Giữ vị thế trái sầu riêng Khánh Hòa giữa áp lực thị trường và thời tiết
Vụ sầu riêng năm nay tại tỉnh Khánh Hòa, giá bán giảm, chất lượng sụt, đầu ra bấp bênh đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về liên kết sản xuất, đầu tư chế biến sâu và phát triển nông nghiệp bền vững. Thực tế này không chỉ với trái sầu riêng mà trở thành nỗi lo về tiêu thụ các loại nông sản.
3 xã Đông Khánh Sơn, Khánh Sơn, Tây Khánh Sơn thuộc huyện Khánh Sơn (cũ), tỉnh Khánh Hòa đang bước vào vụ thu hoạch sầu riêng nhưng chuyện mua bán khá trầm lắng. Tại các điểm thu mua ở xã Tây Khánh Sơn, nơi tập trung hoạt động giao dịch lớn nhất của cả vùng, giá sầu riêng Ri6 chỉ khoảng 32.000 đồng–34.000 đồng/kg, giảm từ 15.000–20.000 đồng/kg so với năm ngoái.
Anh Nguyễn Đức Văn, xã Tây Khánh Sơn cho biết, năm nay thời tiết thất thường nên trái sầu riêng bị sượng nước, nhão.
“Trồng cả năm chỉ có nguồn thu duy nhất là sầu riêng, giá 40 ngàn/kg làm xong trừ chi phí là lỗ. Tôi cũng mới trồng, mới đầu tư nên rất khó khăn. Thương lái họ bỏ luôn tiền cọc, không mua. Vì sầu riêng bị sượng nước, trong trái có nước” - anh Nguyễn Đức Văn cho biết.
Năm nay, giá sầu riêng tại vùng miền núi tỉnh Khánh Hòa xuống thấp
Hiện nay, tại tỉnh Khánh Hòa chưa có cơ sở đóng gói xuất khẩu sầu riêng. Vì thế, sau khi thu mua xong, số sầu riêng này phải chở lên Đắk Lắk hoặc vào miền Tây để đóng gói, đưa đi xuất khẩu. Chi phí tăng do vận chuyển, hao hụt cao khiến nhiều doanh nghiệp dè dặt. Điều này gián tiếp ảnh hưởng sức cạnh tranh của trái sầu riêng cũng như nông sản Khánh Sơn.
Ông Bùi Xuân Nhàn, một trong những thương lái lâu năm ở xã Khánh Sơn (trước đây là xã Sơn Bình) cho biết: “Mua xong ở đây là phải phân loại, rồi chở về miền Tây hoặc lên Đắk Lắk để đóng thùng, chuẩn bị xuất khẩu. Chi phí vận chuyển rất cao, rồi còn khấu hao do mất trọng lượng nhiều. Đi xuất khẩu thì phải có mã vùng, mã truy xuất, rồi còn khâu đóng gói nữa – không thể mua xong là đi thẳng được đâu. Phải qua công ty, có đầy đủ giấy tờ rồi mới xuất được".
Toàn cụm 3 xã Khánh Sơn – Tây Khánh Sơn – Đông Khánh Sơn có khoảng 3.000 ha sầu riêng, sản lượng gần 20.000 tấn/năm. Người trồng sầu riêng ở đây chủ yếu sản xuất nhỏ lẻ, trồng được vài sào hoặc một vài héc ta, khó hình thành vùng nguyên liệu lớn, cũng như thiếu liên kết chặt chẽ trong việc đàm phán giá hay giải quyết đầu ra. Bên cạnh đó, địa hình đồi núi, giao thông khó khăn cũng làm giảm tính cạnh tranh. Xe tải lớn khó đến tận vườn, tăng chi phí vận chuyển và dễ phát sinh rủi ro.
Ông Nguyễn Trí Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Tây Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa cho biết: “Có một đầu mối liên kết mới làm được, chứ người dân ở đây đâu có rành. Trồng vài sào hay một ha thì không đủ để thương lái lớn đến mua. Bà con trồng nhỏ lẻ nhiều nên gặp khó tiêu thụ, đa số chỉ bán cho mấy mối nhỏ rồi họ đem đi bán lẻ. Rất mong có nhà đầu tư mở cơ sở thu mua tại chỗ, hỗ trợ bà con sản xuất và xuất khẩu".
Vận chuyển sầu riêng gặp khó khăn vì đường sá quanh co, đèo dốc
Từ câu chuyện trái sầu riêng, có thể thấy rõ điểm nghẽn chung của sản xuất nông nghiệp miền núi đó là tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết vùng, thiếu chế biến sâu. Đây cũng là thực trạng chung ở nhiều nơi khác. Trong bối cảnh đó, việc sáp nhập 2 tinh Khánh Hòa – Ninh Thuận cũ đang mở ra dư địa mới, tạo điều kiện hình thành các chuỗi giá trị liên tỉnh, kết nối giữa vùng nguyên liệu, sơ chế, tiêu thụ.
Nếu Khánh Hòa (cũ) có lợi thế về cây ăn quả dài ngày như sầu riêng, mít, bơ, xoài thì Ninh Thuận (cũ) lại nổi bật với những loại nông sản đặc thù như nho, táo, măng tây, tỏi, cừu, dê. Nhiều sản phẩm của Ninh Thuận (cũ) đã đạt chuẩn OCOP, sản xuất theo hướng hữu cơ, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Ngoài ra, tỉnh Ninh Thuận (cũ) còn là vùng đất có hệ thống giống cây trồng, vật nuôi chất lượng cao và liên kết sản xuất khá rõ nét. Đây là cơ sở để hình thành những vùng nguyên liệu lớn liên vùng, đáp ứng tiêu chuẩn chế biến sâu và xuất khẩu chính ngạch.
Ông Nguyễn Duy Quang, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa khẳng định: “Sản xuất, tiêu thụ nội địa, xuất khẩu là hướng đi rất quan trọng. Cần tập trung đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, tăng cường các nhà máy chế biến sâu để tiêu thụ sản phẩm nếu chưa xuất được thì cũng có thể tiêu thụ trong nước. Có như vậy mới phát triển bền vững".
Năm nay, giá sầu riêng tại vùng miền núi tỉnh Khánh Hòa xuống thấp
Với lợi thế địa lý, đa dạng sinh thái, sản vật đặc trưng phong phú và hệ sinh thái nông nghiệp miền núi, tỉnh Khánh Hòa (mới) có thể trở thành trung tâm nông sản sạch, đặc hữu của vùng Nam Trung Bộ, nếu giải quyết tốt các điểm nghẽn về hạ tầng, quy mô sản xuất và chế biến sâu. Đó không chỉ là con đường phát triển cho trái sầu riêng mà cho cả một nền nông nghiệp bền vững trong tương lai.
