Gốm sứ - Thú sưu tầm tao nhã của đất kinh kỳ

Hà Nội là mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, nơi đây vẫn ẩn chứa những vẻ đẹp cổ kính, thâm trầm, được gìn giữ qua từng ngõ nhỏ, con phố rêu phong. Có một vẻ đẹp lặng thầm hơn thế, được những người Hà Nội trân quý, nâng niu, đó là vẻ đẹp của gốm sứ cổ.

Đây không chỉ là thú chơi, mà còn là hành trình đi tìm lại cái hồn, cái cốt cách của cha ông. Mỗi món đồ gốm sứ, từ bình, lọ, đến những chiếc bát, chiếc đĩa tưởng chừng đơn giản, đều mang trong mình một câu chuyện. Một câu chuyện về đất, về lửa, và về cái tình của người nghệ nhân xưa.

Là một nghệ nhân mộc của làng nghề truyền thống Chàng Sơn, ngoài việc chế tác các sản phẩm độc bản, vài năm trở lại đây, anh Nguyễn Viên có thêm niềm đam mê với gốm cổ. Không gian trưng bày gốm với anh không chỉ là một gian phòng, mà là nơi anh thể hiện sự trân trọng và niềm đam mê. Mỗi sản phẩm là một minh chứng sống động cho sự phát triển của nghệ thuật gốm sứ Việt Nam qua bao thăng trầm của lịch sử.

Anh Nguyễn Viên, xã Tây Phương, chia sẻ: “Gốm cổ Việt Nam, nếu nhìn từ thời kỳ Đông Sơn, thì đây là giai đoạn sơ khai. Người xưa thường vẽ và khắc họa những nét mộc mạc, gần gũi, với gam màu đơn sơ, giản dị. Đến thời Lý – Trần, hoa văn gốm trở nên tinh tế hơn, đường nét sắc sảo và đầy hồn. Sang giai đoạn Lê đã xuất hiện kỹ thuật vẽ chàm. Còn đến thời Nguyễn, gốm không chỉ kết hợp với vẽ chàm mà còn có thêm kỹ thuật đắp nổi và khắc họa. Nhìn chung, mỗi giai đoạn lịch sử đều để lại một phong cách và dấu ấn đặc trưng riêng”.

Niềm đam mê với gốm cổ của anh Viên cũng như nhiều người khác không chỉ đơn thuần là việc sở hữu những món đồ quý hiếm, mà còn là một cuộc dạo chơi đầy cảm xúc qua thời gian. Mỗi món gốm, dù nguyên lành hay sứt mẻ, đều mang trong mình một câu chuyện riêng, chạm đến trái tim anh nhiều cách khác nhau. Hành trình tìm kiếm gốm cổ của anh giống như một cuộc săn lùng kho báu.

Anh Nguyễn Viên cho biết thêm: “Có lần, một người dân bản trong lúc đi săn thú đã tình cờ phát hiện ra một số cổ vật trong hang. Nghe tin ấy, vì quá đam mê, tôi đã lặn lội lên tận Hà Giang, tìm vào tận hang đá để được tận mắt thấy và sở hữu những món cổ vật đó, dù lúc ấy cũng không biết rõ người phát hiện ban đầu là ai”.

Sở thích sưu tầm, đam mê đồ cổ, nhất là gốm sứ cổ, đã đi theo ông Vương Văn Thảo ở xã Chuyên Mỹ hơn 40 năm qua. Suốt những năm ròng rã trên những chuyến đi của mình, chỉ cần nghe ngóng ở đâu có những món đồ cổ quý là ông Thảo lại khăn gói lên đường. Căn nhà nơi ông Thảo sinh sống đã trở thành một viện bảo tàng thu nhỏ, là nơi giao lưu, kết nối đam mê mà những người yêu cổ vật khắp trong Nam, ngoài Bắc tìm đến. Bộ sưu tập đồ cổ của ông chủ yếu là đồ gốm các thời kỳ Đông Sơn, đồ gốm Hán Việt, và đồ gốm các thời Lý, Trần, Lê.

Ông Vương Văn Thảo bày tỏ: “Tôi sưu tầm cổ vật, chủ yếu là gốm cổ. Với tôi, đây không chỉ là nét đẹp văn hóa mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc”.

Giữa cuộc sống hiện đại ồn ào, gốm cổ mang lại một không gian tĩnh lặng để chiêm nghiệm. Ngắm nhìn những hoa văn, lắng nghe câu chuyện về món gốm, người chơi tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn. Họ trân trọng từng vết rạn men, từng mảng sứt mẻ do thời gian, coi đó là những dấu ấn của lịch sử chứ không phải là khiếm khuyết.

Ông Nguyễn Đức Chính, xã Chuyên Mỹ, cho biết thêm: “Mỗi món đồ cổ, đặc biệt là gốm Việt từ các triều đại như Lý, Trần, Lê…, đều có hoa văn riêng biệt. Không có món nào giống hệt món nào, rất hiếm khi trùng lặp. Nhiều khi cầm trên tay một món gốm, tôi thấy thật sự thú vị”.

Anh Nguyễn Văn Trung, xã Phú Xuyên, cho hay: “Đồ cổ vốn mang vẻ trầm lắng, và mỗi món đều gợi lên những cảm xúc khác nhau. Trong từng cổ vật, từng nét hoa văn như chứa đựng hồn dân tộc, gợi nhớ về một vương triều đã qua”.

Không chỉ là những món đồ cổ, gốm cổ còn là những tác phẩm nghệ thuật mang tinh hoa của người Việt. Chúng là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, là nguồn cảm hứng bất tận cho những người đam mê và trân trọng vẻ đẹp truyền thống của dân tộc.

Phương Huyền