Giữ môi trường cụm công nghiệp, khu dân cư ở Đông Hà: Ở thế như đi xiếc trên dây. Bài 2
Bài 2: Vì sao chậm di dời trại heo Vissan?
Không phải đến bây giờ, khi trại heo Vissan đã bị xử phạt, bị nhắc nhở nhiều liên quan đến xả thải, mùi hôi mới bị đề cập tới việc di dời mà từ năm 2019, UBND tỉnh đã có công văn chỉ đạo huyện Đức Linh và ngành chức năng rà soát sự phù hợp vị trí, địa điểm chăn nuôi của trại heo Vissan. Và thực tế bây giờ, trại heo này đang nằm ở vùng lõi, vị trí trung tâm của các cụm công nghiệp lẫn các khu dân cư.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Hải cùng đoàn kiểm tra thực tế. Ảnh: N. Lân
3 năm chưa di dời
Chuyện mùi hôi phát tán, xả nước thải chưa xử lý ra mương nước bên ngoài hàng rào của Xí nghiệp chăn nuôi heo Vissan Bình Thuận (Trại heo Vissan) diễn ra từ trước năm 2019. Người dân thôn Nam Hà kiến nghị. Đại diện các cơ quan chức năng đi kiểm tra. Tháng 11/2019, Công ty cổ phần Việt Nam kỹ nghệ súc sản (công ty mẹ của trại heo Vissan) đã bị Chủ tịch UBND tỉnh xử lý vi phạm hành chính với hành vi xả thải có chứa các thông số môi trường thông thường vào môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật với số tiền 200.000.000 đồng. Sau đó, báo chí lại phản ánh và UBND tỉnh có công văn về giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường của Xí nghiệp Vissan Bình Thuận vào ngày 2/12/2019. Trong đó, giao UBND huyện Đức Linh yêu cầu Công ty cổ phần Việt Nam kỹ nghệ súc sản khẩn trương nạo vét, xử lý nước thải đang tù đọng tại mương nước phía ngoài tường rào của xí nghiệp; thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các nội dung trong Giấy xác nhận hoàn thành các công trình bảo vệ môi trường; nước thải sau xử lý phải được tuần hoàn tái sử dụng triệt để cho chăn nuôi, không được xả ra môi trường. Bên cạnh cũng yêu cầu nghiên cứu kiến nghị của Sở Tài nguyên và Môi trường về việc rà soát lại sự phù hợp về vị trí của Xí nghiệp chăn nuôi Vissan Bình Thuận so với quy định vị trí, địa điểm để xây dựng trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm tập trung theo Quyết định số 31/2018 của UBND tỉnh Bình Thuận…
Khu chăn nuôi của xí nghiệp Visan
Thực hiện chỉ đạo trên, lãnh đạo UBND huyện Đức Linh, các phòng ban liên quan và UBND xã Đông Hà đã tổ chức làm việc nhiều lần với đại diện công ty về việc rà soát vị trí, địa điểm và di dời Xí nghiệp chăn nuôi Vissan Bình Thuận. Ngay thời gian này, Công ty cổ phần Việt Nam kỹ nghệ súc sản cũng đã có Nghị Quyết số 504/ NQHĐQT-CTY ngày 16/1/2020 để di dời trại heo Vissan tại xã Đông Hà sang vị trí khác để đảm bảo an toàn sinh học. Và vị trí di dời sang xã Tân Hà, vì UBND huyện đã quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung cọc 17 xã Tân Hà là 65,98ha.
Trường Mầm Non Nam Hà, xã Đông Hà, Đức Linh
Đường giao thông trong khu dân cư Nam Hà, xã Đông Hà, Đức Linh
Tháng 7/2020, UBND xã Đông Hà có công văn kiến nghị di dời Xí nghiệp chăn nuôi heo Vissan Bình Thuận, với nhấn mạnh xí nghiệp này vốn được xây dựng từ trại chăn nuôi heo theo quy mô nông trại hộ gia đình có tên trại heo Song Hà của ông Phạm Văn Hạ chuyển nhượng lại, với các lý do. Cụ thể, trại heo Vissan nằm cách khu dân cư chưa đến 100 mét, nằm trên tuyến đường trục chính của xã (đường Đông Hà – Gia Huynh), các công trình xử lý chất thải chăn nuôi của trại đã được xây dựng từ những năm 2007, nay đã xuống cấp và lạc hậu (hệ thống xử lý chất thải đã bị cơ quan chức năng kiểm tra xử lý vi phạm hành chính nhiều lần). Hơn nữa, trong khu vực liền kề trại heo Vissan có các nhà đầu tư vào đầu tư xây dựng các cụm công nghiệp và quy hoạch xây dựng các khu dân cư tập trung.
Từ đây, tháng 8/2020, UBND huyện Đức Linh có công văn kiến nghị UBND tỉnh xem xét thống nhất chủ trương cho Công ty cổ phần Việt Nam kỹ nghệ súc sản sớm di dời trại heo tại xã Đông Hà sang vị trí phù hợp. Tiếp theo đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư có công văn hướng dẫn hồ sơ cho công ty di dời trại heo Vissan. Thế rồi, sau đó mọi việc rơi vào im lặng nhưng mùi hôi thì vẫn tiếp tục phát tán, dù nước thải không còn xả ra mương nước ngoài hàng rào. Người dân lại kiến nghị, báo chí lại phản ánh. Huyện ủy Đức Linh có nhiều văn bản chỉ đạo. UBND huyện ban hành các văn bản thúc giục sớm di dời trại heo Vissan như văn bản gần đây ngày 29/5/2023. Thế nhưng, thực tế diễn ra cho thấy văn bản chỉ đạo, thúc giục đẩy nhanh tiến độ rất nhiều nhưng bên Vissan cũng có nhiều lý do chưa thể đi…
“Xí nghiệp Vissan chưa thể trả lời được”
Tại cuộc họp ngày 26/6/2023 do UBND huyện Đức Linh tổ chức, đại diện Xí nghiệp chăn nuôi Vissan cho biết, việc di dời trại thì cũng phải di dời, vì bây giờ trại heo Vissan đã ở vùng lõi, có đường sá, nhiều người qua lại nên cũng lo ảnh hưởng vật nuôi. Việc di dời, xí nghiệp đã báo lên Công ty cổ phần Việt Nam kỹ nghệ súc sản và công ty cũng đã báo lên Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn. Dù công ty cổ phần nhưng có vốn nhà nước nên văn bản giấy tờ cần nhiều chữ ký, mất thời gian. Cộng thêm thời gian gần đây có thay đổi nhân sự lãnh đạo nên có chậm giải quyết. “Theo kế hoạch, vào tháng 6, các lãnh đạo ra khảo sát nơi xí nghiệp sẽ di dời tới ở xã Tân Hà để có định hướng mới nhưng vì bận nên lui lại vào tháng 7 này. Vì vậy, nói xí nghiệp di dời trước 30/12/2023 này là không thể. Và lúc nào di dời được là Xí nghiệp Vissan chưa thể trả lời được” – đại diện xí nghiệp này khẳng định. Vì vậy, trong kết luận cuộc họp trên của UBND huyện Đức Linh có nội dung tiếp tục thúc giục Xí nghiệp chăn nuôi Vissan Bình Thuận là báo cáo tổng công ty có văn bản phản hồi sớm cho huyện Đức Linh được rõ về phương án, kế hoạch cụ thể di dời xí nghiệp đến vị trí đã được quy hoạch di dời để tiếp tục hoạt động nhằm đảm bảo an toàn sinh học trong chăn nuôi và đảm bảo môi trường khu dân cư xã Đông Hà. Đồng thời cũng nhấn mạnh: “Trong thời gian chờ di dời đến địa điểm mới, đề nghị Xí nghiệp chăn nuôi Vissan Bình Thuận có giải pháp khắc phục môi trường tốt nhất trong điều kiện hiện tại…”. Đại diện xí nghiệp cũng cam kết sẽ khắc phục mùi hôi bằng cách sử dụng men vi sinh, tăng cường trồng cây xanh…
Thế nhưng, hơn 10 ngày sau, tức ngày 7/7/2023, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Hải dẫn đoàn gồm các sở, ngành liên quan đi kiểm tra thực tế ngoài hàng rào của xí nghiệp cũng là đứng trên con đường thuộc khu dân cư Nam Hà 2 thì phát hiện mùi hôi gây sốc bủa vây không gian, không thể trốn tránh đi đâu được. Mọi người đều lấy tay che mũi, có người ho sặc nhưng đại diện trại heo Vissan nói: “Không nghe mùi hôi thối gì. Nếu có, đó là mùi đặc trưng của chăn nuôi. Còn chăn nuôi mà đòi không có mùi gì thì không ai dám cam kết”. Thế nhưng, Trang trại chăn nuôi heo Làng Việt Nam ở Hồng Sơn, Hàm Thuận Bắc với đàn heo nuôi duy trì đạt tối đa đến 80% quy mô công suất được cấp (5.000 heo nái, 60.000 heo thịt), lớn hơn nhiều so với quy mô đàn ở trại heo Vissan (1.200 nái, 6.500 heo thịt) nhưng sau thời gian khắc phục ô nhiễm môi trường, bây giờ không có mùi phát tán ra ngoài trang trại. Theo tìm hiểu đơn vị này không chỉ tuân thủ ĐTM mà còn thực hiện thêm các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường theo yêu cầu của cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và người dân Hồng Sơn, Hàm Đức. Với trại heo Vissan này, trong tâm thế sẽ di dời thì cũng khó đầu tư như thế nên trong thời gian chờ đợi cho cuộc hành trình ấy, mùi hôi thối phát tán từng ngày sẽ gây bao phiền phức cho môi trường đầu tư, sinh sống ở đây, nhất là xung quanh còn có những trại khác. Đó là nỗi lo không chỉ của chủ đầu tư cụm công nghiệp…
