Golden Fleet: kế hoạch tái định hình sức mạnh hải quân Mỹ

Hải quân Mỹ đang phác thảo tầm nhìn Golden Fleet (Hạm đội vàng) như một cấu trúc lực lượng tàu mặt nước thế hệ mới, ưu tiên kiến trúc phân tán, tự động hóa và tích hợp nền tảng không người lái. Theo Wall Street Journal, sáng kiến ở giai đoạn khái niệm, do Nhà Trắng và Lầu Năm Góc dẫn dắt, được kỳ vọng tăng cường răn đe trước đà mở rộng của Hải quân Trung Quốc.

Tổng thống Trump theo dõi một buổi diễn tập hải quân gần thành phố Norfolk, bang Virginia, vào đầu tháng này - Ảnh: AFP

Tổng quan: mục tiêu và bối cảnh

Golden Fleet được định vị là trụ cột mới trong chiến lược răn đe trên biển, nhắm vào môi trường Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương nơi cạnh tranh cường độ cao. Thuật ngữ này đã xuất hiện trong nội bộ Hải quân Mỹ, phản ánh định hướng hiện đại hóa dài hạn. Mục tiêu là duy trì khả năng tấn công chính xác tầm xa, nâng cao sống sót trước các mối đe dọa như tên lửa diệt hạm DF-21D/DF-26, đồng thời giảm độ dễ tổn thương của các đội hình tập trung truyền thống.

Kiến trúc và công nghệ chủ đạo

Trọng tâm ý tưởng là kết hợp tàu chủ lực mới lượng choán nước 15.000–20.000 tấn với mạng lưới tàu nhỏ chi phí thấp, triển khai phân tán theo khu vực. Hạm đội mới hướng tới thay thế bổ sung cho các nền tảng hiện có như Arleigh Burke và Ticonderoga, nhưng với hỏa lực lớn hơn và tính linh hoạt cao hơn.

Các thành phần kỹ thuật chính

Động cơ điện tích hợp: tối ưu quản lý năng lượng, giảm tiếng ồn cho tác chiến chống ngầm.
Thân tàu gia cố: tăng khả năng chịu đòn trước ngư lôi và vũ khí siêu vượt âm.
Radar và cảm biến hiện đại: tầm quét lớn, tăng hiệu quả trong môi trường tác chiến điện tử.
Khoang vũ khí mở: sẵn sàng cho tên lửa tầm xa và hệ thống siêu vượt âm, mở rộng cự ly tác chiến lên hàng ngàn km.

Một tàu khu trục lớp Arleigh Burke hiện đại của Hải quân Mỹ đang hoạt động trong đội hình tác chiến - Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Tàu nhỏ bổ trợ: corvette và frigate mô-đun

Trong cấu trúc mới, corvette đóng vai trò mũi nhọn phản ứng nhanh tại khu vực nhạy cảm; frigate là mắt xích cảm biến và yểm trợ hỏa lực. Cả hai nhấn mạnh thiết kế mô-đun để chuyển đổi giữa nhiệm vụ trinh sát, tác chiến ven bờ, hộ tống hoặc hỗ trợ USV mà không cần thay đổi biên chế lớn.

Đội hình tàu chiến Mỹ trong một cuộc tập trận - Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Chiến thuật phân tán và chuỗi tiêu diệt

Mô hình phân tán làm giảm điểm tập trung dễ bị tấn công, cho phép duy trì hoạt động trong môi trường hỏa lực tầm xa. Kết hợp tàu chủ lực có kho tải tên lửa lớn với các đơn vị nhỏ cơ động, Golden Fleet hướng tới phối hợp tấn công đa hướng, rút ngắn chuỗi tiêu diệt, đồng thời nâng cao khả năng sống sót của toàn hệ thống.

Thách thức công nghệ, chi phí và công nghiệp

Việc xây dựng lớp tàu 15.000–20.000 tấn là thách thức lớn cho công nghiệp đóng tàu Mỹ. Khi vũ khí siêu vượt âm còn đang thử nghiệm, nguy cơ “tàu hoàn thiện trước vũ khí” hiện hữu, có thể tạo khoảng trống năng lực giai đoạn đầu. Chi phí dự kiến cho mỗi tàu chủ lực ở mức 4–6 tỉ USD (chưa gồm R&D và bảo trì vòng đời).

Năng lực công nghiệp cũng chịu tải do các chương trình then chốt như tàu ngầm hạt nhân Columbia và tàu sân bay lớp Ford. Bath Iron Works và Ingalls Shipbuilding đối mặt thiếu lao động, chậm tiến độ, đứt gãy chuỗi cung ứng, đòi hỏi gói đầu tư hạ tầng mới để đáp ứng yêu cầu sản xuất.

Tàu sân bay USS Gerald R. Ford cùng các tàu chiến Mỹ hoạt động trên biển - Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

So sánh năng lực và tác động khu vực

Hiện Hải quân Mỹ vận hành 296 tàu, gồm 11 tàu sân bay hạt nhân, 14 tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo và 74 khu trục hạm lớp Arleigh Burke. Trong khi đó, Hải quân Trung Quốc có hơn 370 tàu chiến và tiếp tục tăng nhanh, đi kèm phát triển tên lửa diệt hạm tầm xa và hệ thống phòng không tích hợp. Golden Fleet phản ánh ưu tiên của Mỹ: tái lập ưu thế dựa trên chất lượng công nghệ và tích hợp tác chiến, thay vì chạy đua số lượng.

Đội hình tàu chiến Trung Quốc - Ảnh: Tân Hoa Xã

Lộ trình chính sách và yêu cầu kiểm chứng

Quốc hội Mỹ dự kiến thảo luận kế hoạch từ đầu năm 2026 khi hải quân xin ngân sách thiết kế khái niệm; khung yêu cầu kỹ thuật có thể trình trong năm tài chính 2027. Các ủy ban quốc phòng sẽ xem xét độ trưởng thành công nghệ, khả năng công nghiệp và hiệu quả chi phí – chiến đấu trước khi phân bổ ngân sách.

“Hải quân phải chứng minh đây không phải là dự án mang tính biểu tượng. Hạm đội mới cần rút ngắn chuỗi tiêu diệt và tồn tại được trong môi trường chiến tranh siêu vượt âm, chứ không chỉ là một bản thiết kế ấn tượng trên giấy”, một cố vấn Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ nhận định.

CTVX