Giữ thương hiệu, giá trị bưởi đỏ Tân Lạc

Thành viên HTX Bình Minh trao đổi kinh nghiệm trồng bưởi

Vùng đất Tân Lạc dường như được sinh ra để dành cho cây bưởi đỏ. Với địa hình chủ yếu là núi (trên 80%), độ cao trung bình 300-400m so với mực nước biển, bưởi đỏ được trồng trên đất đồi có tầng canh tác dày, độ phì nhiêu cao và khả năng thoát nước tốt. Đặc biệt, sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm chính là yếu tố giúp quả bưởi tích tụ dưỡng chất, tạo nên tép mọng nước, vị ngọt dịu, thanh mát đặc trưng mà không hề he đắng.

Kiểm tra chất lượng bưởi được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn

Chính nhờ những lợi thế đó, kể từ năm 2010, cây bưởi đỏ đã phát triển mạnh mẽ, trở thành cây trồng chủ lực, giúp thay đổi diện mạo kinh tế - xã hội của cả một vùng. Đỉnh cao là năm 2017, Cục Sở hữu trí tuệ đã công nhận Nhãn hiệu tập thể “Bưởi đỏ Tân Lạc”- khẳng định về chất lượng và là cơ hội để sản phẩm vươn xa.

Tuy nhiên, “thời hoàng kim” dường như đã qua. Vài năm trở lại đây, thị trường tiêu thụ gặp nhiều khó khăn, giá bưởi liên tục “tụt dốc”. “Mấy năm nay giá cả bưởi đi xuống, người dân cũng không còn hào hứng với cây bưởi nữa,” ông Dương Tất Tính, Giám đốc Công ty Nông sản Tân Hương (Thanh Hối cũ), một trong những người gắn bó và từng làm giàu từ cây bưởi đỏ, không giấu được trăn trở.

Khi lợi nhuận không còn như mong đợi, thực tế phũ phàng đã diễn ra. Nhiều người không còn mặn mà chăm sóc, vườn bưởi chết dần. Nhiều hộ gia đình thậm chí đã chặt bỏ bưởi để chuyển sang trồng keo, một loại cây ngắn ngày cho hiệu quả kinh tế trước mắt. Bức tranh sôi động của những mùa bưởi trước, với thương lái chen chân, xe cộ tấp nập, nay đã nhường chỗ cho sự yên ắng, đìu hiu.

Vườn bưởi đỏ của gia đình ông Dương Tất Tính

Ông Dương Tất Tính, xóm Tân Hương là người hiểu rõ giá trị của mảnh đất, tin tưởng vào tiềm năng của cây bưởi và kiên trì theo đuổi con đường sản xuất sạch, sản xuất có trách nhiệm. Với diện tích 4,6 ha bưởi của gia đình (nằm trong vùng 45 ha của Tân Hương), trong khó khăn, gia đình ông vẫn có thu nhập khá từ bưởi.

Năm nay, bưởi sai quả và mẫu mã đẹp

Ông nhẩm tính: "Nếu như đầu tư 1 cây bưởi 1 triệu đồng, chi phí vài trăm ngàn, thì vẫn có lãi. Vấn đề là phải chịu khó đầu tư, thực hiện nghiêm các quy trình sản xuất an toàn". Dù thị trường chung ảm đạm, ông vẫn tự tin vào chất lượng sản phẩm của mình. "Năm nay, công ty dự kiến xuất khẩu 2 vạn quả (khoảng 20 tấn). Chỉ cần xuất được lô đó, trừ chi phí đi cũng có tiền trăm triệu rồi.

Theo ông Tính, để giữ vững và phát triển thương hiệu bưởi Tân Lạc trong bối cảnh khó khăn cần tiếp tục thực hiện quy trình chăm sóc sản xuất an toàn.

Chị Vũ Thị Oanh, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ tổng hợp và phát triển nông thôn Bình Minh (xóm Tân Tiến) là người năng động, quyết liệt trong việc xây dựng mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn. HTX Bình Minh là một trong những đơn vị tiên phong tập hợp nông dân tham gia trồng bưởi sạch và hướng tới xuất khẩu.

"Ban đầu, chúng tôi có gần 20 hộ tham gia chương trình sản xuất bưởi theo tiêu chuẩn Global GAP. Nhưng đây là một quy trình rất khắt khe, phải tuân thủ nghiêm ngặt về chủng loại, thời gian bón phân, phải có sổ ghi chép... nên đến nay chỉ còn 11 hộ trụ lại. Đây thực sự là những nhà vườn tâm huyết nhất," chị Oanh cho biết. Trong tổng số 100 ha bưởi của xóm, đã có 35 ha thực hiện theo tiêu chuẩn GlobalGAP và 20 ha đạt OCOP 3 sao. Từ năm 2021, sản phẩm của HTX đã bắt đầu hành trình “xuất ngoại”.

“Bây giờ bưởi đang dần phục hồi, chứ mấy năm trước đứng trước nguy cơ bị chặt hết,” chị Oanh nhớ lại. Chị thừa nhận, hành trình kết nối thị trường vô cùng gian nan. HTX đã tích cực tham gia các hội chợ, kết nối với các chợ đầu mối ở Hà Nội, các tỉnh phía Bắc, các cửa hàng, nhà hàng, bếp ăn... nhưng không phải lúc nào cũng thuận lợi.

"Thương hiệu bưởi đỏ Tân Lạc đã hình thành và thị trường xuất khẩu đã có. Vấn đề cốt lõi là nông dân cần tiếp tục thay đổi ý thức, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình sản xuất bưởi sạch. Năm nay, tin vui đã đến khi đối tác xuất khẩu đã về khảo sát và ký kết hợp đồng. Điều này một lần nữa khẳng định, con đường sản xuất tử tế, dù chông gai, nhưng là con đường duy nhất để phát triển bền vững.

Quả bưởi đỏ Tân Lạc, với đặc điểm vỏ vàng khi chín, múi màu hồng đỏ, tép mọng nước, dễ tách, vị ngọt dịu thanh mát, trọng lượng trung bình 0,7 - 1,5kg, vốn đã có một chỗ đứng nhất định. Nhưng để từ “đặc sản” trở thành “thương phẩm” có giá trị cao, đặc biệt là trên thị trường quốc tế, nó phải là một sản phẩm sạch và chuẩn hóa.

Cú hích lớn nhất chính là năm 2022, chuyến bưởi đỏ Tân Lạc đầu tiên với trọng lượng trên 7 tấn đã chính thức xuất khẩu sang thị trường Anh. Lô hàng này do các thành viên của HTX sản xuất, chế biến và tiêu thụ bưởi đỏ Tân Lạc (xã Tử Nê) sản xuất, đóng gói, và được vận chuyển bởi Công ty CP nông nghiệp hữu cơ FUSA.

Đây là một cột mốc lịch sử, chứng minh rằng bưởi đỏ Tân Lạc hoàn toàn có khả năng chinh phục những thị trường khó tính nhất. Thành công này không chỉ là nỗ lực của một vài cá nhân hay HTX. Đó là kết quả của một chiến lược dài hơi.

Nhiều mô hình HTX, Tổ hợp tác khác như Tân Hương 1, Tân Phong, Tân Đông, Organic Hopefarm, Mãn Đức... cũng đang ngày đêm giám sát nghiêm ngặt quy trình canh tác, phòng ngừa dịch bệnh, cùng nhau nâng cao chất lượng chung.

Mùa bưởi 2025 có thể không ồn ào, nhưng nó là mùa bưởi của sự kiên định và hy vọng. Vượt qua giai đoạn trầm lắng, cây bưởi đỏ Tân Lạc đang chứng tỏ sức sống bền bỉ của mình. Với thổ nhưỡng trời phú, một thương hiệu đã được định hình, và quan trọng nhất là “lửa” tâm huyết của những người nông dân như ông Tính, chị Oanh, tương lai của bưởi đỏ Tân Lạc chắc chắn sẽ không chỉ dừng lại ở những sườn đồi quê nhà, mà sẽ còn vươn xa, mang lại cuộc sống ấm no cho chính những người đã tin tưởng và gìn giữ giá trị của nó.

Lê Chung