Góp ý của trí thức KHCN cho Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Ngày 24/9, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo "Đóng góp ý kiến của cử tri - trí thức trước kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV".

Phát biểu tại Hội thảo, TSKH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhấn mạnh, việc báo cáo phản ánh, kiến nghị của cử tri, trí thức gửi tới các kỳ họp của Quốc hội là một trong những kênh quan trọng để đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ phát huy vai trò, trách nhiệm tham gia cung cấp thêm cơ sở, luận cứ, góp phần hoàn thiện thể chế, tăng cường giám sát, nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả trong thực thi pháp luật, để chính sách, pháp luật đi vào cuộc sống, thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước. Đặc biệt trong kỳ họp thứ 10 lần này, Quốc hội xem xét, thông qua nhiều dự án luật, nghị quyết nhằm đồng bộ thể chế phát triển, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, bảo đảm quốc phòng, an ninh và yêu cầu phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Toàn cảnh buổi hội thảo.

Đóng góp ý kiến tại Hội thảo, TS Đỗ Nguyên Hưng – Phó Tổng thư ký Hội Tự động hóa Việt Nam cho rằng, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, đặc biệt là Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết đặt ra mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu đưa quy mô kinh tế số chiếm tối thiểu 50% GDP, nằm trong nhóm 30 quốc gia dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, hình thành ít nhất 10 doanh nghiệp công nghệ số tầm cỡ quốc tế...

TS Đỗ Nguyên Hưng – Phó Tổng thư ký Hội Tự động hóa Việt Nam đóng góp ý kiến tại hội thảo.

Thời gian qua, nhiều kết quả bước đầu đã khẳng định tính đúng đắn và quyết tâm thực hiện Nghị quyết 57 như cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được triển khai, đến giữa năm 2024 đã có hơn 86 triệu công dân được cấp căn cước công dân gắn chip và trên 53,8 triệu tài khoản định danh điện tử VNEID được kích hoạt.

Theo TS Đỗ Nguyên Hưng, thời gian qua, những kết quả bước đầu đã minh chứng cho sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ công. Tuy nhiên, cử tri và trí thức vẫn bày tỏ nhiều băn khoăn, tập trung ở một số nội dung như: thủ tục hành chính ở nhiều nơi còn rườm rà; tình trạng “hồ sơ số nhưng xử lý thủ công” vẫn phổ biến; có dịch vụ công trực tuyến đã đăng ký nhưng giải quyết chậm, thiếu đầu mối hỗ trợ kịp thời. Người dân vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm người yếu thế còn gặp khó khăn trong tiếp cận dịch vụ công do hạn chế hạ tầng mạng và kỹ năng số, đặc biệt sau khi cả nước sắp xếp lại còn 34 tỉnh, thành phố.

Để chuyển đổi số thực sự phục vụ Nhân dân, TS Đỗ Nguyên Hưng kiến nghị một số giải pháp trọng tâm như cần đồng bộ cơ sở dữ liệu quốc gia, kết nối liên thông giữa dân cư – đất đai – y tế – giáo dục – bảo hiểm thành hệ thống thống nhất; chuẩn hóa định danh điện tử. Nâng cao chất lượng phục vụ công dân số, bảo đảm các thủ tục hành chính phổ biến đều được giải quyết trực tuyến; ứng dụng AI chatbot, trợ lý ảo hỗ trợ 24/7. Bên cạnh đó, cần đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ số, triển khai chương trình đào tạo quốc gia cho cán bộ, công chức gắn với năng lực vị trí việc làm. Ngoài ra, cần đảm bảo an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, thực thi nghiêm Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; nghiên cứu ứng dụng các công nghệ blockchain,... để chống giả mạo hồ sơ. Phát huy thế mạnh của đội ngũ trí thức, các hội ngành nghề nhằm góp phần quan trọng để quá trình chuyển đổi số được triển khai đồng bộ, hiệu quả, thực sự lấy Nhân dân làm trung tâm, từ đó xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và phục vụ tốt hơn yêu cầu phát triển đất nước.

Tham mưu vào vấn đề sắp xếp trường lớp phổ thông và sáp nhập, giải thể các trường đại học, GS.TS Lê Vân Trình - Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật An toàn, vệ sinh lao động Việt Nam nêu quan điểm, sau khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, việc sắp xếp trường lớp phổ thông cần được thực hiện một cách khoa học, đảm bảo chất lượng giáo dục không bị ảnh hưởng. Việc sáp nhập cần được thiết kế dựa trên dữ liệu dân cư, dự báo dân số học, tránh bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục. Vấn đề sách giáo khoa cũng cần một hệ thống chuẩn mực minh bạch, tránh thương mại hóa tri thức.

GS.TS Lê Vân Trình - Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật An toàn, vệ sinh lao động Việt Nam.

GS.TS Lê Vân Trình cho biết, cả nước hiện có hơn 240 trường đại học, phân bố không đồng đều, nhiều trường có quy mô nhỏ, ngành nghề trùng lặp rất nhiều, chất lượng đào tạo thấp. Trong bối cảnh hội nhập và yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, việc sáp nhập và giải thể các trường đại học yếu kém trở nên cần thiết. Sáp nhập giúp tập trung nguồn lực, hình thành những trường đa ngành, đủ năng lực cạnh tranh trong đào tạo, nghiên cứu và kiểm định chất lượng, đồng thời giảm tình trạng đào tạo dàn trải, phân tán. Giải thể các trường không đáp ứng được tiêu chuẩn tối thiểu sẽ tránh lãng phí ngân sách, tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực và khuyến khích các cơ sở giáo dục đổi mới để tồn tại.

Theo GS.TS Lê Vân Trình, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước đã triển khai tái cấu trúc mạng lưới đại học nhằm tinh gọn hệ thống, nâng cao chất lượng, gắn đào tạo với nhu cầu thị trường. Nhà nước cần có lộ trình và cơ chế minh bạch trong việc sáp nhập, giải thể các trường đại học, gắn với chuẩn kiểm định chất lượng và nhu cầu nhân lực. Đồng thời, cần quan tâm bảo đảm quyền lợi chính đáng của giảng viên, sinh viên và hỗ trợ các cơ sở giáo dục chuyển đổi phù hợp.

Trong khuôn khổ Hội thảo, các nhà khoa học, đội ngũ trí thức còn đóng góp ý kiến vào dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi); hoàn thiện cơ chế, luật pháp nhằm huy động sức mạnh cộng đồng bảo vệ thiên nhiên và môi trường trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc; phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực...

Phát biểu kết luận Hội thảo, TSKH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đánh giá cao những ý kiến đóng góp, đề xuất, kiến nghị của các nhà khoa học, đội ngũ trí thức. Đây là những ý kiến quý báu để Quốc hội thảo luận, xem xét trước khi thông qua nhiều dự án luật, nghị quyết quan trọng đến sự phát triển kinh tế- xã hội. Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam sẽ tổng hợp, xây dựng báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân gửi tới Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam rà soát trước khi trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10 tới.

Gia Đạt