Gỡ khó sắp xếp công chức giáo dục

Cán bộ xã “tay ngang” quản lý giáo dục

Theo số liệu khảo sát đầu tháng 8-2025 của Sở Giáo dục và Đào tạo, tại 124 xã, phường có 126 cán bộ, công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục. Trong đó, 83 công chức có trình độ chuyên môn sư phạm và liên quan đến sư phạm, giáo dục; còn lại 43 công chức có trình độ chuyên môn các ngành học khác.

Lãnh đạo UBND xã, cán bộ phụ trách giáo dục xã Thanh Thủy kiểm tra việc dạy và học tại các trường học.

Khi áp dụng chính quyền địa phương 2 cấp, chị Lý Thị Hương được bố trí phụ trách công tác giáo dục ở xã Nhữ Khê. Với trình độ chuyên môn quản lý y tế, trước nhiệm vụ mới, ban đầu chị Hương không tránh khỏi bỡ ngỡ. Chị Hương cho biết: Xã Nhữ Khê hiện có 6 trường công lập với tổng số 1.539 học sinh, trong đó có tới 42% học sinh là người dân tộc thiểu số. Điều này đòi hỏi cán bộ làm công tác giáo dục phải nhanh chóng nắm vững địa bàn để làm tốt công tác quản lý. Trong khi ngành giáo dục vốn là một lĩnh vực rộng, đòi hỏi kiến thức quản lý vĩ mô và sự am hiểu hệ thống.

Ngay cả những người có chuyên môn sư phạm cũng gặp khó khăn lớn khi phải kiêm nhiệm các nhiệm vụ mới, phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về tài chính, kế toán và quản lý cả ba cấp học. Chị Lương Thị Loan, Phó Phòng Văn hóa - Xã hội phụ trách mảng giáo dục xã Yên Lập chia sẻ: “trước đây tôi chỉ chuyên sâu về chương trình và phương pháp giảng dạy cấp tiểu học.

Giờ đây, công việc đòi hỏi phải nắm vững các văn bản, quy định về thu chi ngân sách, quyết toán kinh phí cho các trường mầm non, tiểu học và THCS. Mỗi cấp học lại có những đặc thù riêng, từ chế độ dinh dưỡng của trẻ mầm non, sách giáo khoa của học sinh tiểu học, đến chương trình phổ thông mới. Chưa kể, chúng tôi còn phải phụ trách cả các vấn đề liên quan đến y tế học đường, an ninh trường học và quản lý cơ sở vật chất. Mọi thứ đều mới mẻ và không thể học được chỉ trong một sớm một chiều”.

Thách thức từ thực tiễn

Hiện nay mỗi phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã chỉ được bố trí 1 đến 2 biên chế cho vị trí việc làm công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Có nơi cán bộ phụ trách giáo dục còn kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực khác nhau. Khối lượng công việc đồ sộ, phức tạp, từ thu thập dữ liệu, xử lý hồ sơ, đến tham mưu, chỉ đạo chuyên môn... tạo ra một gánh nặng quá tải rõ rệt.

Chị Nguyễn Thị Thanh Huân, công chức phụ trách mảng giáo dục xã Việt Lâm bày tỏ: “Tôi vừa làm vừa phải nghiên cứu, học hỏi vì có khá nhiều quy định mới nên áp lực rất lớn. Chúng tôi không chỉ làm công việc hành chính mà còn phải kiêm nhiệm cả vai trò tư vấn, tham mưu, thậm chí là hướng dẫn nghiệp vụ chuyên môn cho các trường học”.

Cô và trò Trường Tiểu học Hưng Thành, phường An Tường chào đón năm học mới.

Tình trạng năng lực chuyên môn cán bộ công chức phụ trách mảng giáo dục còn hạn chế không chỉ ảnh hưởng đến công tác hành chính mà còn tác động trực tiếp đến chất lượng chuyên môn. Sự hỗ trợ từ cấp xã đối với các trường học và giáo viên trở nên thiếu hiệu quả.

Theo anh Lê Hồng Đức, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nhữ Hán, xã Nhữ Khê: “Trước đây, khi có vấn đề về chuyên môn, hay cần hướng dẫn làm hồ sơ, thủ tục, chúng tôi có thể liên hệ trực tiếp với chuyên viên phụ trách cấp tiểu học ở phòng giáo dục huyện. Bây giờ, một cán bộ cấp xã phải quán xuyến từ mầm non đến trung học, họ không có đủ thời gian và chuyên sâu để hỗ trợ chúng tôi một cách kịp thời. Nhiều khi chúng tôi phải tự tìm hiểu, tự xoay sở”.

Khi cán bộ quản lý cấp xã không có chuyên môn giáo dục thì việc tham mưu thực hiện chương trình, kế hoạch, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá khó khăn theo… Một số địa phương có ít trường theo cấp học sẽ không có sự chia sẻ, hỗ trợ chuyên môn ngang cấp dẫn đến hoạt động này rời rạc, khó tổ chức các hoạt động (hội thi, hội thảo) theo cụm trường, sinh hoạt chuyên môn liên trường, ảnh hưởng đến chất lượng nâng cao nghiệp vụ cho giáo viên.

Chị Vi Thị Dương, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Kiến Thiết chia sẻ, Kiến Thiết có 1 trường tiểu học, 1 trường mầm non. Việc tổ chức các hội thi: Giáo viên chủ nhiệm giỏi, giáo viên dạy giỏi cấp xã… sẽ gặp khó khăn, dẫn đến việc chất lượng chuyên môn của hội thi không cao.

Tháo gỡ khó khăn

Sau khi lắng nghe nhiều ý kiến, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội nghị tập huấn toàn quốc theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tới cán bộ cấp xã. Đồng thời, tổ chức các buổi tọa đàm tìm cách gỡ khó. Trong các hội nghị, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khẳng định, việc phân quyền quản lý giáo dục về cấp xã là một bước đi tất yếu. Để thành công, cần có sự đồng hành của các cấp, ngành và đặc biệt là sự nỗ lực nâng cao năng lực chuyên môn, quản trị ngay từ cấp cơ sở - nơi gần dân nhất.

Từng bước tháo gỡ những khó khăn trên, Tuyên Quang chủ động triển khai nhiều giải pháp. Trước năm học mới, Sở Giáo dục và Đào tạo đã thành lập Tổ công tác hướng dẫn gồm các thành viên là lãnh đạo, chuyên viên thuộc các phòng của sở trực tiếp hướng dẫn các trường học. Đồng thời phát các bộ tài liệu “Hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp”. Tuy nhiên, về lâu dài, việc bổ sung đủ số lượng công chức cấp xã phù hợp với vị trí việc làm phụ trách lĩnh vực giáo dục là điều rất cần thiết.

Giờ học của học sinh lớp 1 Trường Tiểu học Quyết Tiến (xã Quản Bạ).

Đồng chí Vũ Đình Hưng, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo khẳng định: “Chúng tôi xác định việc nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở là yếu tố then chốt. Thời gian tới, chúng tôi triển khai các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn sâu cho đội ngũ công chức các xã về công tác quản lý giáo dục. Đồng thời, tiến hành biệt phái cán bộ quản lý các trường hỗ trợ các xã phường còn thiếu cán bộ quản lý giáo dục; thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Sở Giáo dục và Đào tạo và UBND cấp xã để kịp thời hỗ trợ thực hiện nhiệm vụ”.

Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành văn bản về việc giải quyết một số khó khăn, vướng mắc của địa phương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Trong đó có giải pháp tiến hành thực hiện tiếp nhận, biệt phái cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên các cấp có chuyên môn, kinh nghiệm phù hợp để bố trí vào vị trí việc làm phụ trách lĩnh vực giáo dục và đào tạo cấp xã.

Anh Nông Tiến Sỹ, giáo viên Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Thượng Sơn, xã Thượng Sơn vừa được biệt phái thực hiện nhiệm vụ công chức phụ trách giáo dục xã Thượng Sơn. Anh Sỹ chia sẻ: “Tôi thực hiện nhiệm vụ chuyên viên phụ trách mảng giáo dục tại xã từ ngày 10-8. Với trình độ chuyên môn của mình, tôi sẽ cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”.

Bên cạnh đó, các cán bộ công chức cấp xã chủ động nâng cao năng lực, học hỏi lẫn nhau để hoàn thành nhiệm vụ. Chị Lý Thị Hương, cán bộ phụ trách giáo dục xã Nhữ Khê cho biết: “Bên cạnh tự học, tự nghiên cứu, chúng tôi thành lập các nhóm zalo chia sẻ kiến thức, hỗ trợ chuyên môn để hoàn thành nhiệm vụ. Tôi cũng mong muốn có nhiều lớp tập huấn chuyên sâu, cầm tay chỉ việc để chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ tốt nhất”.

Thời gian qua, tại nhiều tọa đàm, hội nghị do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức đã đưa ra giải pháp gỡ khó cho ngành giáo dục. Trong đó, nhiều đại biểu kiến nghị khi hệ thống vận hành ổn định, các địa phương có thể xem xét mô hình mới, ví dụ “cụm trường liên xã”, thành lập một nhóm phụ trách chung của 3 - 5 xã gần nhau.

Nhóm này sẽ trực thuộc Sở về chuyên môn, biên chế 5 - 6 người, là chuyên gia giáo dục và chuyên môn hóa theo từng cấp học, đảm bảo đội ngũ cán bộ có năng lực chuyên sâu, giảm gánh nặng cho chính quyền cấp xã. Đây là một trong những cách làm đang được nhiều địa phương nghiên cứu, tham khảo.

Những khó khăn ban đầu trong công tác quản lý giáo dục ở cấp xã là điều tất yếu của một quá trình chuyển đổi. Tuy nhiên, với sự vào cuộc quyết liệt từ Bộ Giáo dục và Đào tạo và sự chủ động của các địa phương, những vướng mắc sẽ dần được tháo gỡ. Tất cả hướng đến một mục tiêu chung: mang lại một môi trường học tập tốt nhất cho học sinh, mở ra một tương lai tươi sáng cho ngành giáo dục trong kỷ nguyên mới.

Giang Lam

TS. Lục Quang Tấn
Giám đốc Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Hà Giang

Đồng bộ giải pháp nâng cao chất lượng

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, đòi hỏi nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ phụ trách giáo dục cấp xã, phường. Nội dung đào tạo phải bao gồm kiến thức về quản lý nhà nước, quản lý giáo dục, pháp luật, điều lệ trường học, quản trị nhân sự, tài chính và kỹ năng ứng dụng công nghệ số. Việc đánh giá năng lực cán bộ cần được thực hiện định kỳ, gắn với tiêu chí thi đua và bổ nhiệm. Đồng thời, cần ưu tiên bố trí ngân sách hợp lý cho giáo dục, nhất là ở vùng khó khăn.

Việc chuẩn hóa đội ngũ, nâng cao năng lực quản trị và đưa tiêu chuẩn chuyên môn vào tuyển dụng công chức phụ trách giáo dục cũng rất quan trọng. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, triển khai mô hình trường học thông minh, quản lý theo chuẩn ISO là xu hướng tất yếu.
Cuối cùng, cần đẩy mạnh xã hội hóa, phát huy vai trò cộng đồng, Ban Giám hiệu, hội phụ huynh và các tổ chức xã hội trong giám sát, tham mưu và huy động nguồn lực cho giáo dục.

Đồng chí Nguyễn Duy Huân
Phó Chủ tịch UBND xã Quản Bạ

Gỡ khó để giáo dục đi vào nền nếp

Năm học 2025 - 2026, toàn xã có 9 trường học trực thuộc UBND xã quản lý với tổng số gần 5.000 học sinh. Khối lượng công việc rất lớn, yêu cầu quản lý ngày càng cao, song biên chế cấp xã lại hạn chế, cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực, khiến việc bố trí đúng chuyên ngành giáo dục gặp nhiều khó khăn.

Ở Quản Bạ, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội được đào tạo đúng chuyên ngành giáo dục, nhưng chuyên viên trực tiếp phụ trách lĩnh vực lại có chuyên môn công tác xã hội. Sự chênh lệch này dẫn đến nhiều khó khăn trong việc triển khai nhiệm vụ. Để khắc phục, UBND xã chỉ đạo lãnh đạo phòng thường xuyên, trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ nâng cao năng lực, giúp chuyên viên nhanh chóng bắt nhịp, bảo đảm tiến độ cũng như chất lượng công việc. Đồng thời nắm bắt kịp thời những khó khăn để từng bước tháo gỡ, quyết tâm đưa công tác giáo dục tại địa phương đi vào nền nếp, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục.

Đồng chí Dương Thị Kim Xuyên
Chuyên viên phụ trách giáo dục, UBND phường Nông Tiến

Mong được tập huấn nghiệp vụ quản lý

Trước đây, tôi từng công tác trong ngành giáo dục. Sau khi về công tác tại UBND phường Nông Tiến, tôi được phân công phụ trách lĩnh vực giáo dục của phường, đây là điều khá thuận lợi. Tuy nhiên giáo dục vốn là một lĩnh vực đặc thù, nhiều mảng, nhiều nội dung, đòi hỏi nền tảng kiến thức vững chắc, sự am hiểu thực tiễn và khả năng cập nhật thường xuyên để có thể tham mưu kịp thời, chính xác cho lãnh đạo xã, hỗ trợ thiết thực cho các trường học.

Vì vậy, bên cạnh nỗ lực vừa học hỏi, vừa làm việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, chúng tôi rất cần được tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ. Đồng thời cần thường xuyên có những văn bản hướng dẫn cụ thể để đội ngũ công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục có căn cứ để thực hiện các kế hoạch, phần việc. Có như vậy mới đảm bảo được sự thống nhất, xuyên suốt từng bước nâng cao năng lực, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý giáo dục ở cơ sở.

Cô giáo Chẩu Thị Miền
Hiệu trưởng trường THCS Tân Long, xã Tân Long

Tăng cường công tác phối hợp

Năm học này là năm đầu tiên sau sáp nhập xã với nhiều sự thay đổi trong quản lý giáo dục. Với vai trò là người đứng đầu, tôi nhận thức rõ rằng chất lượng giáo dục không thể chỉ đến từ nỗ lực của riêng nhà trường. Trước hết, UBND xã cần quan tâm, chỉ đạo sát sao việc triển khai các chủ trương, chính sách giáo dục, nhất là trong bối cảnh xã vừa sáp nhập, công tác quản lý có nhiều điểm mới.

Song song với đó, sự chung tay huy động các nguồn lực để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học là điều kiện then chốt giúp thầy và trò thực hiện hiệu quả đổi mới giáo dục. Bên cạnh đó, sự phối hợp trong tổ chức hoạt động ngoại khóa, giáo dục truyền thống, chăm lo đời sống tinh thần cho các em có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Khi chính quyền, nhà trường và phụ huynh thật sự đồng hành, chúng ta sẽ tạo ra một môi trường giáo dục toàn diện, góp phần hình thành thế hệ công dân vừa có tri thức, vừa có trách nhiệm với quê hương.