Gỡ vướng để nông sản Việt rộng cửa ra thế giới

Nỗ lực từ nhiều phía

Vừa qua, mì gói (có kèm gia vị) của Việt Nam được đưa ra khỏi danh sách phải kiểm soát tại biên giới EU. Theo ông Ngô Xuân Nam, đây là kết quả của một quá trình nỗ lực từ nhiều phía.

Theo đó, Bộ NN-PTNT đã tăng cường cập nhật, phổ biến các quy định SPS của thị trường, nhất là thị trường EU, cho DN, HTX và người sản xuất. Bộ Công Thương đã chỉ đạo các cơ quan liên quan kiểm tra, xác minh nguyên nhân; tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất. Các DN sản xuất mì ăn liền điều chỉnh quy trình sản xuất, tăng cường kiểm soát nguồn nguyên liệu để đáp ứng yêu cầu của EU. Trong khi đó, SPS Việt Nam - với nhiệm vụ là cơ quan đầu mối SPS - đã phối hợp chặt chẽ với Phái đoàn Việt Nam tại Thụy Sĩ, Tham tán Thương mại tại EU, Vụ Khoa học Công nghệ - Bộ Công Thương đàm phán với Phái đoàn EU tại Thụy Sĩ để phối hợp tìm giải pháp.

"Có thể nói, đây là kết quả từ sự đồng hành, vào cuộc kịp thời của các bên liên quan đến gói mì" - ông Ngô Xuân Nam nhìn nhận.

Vượt qua cánh cửa hẹp

Là thị trường tiên phong nâng cấp các tiêu chuẩn nông sản, thực phẩm, mới đây, EU đưa ra dự thảo theo hướng siết chặt 4 hoạt chất Zoxamide, Acetamiprid, Fenbuconazole và Penconazole đang sử dụng tại Việt Nam trên nhiều nông sản, dự kiến áp dụng từ tháng 2-2025. Ngành rau quả có nhóm mặt hàng giảm ngưỡng dư lượng tối đa (MRL) đến 3.000 lần. Với động thái này, cánh cửa để rau quả Việt Nam vào EU phần nào hẹp thêm.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), cho biết giai đoạn 2019-2023, tăng trưởng xuất khẩu rau quả sang EU đạt khoảng 10%/năm, năm 2023 đạt 285 triệu USD. Số liệu này cho thấy rau quả nước ta có khả năng đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao của thị trường khắt khe như EU, dù doanh số đóng góp trong tổng xuất khẩu rau quả chỉ mới đạt 5%.

"Cần nhìn nhận việc EU nâng cao tiêu chuẩn nông sản nhập khẩu là áp dụng chung với tất cả các nước, kể cả trong khối này. Hàng Việt Nam muốn giữ thị trường này thì phải cải tiến quy trình sản xuất, đáp ứng được tiêu chuẩn nhập khẩu" - ông Nguyên nhấn mạnh.

Theo Tổng Thư ký VINAFRUIT, các DN xuất khẩu rau quả sang EU cần kiểm soát được quy trình canh tác theo tiêu chuẩn Global Gap (thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu). "Việc sản xuất theo quy trình an toàn và ngày càng nghiêm ngặt hơn là xu thế tất yếu vì thông thường, các tiêu chuẩn mà EU áp dụng được một thời gian thì các thị trường khác như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc... cũng sẽ áp dụng" - ông Nguyên lưu ý.

Đối với mặt hàng hạt điều, dự thảo mới của EU cũng nhắc đến 2 hoạt chất vừa được thiết lập MRL là Fenbuconazole và Penconazole ở mức 0,01ppm (1 phần triệu), còn hoạt chất Zoxamide giảm từ ngưỡng 0,02 ppm xuống 0,01 ppm. Zoxamide và Penconazole là 2 hoạt chất dùng để trị nấm, còn Fenbuconazole chủ yếu trị bệnh trên lá và xử lý hạt giống.

Ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS), cho biết qua xem xét sơ bộ, đây là nhóm thuốc bảo vệ thực vật dùng ở giai đoạn trồng trọt, ít có nguy cơ tồn dư trong sản phẩm. Người trồng điều vốn rất ít dùng thuốc bảo vệ thực vật; nếu dùng trong trường hợp xảy ra dịch bệnh thì sau thời gian dài - từ thu hoạch đến xử lý nhiệt độ cao trong nhà máy - sẽ bị phân hủy toàn bộ.

Tuy nhiên, từ thực tế có lô hàng hạt điều bị cảnh báo vi phạm - nhiễm thuốc trừ sâu, các DN tìm hiểu nguyên nhân thì phát hiện bị nhiễm chéo ở nhà máy bởi tác động từ khu dân cư, vùng trồng lân cận có sử dụng hóa chất. "Bài học rút ra là các nhà máy chế biến hạt điều phải chú ý khu vực xung quanh để biết về thời gian họ xử lý hóa chất và có biện pháp cách ly phù hợp" - ông Nhựt đúc kết.

Theo ông Nhựt, EU là thị trường quan trọng, lớn thứ 3 của hạt điều Việt Nam, chiếm khoảng 20% thị phần nên những thay đổi mới có tác động lớn đến các DN. "Việt Nam là nước xuất khẩu hạt điều nhân số 1 thế giới. Các nhà nhập khẩu cần hàng từ Việt Nam nên bản thân họ cũng cập nhật quy định tại nước sở tại khá sớm và thông báo đến đối tác ở Việt Nam. Thông thường, nếu quy định siết chặt thì họ sẽ báo ngay, còn quy định nới lỏng thì họ sẽ bỏ qua nhằm giữ chất lượng cao hơn quy định chung" - Phó Chủ tịch Thường trực VINACAS cho hay.

An Na