Vinh tổ chức Tuần Văn hóa – Thể thao – Du lịch chào mừng Lễ hội Ok Om Bok, khai mạc từ ngày 30-10 đến 5-11, mang chủ đề “Khám phá và trải nghiệm di sản văn hóa phi vật thể quốc gia – Lễ hội Ok Om Bok”, với hơn 19 hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao, du lịch phong phú.

Video nghi thức cúng trăng của người Khmer trong lễ hội Ok Om Bok:

Hoàng Lân