Gỡ 'nút thắt' về chính sách bảo hiểm xã hội

Chính sách an sinh được quan tâm

Chị Lương Thị Mỹ Duyên, Chủ tịch Liên đoàn Lao động huyện Bù Đăng phản ánh: Hiện nay, nhiều doanh nghiệp (DN) có quy mô sản xuất nhỏ (siêu nhỏ) hoạt động sản xuất, kinh doanh kém hiệu quả hoặc vì lý do nào đó đã không thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm tham gia BHXH, BHYT cho NLĐ. Phần lớn chỉ thực hiện đối với một số bộ phận làm việc gián tiếp (khối văn phòng) ổn định, còn công nhân trực tiếp hợp đồng lao động dưới 3 tháng chưa thực hiện đầy đủ chế độ BHXH, BHYT theo quy định. Do đó, kiến nghị các cơ quan chức năng sớm vào cuộc để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ.

Chị Vũ Thị Luyến, giáo viên Trường mầm non Hoa Phượng, TP. Đồng Xoài nêu ý kiến: Trong lần sửa đổi Luật BHXH đợt này, kiến nghị Nhà nước xem xét giảm tuổi nghỉ hưu đối với NLĐ trong một số ngành, nghề như giáo dục, y tế, công nhân cao su, công nhân khu công nghiệp để đảm bảo sức khỏe, khả năng lao động. Đồng thời, tăng tỷ lệ % hưởng lương chế độ BHXH cho NLĐ sau khi về hưu, vì lương hưu hiện nay rất thấp không đảm bảo đời sống khi ốm đau, bệnh tật.

Còn anh Lý Mạnh Báo, Công đoàn cơ sở Công ty cổ phần Kim Tín Gỗ Xanh, huyện Đồng Phú quan tâm đến tình trạng nhận BHXH một lần khá phổ biến, dẫn đến không có lương hưu khi về già. Anh Báo đề nghị các cấp có thẩm quyền quan tâm kiến nghị sửa đổi pháp luật về BHXH, đảm bảo quyền lợi của NLĐ, hạn chế tình trạng nhận BHXH một lần.

Công nhân Khu công nghiệp Minh Hưng - Hàn Quốc (thị xã Chơn Thành) trong giờ làm việc

Giải trình làm rõ tình trạng một số DN nhỏ (siêu nhỏ) tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp chưa đầy đủ cho NLĐ, Phó Giám đốc BHXH tỉnh Lăng Quang Vinh cho biết: Những DN có quy mô nhỏ (siêu nhỏ) hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh đáp ứng các điều kiện theo quy định đều thuộc đối tượng áp dụng thực hiện tham gia BHXH bắt buộc. Thời gian qua, cơ quan BHXH đã tích cực chủ động phối hợp Cục Thuế, Sở Kế hoạch và Đầu tư và UBND cấp xã để đối chiếu, rà soát các DN chưa đăng ký đóng BHXH hoặc đã đăng ký đóng BHXH cho NLĐ nhưng chưa đầy đủ để tuyên truyền, vận động các chủ sử dụng lao động tham gia BHXH cho NLĐ; đồng thời thực hiện thanh, kiểm tra, yêu cầu các đơn vị vi phạm thực hiện đóng BHXH cho NLĐ theo quy định Luật BHXH. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn một số DN quy mô nhỏ (siêu nhỏ) do hoạt động sản xuất, kinh doanh kém hiệu quả hoặc vì nhiều lý do khác nhau đã không đăng ký tham gia BHXH bắt buộc đầy đủ cho NLĐ. Các doanh nghiệp này chỉ đăng ký đóng BHXH cho những lao động khối gián tiếp (khối văn phòng) ổn định, còn đối với công nhân làm việc trực tiếp có hợp đồng dưới 3 tháng chưa được DN đăng ký đóng BHXH theo quy định.

Phó Giám đốc BHXH tỉnh Lăng Quang Vinh cho biết: Để đảm bảo quyền lợi cho NLĐ làm việc trong các DN nhỏ (siêu nhỏ), thời gian tới, ngành BHXH sẽ tiếp tục rà soát để tuyên truyền, vận động các DN thực hiện kê khai đóng BHXH đầy đủ cho NLĐ. Đối với các DN cố tình chây ỳ, trốn đóng BHXH, cơ quan BHXH chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan tiến hành thanh, kiểm tra, xử lý vi phạm theo quy định.

Trụ cột an sinh

Về kiến nghị Nhà nước xem xét giảm tuổi nghỉ hưu đối với NLĐ trong một số ngành, nghề như giáo dục, y tế, công nhân cao su, công nhân khu công nghiệp để đảm bảo sức khỏe, khả năng lao động, ông Lăng Quang Vinh cho biết: BHXH, BHYT là 2 chính sách xã hội quan trọng, là trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội, được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Những năm qua, chính sách BHXH, BHYT từng bước được hoàn thiện và đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần ổn định việc làm, đảm bảo nguồn thu nhập hằng tháng cho NLĐ khi về già và được cấp thẻ BHYT để đi khám, chữa bệnh khi đủ điều kiện nghỉ hưởng lương hưu.

Người lao động làm việc tại một doanh nghiệp trên địa bàn huyện Phú Riềng

Quy định về tuổi nghỉ hưu đối với NLĐ làm việc trong điều kiện lao động bình thường năm 2024: Lao động nam đủ 61 tuổi và lao động nữ đủ 56 tuổi 4 tháng. Và lộ trình mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028 và tăng thêm 4 tháng đối với lao động nữ cho đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035. Bên cạnh đó, NLĐ có đủ 20 năm đóng BHXH bắt buộc trở lên, có đủ 15 năm làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn hoặc NLĐ sức khỏe yếu (bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên) cũng có thể nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 tuổi hoặc 10 tuổi so với người làm việc trong điều kiện lao động bình thường. Đặc biệt, trường hợp NLĐ có đủ 20 năm đóng BHXH bắt buộc, trong đó có đủ 15 năm làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên được nghỉ hưu không phụ thuộc vào tuổi đời.

Như vậy, đối với công nhân làm trong ngành cao su, tại các khu công nghiệp, y tế hoặc giáo dục nếu có đủ các điều kiện nêu trên sẽ được nghỉ hưu sớm hơn so với tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường. Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến, kiến nghị của NLĐ, BHXH tỉnh ghi nhận, tổng hợp và tiếp tục phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi trong thời gian tới.

Hệ lụy khi rút BHXH một lần

Về tình trạng nhận BHXH một lần khá phổ biến, dẫn đến không có lương hưu khi về già, Phó Giám đốc BHXH tỉnh Lăng Quang Vinh cho rằng: Theo quy định của pháp luật BHXH hiện hành, NLĐ có quyền được nhận BHXH một lần. Hiện nay vấn đề NLĐ rút BHXH một lần diễn ra khá phổ biến và rất được quan tâm. Theo thống kê, giai đoạn 2016-2023, tỉnh Bình Phước có 86.128 người hưởng BHXH một lần. Số người hưởng BHXH một lần năm sau luôn cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 12,7%.

Trước thực trạng nêu trên, thời gian qua, BHXH tỉnh đã chủ động phối hợp các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội địa phương tổ chức các hội nghị, tọa đàm, đối thoại... với NLĐ tại các khu công nghiệp, khu chế xuất tuyên truyền, giải thích để NLĐ hiểu rõ tham gia BHXH là phương án tích lũy cho tương lai, là hình thức tiết kiệm an toàn và bảo đảm lợi ích lâu dài; lợi ích khi NLĐ có lương hưu để trang trải cuộc sống và được cấp thẻ BHYT (với mức hưởng 95% chi phí khám, chữa bệnh) trong suốt thời gian hưởng lương hưu để chăm sóc sức khỏe khi về già. Đồng thời, với trách nhiệm của cơ quan thực hiện chính sách BHXH trên địa bàn, ngành BHXH tỉnh đã tích cực tham gia góp ý vào dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) theo hướng ngày càng bảo đảm quyền lợi tốt hơn cho người tham gia; tăng quyền lợi, tính hấp dẫn, khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.

Phó Giám đốc BHXH tỉnh Lăng Quang Vinh mong muốn các cấp chính quyền, cán bộ, viên chức, công chức đồng hành trong công tác tuyên truyền, vận động NLĐ không nên nhận BHXH một lần để hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động và được cấp thẻ BHYT để được khám, chữa bệnh.

Vũ Thuyên