Giữa dịch bệnh, thịt dơi và thú hoang vẫn đầy chợ tại Indonesia

Sáu ngày một tuần, những người hàng thịt ở Tomohon tập trung tại ngôi chợ nổi tiếng nhất Indonesia và cắt thịt dơi, chuột, rắn và thằn lằn được bắt từ đảo Sulawesi.

Một số người cũng giết mổ chó. Nhiều con chó bị giết mổ tại đây là chó bị trộm, New York Times cho biết. Điều này gây ra sự phản đối từ các nhà hoạt động vì quyền động vật.

Nhiều năm qua, những người yêu động vật và các nhà hoạt động bảo vệ động vật hoang dã đã kêu gọi các quan chức đóng cửa khu chợ này. Giờ đây, đại dịch Covid-19 đang cho họ thêm một lý do để gây áp lực buộc các quan chức hành động.

Một người bán xếp thịt dơi ở chợ Tomohon vào năm 2017. Ảnh: AFP.

“Ngôi chợ này giống như nơi cung cấp mầm bệnh từ động vật”, ông Wiku Adisasmito, người đã thúc giục chính phủ Indonesia đóng cửa các chợ bán động vật hoang dã nói với New York Times. “Tiêu thụ động vật hoang dã cũng giống như đang chơi với lửa”.

Hoạt động bất chấp dịch bệnh

Ổ dịch Covid-19 được phát hiện sớm nhất trên thế giới có liên quan đến một chợ hải sản ở Vũ Hán, Trung Quốc. Tại ngôi chợ này, các động vật sống bị nhốt gần nhau, tạo cơ hội cho virus nhảy sang người. Virus SARS, căn bệnh khiến 800 người tử vong trên toàn thế giới, được cho là có nguồn gốc từ dơi trước khi lây lan sang cầy hương ở một khu chợ động vật Trung Quốc và cuối cùng lây nhiễm sang người vào năm 2002.

Trung Quốc đã ra lệnh đóng cửa tất cả chợ bán động vật hoang dã sau khi dịch ở Vũ Hán bùng phát vào tháng 12. Giờ đây, chợ Tomohon ơỈndonesia là một trong những chợ bán động vật hoang dã làm thực phẩm lớn nhất trong khu vực. Đây cũng là một trong số 7 chợ như vậy ở Indonesia.

Phần lớn động vật hoang dã tại chợ Tomohon bị giết thịt trước khi được đưa đến chợ. Chỉ có chó sống bị nhốt trong lồng và bị giết thịt tại chỗ cho những khách hàng thích thịt tươi.

“Khu chợ này như một quả bom hẹn giờ”, Billy Gustafianto Lolowang, người quản lý Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã Tasikoki ở thị trấn Bitung gần đó, nói. “Chúng tôi chỉ có thể đợi đến lúc chúng tôi trở thành tâm điểm của một đại dịch như Vũ Hán”.

Một người bán xẻ thịt một con rắn lớn ở chợ Tomohon vào tháng 2. Ảnh: AFP.

Người dân địa phương tin rằng một số động vật có dược tính. Ví dụ như thịt dơi được cho là có thể chữa hen suyễn. Ở Bắc Sulawesi, nơi chợ Tomohon tọa lạc, thịt rừng được tiêu thụ nhiều trong bữa ăn địa phương đến nỗi thịt rắn và dơi thường được bán trong các siêu thị.

“Trước khi có đại dịch Covid-19, thịt dơi phổ biến nhất, tiếp theo là chuột và trăn”, ông Roy Nangka, 40 tuổi, người làm nghề bán thịt ở chợ Tomohon từ năm 1999 nói với New York Times. “Hiện nay, người ta chủ yếu mua thịt lợn và lợn rừng”.

Indonesia, quốc gia có dân số lớn thứ tư thế giới, đã trì hoãn trong việc thừa nhận sự nguy hiểm của virus corona. Quốc gia này cũng xét nghiệm rất ít so với các quốc gia khác. Tính đến ngày 14/5, Indonesia đã ghi nhận 15.438 trường hợp và 1.028 trường hợp tử vong, số ca tử vong cao thứ hai ở Đông Á và Đông Nam Á chỉ sau Trung Quốc.

Ăn thịt rừng là truyền thống

Quyết định đóng cửa chợ bán động vật hoang dã ở Indonesia là trách nhiệm của các quan chức địa phương, bà Indra Miningitasia, giám đốc bảo tồn đa dạng sinh học của Bộ Môi trường và Lâm nghiệp Indonesia nói. Bà cũng cho biết Bộ đã khuyến khích các quan chức địa phương đóng cửa những chợ này.

Văn phòng của bà đã xác định bảy chợ lớn trên các đảo Java, Sumatra, Bali và Sulawesi bán động vật hoang dã làm thực phẩm. Tuy nhiên, các nhà hoạt động nói rằng những chợ nhỏ hơn cũng bán thịt động vật hoang dã.

Tại chợ Depok ở đảo Java, một chợ bán chim và động vật hoang dã nổi tiếng ở thành phố Solo, chính quyền địa phương đã ra lệnh loại bỏ gần 200 con dơi vì lo sợ virus corona. Chợ Depok vẫn mở cửa, nhưng nơi này không còn bán dơi nữa.

Các quan chức ở Tomohon và các địa phương khác đã phản đối lời kêu gọi đóng cửa các khu chợ bán động vật hoang dã vì chúng cung cấp một nguồn thực phẩm và thu nhập quan trọng.

Chất lượng của một bữa ăn ở những nơi này được xác định bởi sự đa dạng của loại thịt trên bàn ăn, vì vậy cư dân địa phương thường muốn cho khách của mình dùng nhiều loại thịt khác nhau. Thịt rừng thường có giá bằng hoặc cao hơn thịt từ động vật được chăn nuôi.

Chuột nướng được bán tại chợ Indonesia vào năm 2017. Ảnh: AFP.

Chợ động vật Tomohon là một phần của ngôi chợ lớn hơn, chợ Tomohon Wilken, ngôi chợ được đặt tên theo một nhà truyền giáo người Đức. Chợ này bán mọi mặt hàng từ trái cây, rau quả đến vật liệu xây dựng, quần áo và điện thoại di động.

Các quan chức thành phố Tomohon đã giảm giờ hoạt động của chợ này xuống một nửa trong tháng ba để giảm bớt sự tiếp xúc xã hội.

Trong khu vực bán thịt động vật hoang dã, khoảng 120 người bán thịt ra sức chặt những loại thịt mà họ bán như những con trăn dài tới 6 m, kỳ đà, chuột đuôi trắng, lợn rừng và ếch đồng dưới cái nóng của khí hậu xích đạo.

Ngôi chợ cũng bị chỉ trích vì cách một số người bán mua và giết thịt chó và mèo. Một số con bị đập đến chết và bị thui lông.

Nhiều con chó và mèo ở đây là thú cưng bị bắt trộm các nhà hoạt động nói với New York Times. Một cuộc khảo sát năm 2016 của nhóm phi lợi nhuận Animal Friends Manado Indonesia cho thấy 90% chủ sở hữu thú cưng ở Bắc Sulawesi từng có một con chó hoặc mèo bị trộm.

Ông Frank Delano Manus, người quản lý dự án của nhóm Animal Friends Manado Indonesia, và ông Lolowang đôi khi những loài động vật nguy cấp cũng được bán tại chợ Tomohon và những chợ khác ở Bắc Sulawesi. Những loài này bao gồm cuscus lùn (một loài thú có túi mắt to), trâu Anoa, khỉ đen Macaca nigra ở Sulawesi (con yaki trong tiếng địa phương) và lợn hươu.

Ông Manus nói rằng ông hy vọng đại dịch sẽ cảnh báo mọi người về những rủi ro khi tiêu thụ thịt rừng. Nhưng ông cũng không kỳ vọng họ sẽ từ bỏ truyền thống của mình một cách dễ dàng.

“Phần lớn người dân ở Bắc Sulawesi tiêu thụ thịt động vật hoang dã”, ông nói. “Người dân sẽ phản đối nếu họ đóng cửa hoàn toàn chợ động vật hoang dã”.

Như Trần