Giữ vững trận địa tư tưởng trong kỷ nguyên số

Định hướng tư tưởng không lên mạng là tự đánh mất mình

Hơn 90 năm qua, công tác tuyên giáo, dân vận đã khẳng định vai trò chiến lược, là trụ cột tư tưởng của Đảng, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc và hun đúc sức mạnh nội sinh cho sự nghiệp cách mạng. Trải qua mọi giai đoạn lịch sử, từ đấu tranh giành chính quyền đến xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, công tác tư tưởng luôn đi trước mở đường, làm công tác chuẩn bị về nhận thức, tư tưởng, dư luận, tạo nền móng cho những quyết sách lớn của Đảng. Nhưng chưa khi nào, công tác tư tưởng của Đảng lại đứng trước một ngưỡng đổi mới lớn như trong kỷ nguyên số này. Ở đó, thách thức và cơ hội không nằm ở biên chế, cơ chế hay công cụ, mà nằm ở chính câu hỏi mang tính sống còn: Tư tưởng có còn khả năng dẫn dắt xã hội trong thời đại mạng không?

Chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu, nó là làn sóng cuốn phăng mọi phương pháp lạc hậu. Tư duy cũ, cách làm cũ, hệ thống truyền thông cũ nếu không được “nâng cấp”, sẽ bị đào thải trong nhịp chảy thông tin đang biến hóa từng giây.

Tư tưởng muốn sống, phải số hóa; muốn dẫn dắt, phải hiện diện. Không gian mạng không còn là nơi để “đăng lại nghị quyết” hay “phổ biến văn bản”, đó là mặt trận nhận thức, là nơi các giá trị đang được định hình, tái thiết và tranh giành từng “inch” một.

Không gian mạng không chỉ là kênh tuyên truyền mà là một trận địa sống còn

Không gian số giờ đây không còn là sân sau, mà là tiền tuyến. Ở đó, mỗi status, mỗi video, mỗi meme lan truyền đều có thể gieo niềm tin hoặc gieo hoài nghi. Và chính vì thế, công tác tuyên giáo, dân vận muốn giữ vai trò “định hướng xã hội”, không thể đứng ngoài.

Chúng ta đang đối mặt với một thực tế: Thanh niên ngày nay không chờ đến cuộc họp chi bộ để tiếp cận tư tưởng; họ tìm lý tưởng sống qua TikTok, YouTube, Facebook, Thread... Nhưng liệu có bao nhiêu nội dung tư tưởng cách mạng xuất hiện trên đó? Có bao nhiêu câu chuyện thật, người thật về lý tưởng và niềm tin được kể bằng ngôn ngữ của giới trẻ?

Nếu không có mặt ở nơi người dân đang sống là mạng xã hội thì tư tưởng của ta không còn là dòng chảy chủ lưu. Mà một khi tư tưởng bị đẩy ra ngoài đời sống số, thì công tác tư tưởng cũng tự mình đánh mất ảnh hưởng.

Chuyển đổi số không chỉ là “số hóa phương pháp” mà là “tư duy lại công việc”

Có một điều mà nhiều cán bộ tư tưởng cần nhìn thẳng: Ứng dụng công nghệ không chỉ là làm đẹp bản tin hay dựng clip hay. Đó là cả một sự thay đổi về cách tiếp cận: Từ “đưa thông tin” sang “tương tác”, từ “tuyên truyền” sang “lan tỏa niềm tin”.

AI không chỉ giúp dựng video nhanh hơn, mà còn giúp phân tích dư luận tốt hơn, phát hiện sớm những mầm mống lệch chuẩn tư tưởng. Công nghệ dữ liệu lớn giúp “nghe được tâm tư của dân” mà không cần đợi báo cáo 30 ngày. Và những cán bộ tiên phong phải hiểu rõ điều đó.

Bình Phước là minh chứng tiêu biểu cho một địa phương đang phát triển năng động, dám nghĩ, dám làm và tiên phong đổi mới trong công tác tuyên giáo, dân vận thời kỳ chuyển đổi số. Với dân số hơn một triệu người, Bình Phước đã triển khai đồng bộ nhiều nền tảng số, trong đó nổi bật là hệ thống tương tác dư luận xã hội thời gian thực nơi hàng ngàn ý kiến của người dân được tiếp nhận, phân tích và xử lý nhanh chóng, phục vụ hiệu quả công tác định hướng tư tưởng.

Từ năm 2023 đến nay, tỉnh đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho hơn 1.200 cán bộ tuyên giáo, dân vận các cấp, xây dựng lực lượng cán bộ có khả năng làm chủ công nghệ, nắm bắt nhanh xu hướng thông tin và kịp thời phản bác các luận điệu sai trái, thù địch. Bình Phước đang chứng minh một điều: Chuyển đổi số trong công tác tuyên giáo, dân vận không phụ thuộc vào điều kiện đặc thù hay lợi thế sẵn có mà phụ thuộc vào tư duy đổi mới, sự quyết liệt hành động và tinh thần dấn thân của đội ngũ cán bộ. Một tỉnh miền Đông Nam Bộ đang bứt phá, không chỉ về kinh tế, mà cả trên mặt trận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong không gian mạng.

Cuộc chiến không kém phần khốc liệt

Cuộc chiến tư tưởng trong không gian mạng không có tiếng súng nhưng không kém phần khốc liệt. Khi những luận điệu xuyên tạc, thông tin sai lệch tràn lan trên mạng xã hội, công tác tuyên giáo, dân vận buộc phải chuyển mình để trở thành lực lượng “điểm tựa” bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Không chỉ là vấn đề công nghệ, mà là cuộc chiến về bản lĩnh, tư duy và kỹ năng số, quyết định sự tồn vong của niềm tin trong thời đại mới.

Chúng ta đang sống trong một thời kỳ mà những cuộc tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng không còn đến từ rừng núi hay biên giới. Chúng xuất hiện trong từng đoạn video deepfake, từng bài viết xuyên tạc, từng dòng bình luận giấu mặt. Kẻ thù đã thay đổi cách đánh - không ồn ào, không lộ diện - nhưng tác động sâu sắc vào lòng dân, vào lòng tin.

Không gian mạng là mặt trận tư tưởng nóng bỏng nhất hiện nay. Ở đó, sự thật và giả dối bị trộn lẫn. Ở đó, mỗi người dân vừa là độc giả, vừa là “phóng viên”, vừa là “biên tập viên” không qua kiểm duyệt. Và chính vì vậy, nếu người làm tuyên giáo không có mặt, không phản bác kịp thời, thì từng mẩu tin giả cũng có thể làm lung lay một khối niềm tin.

Xây dựng nền tảng tư tưởng số, chuyện không thể chậm trễ hơn

Vấn đề lớn nhất hiện nay không phải là thiếu máy móc mà là thiếu người biết vận hành và tư duy dám chuyển đổi, nhất là đội ngũ có tư duy số, có bản lĩnh và kỹ năng để chiến đấu trong không gian số.

Hiện vẫn còn một bộ phận không nhỏ cán bộ tuyên giáo, dân vận giữ tư duy “truyền thống là chắc ăn”, “lên mạng là rủi ro”. Muốn thay đổi, không thể chỉ dừng lại ở nghị quyết. Phải có đội ngũ sống được trên mạng, không phải để “lướt tin” mà để dẫn dắt dòng chảy thông tin cùng một hệ sinh thái tư tưởng số, nơi lý tưởng cách mạng không chỉ nằm trong sách, mà được kể bằng podcast, bằng video ngắn, bằng infographic, bằng mạng xã hội đỏ do chính chúng ta làm chủ. Do đó, cần phải có những người vừa vững lý luận Mác - Lênin, vừa giỏi AI, thành thạo dựng video, biết dùng meme để phản bác sai trái, biết cách làm cho tư tưởng sống động trong từng cú chạm vào màn hình.

Song song đó, cần hệ thống dữ liệu tư tưởng, nơi mọi người có thể tra cứu, học tập, chia sẻ, như một kho tri thức số hóa của cách mạng. Cần nền tảng AI nội địa nơi thuật toán được “lập trình” theo giá trị cách mạng chứ không chạy theo giật gân, tiêu cực. Và hơn hết, cần đội ngũ chiến sĩ tư tưởng số “tai mắt” của Đảng trên mặt trận mạng.

Không thể giậm chân trong trận địa tư tưởng số

Chuyển đổi số không xóa bỏ công tác tư tưởng, nó làm cho sứ mệnh ấy trở nên khẩn thiết hơn, quyết liệt hơn, hiện đại hơn. Nếu không dấn thân, chúng ta sẽ bị vượt qua, không phải vì tư tưởng yếu, mà vì cách thể hiện tụt hậu.

Sự thật luôn có sức mạnh nhưng chỉ khi nó được lan tỏa đúng cách, đúng lúc và đúng người. Công tác tuyên giáo, dân vận hôm nay cần một cuộc cách mạng kép: vừa giữ vững giá trị cốt lõi, vừa đổi mới cách thể hiện; vừa bảo vệ nền tảng tư tưởng, vừa chủ động “tấn công” bằng niềm tin, bằng minh bạch và bằng công nghệ.

Tư tưởng không thể nằm mãi trên giấy. Nó phải sống, sống trong từng video, trong từng podcast, trong từng bình luận dẫn dắt. Đó là con đường mà những người làm tư tưởng, làm báo, làm dân vận phải cùng nhau đi để trong thời đại số, niềm tin vẫn là thứ dẫn dắt và làm nên sức mạnh của dân tộc.

Quang Phúc