Góp ý về 'quyền miễn trừ' và đổi tên tòa án

Sáng 26-9, Đoàn Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP.HCM tổ chức hội thảo góp ý dự án Luật Tổ chức TAND (sửa đổi).

Phát biểu khai mạc, bà Văn Thị Bạch Tuyết, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP.HCM cho rằng đây là luật rất chuyên ngành, rất sâu, nhiều vấn đề cần thảo luận và rất quan trọng.

Bà Văn Thị Bạch Tuyết, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP.HCM. Ảnh: MINH CHUNG

Cơ bản tán thành với nội dung của dự thảo mới nhất, luật sư (LS) Trương Thị Hòa (Đoàn LS TP.HCM) góp ý thêm về Điều 90 dự thảo quy định về tuyên thệ của thẩm phán.

Khoản 1 Điều 90 dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) quy định: “Thẩm phán được bổ nhiệm lần đầu phải tuyên thệ trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, với Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ được giao một cách trung thực, tận tâm; thực hành công lý chỉ tuân theo pháp luật, khách quan và công bằng; tuân thủ quy tắc đạo đức và ứng xử của thẩm phán.”

LS Hòa cho biết thẩm phán của các nước hầu hết đều tuyên thệ. Hơn nữa, lời tuyên thệ sẽ là tâm niệm và ghi nhớ trong suốt quá trình thực hiện nhiệm vụ của thẩm phán.

Tuy nhiên, để gây ấn tượng và phù hợp về mặt từ ngữ hơn nữa, LS Hòa đề nghị lời tuyên thệ bổ sung thêm cụm từ “Bảo vệ quyền con người, quyền công dân"; thay thế chữ “thực hành công lý” bằng chữ “phụng sự công lý", bổ sung từ “liêm chính” sau từ “công bằng”.

Luật sư Trương Thị Hòa góp ý kiến tại Hội thảo. Ảnh: MINH CHUNG

Cũng tại hội thảo, đại diện VKSND TP.HCM nêu quan điểm về việc đổi tên các tòa án, thành lập các tòa án chuyên biệt.

Theo đó, đại diện VKSND TP.HCM cho rằng vấn đề thành lập TAND sơ thẩm, TAND phúc thẩm thay cho TAND cấp huyện, TAND cấp tỉnh đã được nêu tại Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị.

Tuy nhiên, tổng kết sau 15 năm, Bộ Chính trị cũng đã có kết luận không thực hiện chủ trương này và trong Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cũng không đề cập đến nội dung này.

Do đó, việc đổi tên các tòa án là không cần thiết, vì chỉ mang tính hình thức, cơ học và không làm thay đổi về mặt bản chất, tòa án vẫn theo cấp hành chính.

Ngoài ra, việc này sẽ gây ra những tác động, xáo trộn trực tiếp đến hệ thống pháp luật liên quan trong lĩnh vực tư pháp mà cần phải sửa đổi, bổ sung như: Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự… Đồng thời, gây lãng phí khi thay đổi tên, con dấu và nhiều vấn đề khác liên quan đến TAND.

Đối với việc thành lập các tòa sơ thẩm chuyên biệt, đại diện VKSND TP.HCM đề nghị nghiên cứu thận trọng, đánh giá kỹ lưỡng tác động để làm rõ sự cần thiết.

Một nội dung khác cũng được các đại biểu quan tâm là quy định mới về xử lý thẩm phán vi phạm pháp luật tại Điều 105 của dự thảo luật.

Điều 105 dự thảo quy định: “1. Trường hợp thẩm phán bị tạm giữ vì phạm tội quả tang thì cơ quan tạm giữ phải lập tức thông báo để Chánh án TAND Tối cao có ý kiến.

2. Việc bắt, giam, giữ, khởi tố, khám xét nơi ở, nơi làm việc của thẩm phán TAND Tối cao phải có ý kiến của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Viện trưởng VKSND Tối cao có thẩm quyền phê chuẩn đề nghị bắt, tạm giam, tạm giữ, khởi tố, khám xét nơi ở, nơi làm việc của thẩm phán TAND Tối cao.

3. Việc bắt, giam, giữ, khởi tố, khám xét nơi ở, nơi làm việc của thẩm phán phải có ý kiến của Chánh án TAND Tối cao.”.

Theo đại diện VKSND TP.HCM, quy định nêu trên mang ý nghĩa “quyền miễn trừ” (quyền đặc biệt) đối với thẩm phán, tương tự như “quyền miễn trừ” đối với ĐBQH, hiện được quy định tại Điều 81 Hiến pháp năm 2013.

Theo đại diện VKS, kể cả trường hợp đảng nhất trí chủ trương ghi nhận về “quyền miễn trừ” đối với thẩm phán thì trước hết, quyền này cần phải được quy định trong Hiến pháp.

Việc ghi nhận “quyền miễn trừ” đối với thẩm phán phải được cân nhắc thận trọng trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật của mọi công dân…

Mặt khác, nội dung của Điều 105 dự thảo luật là “xử lý thẩm phán vi phạm pháp luật” cũng không phù hợp với nội dung quy định của điều luật, vì chỉ đề cập đến “quyền miễn trừ”, không có nội dung về xử lý vi phạm.

MINH CHUNG